Lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un (T) và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, tại Đại Liên (Dalian) tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc. (Ảnh do THX công bố ngày 08/05/2018) REUTERS

Tổng thống Trump đã hứa rằng Bắc Triều Tiên sẽ trở nên “rất giầu có” nhờ đầu tư của Mỹ nếu Bình Nhưỡng từ bỏ vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, theo giới phân tích, mô hình mà Bình Nhưỡng muốn đi theo là kinh tế thị trường do Nhà nước kiểm soát kiểu Trung Quốc chứ không phải nền kinh tế tư bản kiểu Mỹ.
Mô hình kinh tế thị trường Trung Quốc do Nhà nước kiểm soát là cải cách được Đặng Tiểu Bình ủng hộ mạnh mẽ. Đặng Tiểu Bình trở lại chính trường, lãnh đạo Trung Quốc vào năm 1978, khi Trung Quốc vừa mới thoát khỏi 27 năm "hỗn loạn" dưới thời Mao Trạch Đông : đó là giai đoạn mà chủ nghĩa tư bản bị cấm, các doanh nghiệp và tài sản tư nhân bị Nhà nước tịch thu và đặt dưới quyền sở hữu tập thể.
Các cải cách triệt để của Đặng Tiểu Bình được coi là nền tảng của phép lạ kinh tế Trung Quốc trong 40 năm qua, với những thay đổi rất lớn, kinh tế tăng trưởng một cách phi thường. Nhưng điều quan trọng nhất là đảng Cộng Sản Trung Quốc không những duy trì được quyền lực mà còn tăng cường kiểm soát đất nước.
Theo các chuyên gia, có nhiều dấu hiệu cho thấy Bình Nhưỡng đã và đang ngày càng hướng đến mô hình kinh tế của Trung Quốc. Từ tháng 03/2018, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un đã hai lần sang Bắc Kinh gặp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trong khi đó, một phái đoàn cấp cao của Đảng Lao Động Bắc Triều Tiên, hồi tháng 05/2018, đã có chuyến tham quan 11 ngày tại các trung tâm công nghiệp chuyên về ứng dụng công nghệ cao trong giao thông đô thị và những đột phá khoa học mới nhất của Trung Quốc.
Phái đoàn cấp cao nói trên tới Trung Quốc chỉ một vài tuần sau khi lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un tuyên bố ngưng thủ nghiệm hạt nhân và tên lửa, đồng thời hứa "xây dựng kinh tế xã hội".
Truyền thông Trung Quốc đánh giá đó là thông báo về "mở cửa và cải cách" của Bắc Triều Tiên, khiến làn sóng đầu tư vào bất động sản tại thành phố biên giới Đan Đông được đẩy mạnh.
Reuters trích dẫn Jeon Kyong Man, kinh tế gia thuộc Viện Hội nhập Xã Hội Hàn Quốc, theo đó "Kim Jong Un đối thoại với Donald Trump chỉ là để thoát khỏi sự trừng phạt của Mỹ, mọi chuyện tiếp theo sẽ là giữa Kim Jong Un và Tập Cận Bình".
Bắc Kinh là đồng minh quan trọng nhất và cũng là đối tác thương mại lớn nhất của Bình Nhưỡng. Kể từ khi Kim Jong Un lên nắm quyền vào năm 2011, quan hệ thương mại song phương càng được củng cố. Giao thương với Trung Quốc chiếm 90% tổng trao đổi thương mại của Bắc Triều Tiên.
Theo Adam Cathcart, một chuyên gia về quan hệ Trung Quốc - Bắc Triều Tiên tại Đại học Leeds ở Anh Quốc, sự đình trệ trong tăng trưởng kinh tế ở vùng đông bắc Trung Quốc cũng thúc đẩy Bắc Kinh phát triển mạnh mẽ quan hệ kinh tế với Bắc Triều Tiên.
Còn theo giới chuyên gia thuộc công ty cổ phần chứng khoán Đông Hưng (Dongxing Securities) ở Bắc Kinh, mô hình chuyển dịch từ nền kinh tế kế hoạch sang nền kinh tế thị trường của Trung Quốc thu hút Bình Nhưỡng vì nó đi kèm theo sự ổn định chính trị, kinh tế và xã hội. Nếu tính tới vị trí địa lý, hệ thống kinh tế, quy mô thị trường và giai đoạn phát triển kinh tế, thì sự hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc và Bắc Triều Tiên có những lợi thế không thể thay thế được.
Tuy nhiên, chuyên gia về quan hệ Trung Quốc - Bắc Triều Tiên Cathcart cho rằng tiến trình tự do hóa kinh tế của Bắc Triều Tiên sẽ chậm : Bình Nhưỡng muốn cẩn trọng vì việc nới lỏng các quy định về tiền tệ và di cư có thể khiến các rủi ro chính trị gia tăng.
Vẫn theo chuyên gia Cathcart, ngoài hình mẫu Trung Quốc, Bắc Triều Tiên cũng có thể nhìn vào các mô hình kinh tế khác, vốn có sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà Nước, chẳng hạn như Việt Nam, hoặc cơ cấu kinh doanh kiểu các đại tập đoàn chaebol của Hàn Quốc, vốn khá gần với "chế độ độc tài về vốn".
Hồi tháng 04/2018, sau thượng đỉnh Liên Triều tại Bàn Môn Điếm, tờ báo Hàn Quốc Maeil Kyungjae trích lời một quan chức cao cấp tiết lộ, theo đó lãnh đạo Kim Jong Un đã nói với tổng thống Moon Jae In về ý định tiến hành cải cách theo mô hình của Việt Nam, vừa phát triển kinh tế, vừa duy trì quyền lực của đảng Cộng Sản và duy trì quan hệ hữu hảo với Hoa Kỳ.
Theo RFI