Bài báo về chuyến thăm Nhật của ông Chủ tịch nước Trần Đại Quang trên báo Tuổi Trẻ.
Ảnh chụp màn hình
Trước thềm chuyến thăm của ông Chủ tịch nước Trần Đại Quang sang Nhật Bản, truyền thông trong nước đăng tải những bài viết về quan hệ hai nước. Nhìn chung đều nói là quan hệ hợp tác Việt- Nhật đang ở thời kỳ tốt đẹp. Báo chí Việt Nam cũng thừa nhận một trong những yếu tố thúc đẩy quan hệ chính trị giữa hai nước là nhờ phía Nhật không can thiệp vào nội bộ VN như chỉ trích nhân quyền hay tôn giáo,…, trái người hoàn toàn với Hoa Kỳ.
Nhìn lại những năm gần đây, đặc biệt là năm ngoái, Nhật Bản và Việt Nam thường xuyên thực hiện các chuyến thăm qua lại, trong đó có cả cấp cao nhất như Nhà vua và Hoàng hậu Nhật Bản, hay của Thủ tướng Shinzo Abe.
Tuy nhiên, các buổi gặp gỡ kể cả là cao cấp nhất, vấn đề nhân quyền VN hiếm khi được phía Nhật nêu lên.
Trao đổi với RFA, ông Đỗ Thông Minh, một học giả quan tâm đến dân chủ nhân quyền của VN, đang sinh sống tại Tokyo, nhận định:
Nước Nhật có lẽ là từ thời Thế chiến II họ mạnh khá nhiều mặt và họ can dự vào tình hình của các nước lân cận. Nhưng từ khi thất trận thế chiến, họ quay về phát triển kinh tế. Mình có thể nói một cách đại để, họ hơi giống người Hoa, chú trọng làm ăn hơn là chú trọng chuyện nhân quyền.
Ông Đỗ Thông Minh cũng cho biết trong suốt hơn 40 năm qua, chỉ có một lần duy nhất Nhật nêu vấn đề nhân quyền với Việt Nam, nhưng cũng chỉ nói cho mang tính hình thức chứ không mấy mặn mà. Đài NHK của Nhật, trong chương trình tiếng Việt cũng chỉ nói đến văn hóa, giao lưu, kinh tế, hay phát triển, chứ hầu như không bao giờ nói đến những mặt trái của VN trong đó có nhân quyền, dân oan,…
Trước chuyến thăm Nhật lần này của ông Trần Đại Quang, tổ chức Theo dõi nhân
quyền Human Rights Watch đã lên kêu gọi Thủ tướng Nhật Bản, Shinzo Abe, cần phải áp lực Việt Nam chấm dứt ngay tình trạng đàn áp những nhà hoạt động ôn hòa và cải thiện thành tích nhân quyền đang suy thoái nghiêm trọng của chính phủ Hà Nội.
Lời kêu gọi được đưa ra trong bối cảnh tình hình nhân quyền ở VN được đánh giá là đi xuống một cách trầm trọng. Trong hơn 1 năm qua, Human Rights Watch ghi nhận gần 70 nhà hoạt động chính trị, tôn giáo bị VN cầm tù với mức án ngày càng cao. Human Rights Watch cho biết hiện có khoảng 140 tù nhân chính trị bị chính quyền Hà Nội giam cầm.
Học giả Đỗ Thông Minh cho rằng để tiếng nói của các tổ chức bảo vệ nhân quyền gây tác động đến Chính phủ Nhật Bản là rất khó:
Trước đây cũng có Hiệp hội người Việt tại đây. Mỗi lần 4 tứ trụ VN qua đây thì cũng hay có biểu tình. Mỗi lần biểu tình cũng không đông đâu, tầm 30 người và thường có đưa kiến nghị thư. Khi mình đưa bộ Ngoại giao họ nhận nhưng hầu như không có phản ứng gì. Từ xưa đến giờ mấy chục lần rồi.
Cuối năm ngoái, Việt Nam tặng thành phố Mimasaka của Nhật một bức tượng ông Hồ Chí Minh nhằm ca ngợi hình ảnh ông Hồ với quốc tế. Ông Đỗ Thông Minh cho rằng chính quyền thành phố Mimasaka nhận bức tượng này để lấy cảm tình từ VN nhằm đưa thêm người VN sang lao động. Vụ việc khiến hàng chục người Việt biểu tình phản đối, và hơn 8000 cá nhân tổ chức ký phản đối. Tuy nhiên phía Nhật vẫn giữ lại bức tượng.
Ông cũng nói thêm rằng nhiều nhà nghiên cứu, học giả của Nhật biết khá rõ về tình hình nhân quyền VN nhưng né tránh không lên tiếng vì sợ sẽ bị cấm nhập cảnh.
Cũng đồng tình với quan điểm của ông Đỗ Thông Minh rằng Nhật chỉ quan tâm đến lợi ích kinh tế, nhưng cựu đại tá Bùi Tín, một nhà quan sát chính trị, nhân quyền đang sống ở Pháp bổ sung thêm:
Nhật bây giờ cũng có nhu cầu ngăn chặn sự lớn mạnh của Trung Quốc, cho nên mấy năm nay Nhật bắt đầu kiếm tình thân bạn bè đối với các nước Đông Nam Á, và VN là một trong những nước Nhật Bản muốn có quan hệ khăng khít.
Hiện nay VN là nước Nhật viện trợ một cách vô tư và cao nhất. Đó là nhu cầu cả hai bên, VN thì tranh thủ sự giúp đỡ về kinh tế tài chính.
Nhật không đặt ra chuyện nhân quyền nhiều lắm đâu, mà họ đặt ra quyền lợi dân tộc và quyền lợi của khu vực lên hàng đầu.
Kể từ khi nối lại viện trợ ODA cho Việt Nam năm 1992, Nhật Bản luôn là nhà tài trợ lớn nhất cho Chính phủ Việt Nam, và cũng là một trong những nhà đầu tư trực tiếp lớn nhất cho Chính phủ Hà Nội.
Về tình hình biển Đông, Nhật Bản cũng là quốc gia tích cực tham gia vào việc chống lại sự bành chướng của Bắc Kinh tại vùng biển này. Nhật được đánh giá rất mặn mà với chủ trương Tứ giác Kim cương của Mỹ ở biển Đông bao gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc và Ấn Độ để bảo vệ địa bàn trọng điểm châu Á-Thái Bình Dương.
Truyền thông trong nước nói với đại ý rằng quan hệ VN và Nhật có đi có lại. VN thì bỏ qua chuyện quá khứ từ thời Chiến tranh thế giới thứ II như nạn đói năm Ất Dậu, vấn đề Nhật Bản thờ phụng những nhân vật bị phán quyết là tội phạm chiến tranh… Và đổi lại Nhật Bản không can thiệp chuyện nhân quyền, tôn giáo với VN và nhận định đây là mối quan hệ chính trị “đầy tin cậy”.
Học giả Đỗ Thông Minh nhận định giờ chỉ còn trông cậy vào Mỹ và châu Âu liên quan đến nhân quyền VN, chứ không thể trông hòng gì từ chính phủ Tokyo.
VN và Nhật Bản thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1973, nhưng từ năm 1979 đến đầu những năm 1990 VN đưa quân vào Campuchia và phải chịu cấm vận từ Mỹ, lúc đó Nhật đã ngưng viện trợ ODA cho Hà Nội. Sau đó, quan hệ hai nước được bình thường hóa đến ngày nay. Năm 2014, VN và Nhật bản thiết lập mối quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á.
Theo RFA
