© Flickr.com/mightymightymatze/сс-by-nc Bất chấp thực tế Bắc Triều Tiên vẫn chính thức tuyên bố là đất nước xã hội chủ nghĩa, vào thời điểm hiện nay trên địa bàn này đã ghi nhận sự phát triển đáng kể của kinh tế tư nhân. Tuy nhiên hình thức chung còn ở dạng sơ khai – đó là buôn bán ở thị trường, nông nghiệp, xưởng thợ nhỏ, nơi sản xuất quần áo, giày dép, đồ gia dụng thường nhật. Nhưng ở nước này cũng có những doanh nghiệp cỡ lớn - thí dụ, các mỏ than tư nhân.
Tại đất nước Bắc Triều Tiên đương đại, ranh giới giữa doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp Nhà nước những năm gần đây ngày càng trở nên mờ nhạt. Rất nhiều xí nghiệp mà trên giấy tờ công khai ghi là cơ sở quốc doanh, nhưng trên thực tế thuộc sở hữu của các cá nhân. Điều này đặc biệt điển hình đối với các công ty ngoại thương. Kể từ cuối những năm 70 các cơ quan Chính phủ Bắc Triều Tiên, các tập đoàn lớn và thậm chí cả các đơn vị quân sự đã được quyền thành lập những công ty ngoại thương của mình.
Nếu nói về một cơ sở Nhà nước nào đó lập ra công ty giao dịch với nước ngoài, thí dụ như công ty thuộc nhà máy thép, thì dễ hiểu rằng công ty đó phải bán các sản phẩm của nhà máy chủ. Chẳng hạn, bán thép tấm. Tuy nhiên, cũng không ít công ty ngoại thương được thành lập bởi các cơ quan mà về nguyên tắc không hề sản xuất sản phẩm. Thí dụ như công ty ngoại thương thuộc Cơ quan quản lý đường bộ của Bộ Tổng tham mưu Quân đội Bắc Triều Tiên, hay là công ty thuộc Cục tình báo quân sự. Đương nhiên là tình báo quân sự sẽ không buôn súng ám sát dạng cây bút viết hoặc những thiết bị gián điệp tinh vi khác, mà chuyên doanh những vật dụng rất thiết thực phục vụ đời sống hàng ngày.
Thông thường, các công ty ngoại thương Bắc Triều Tiên được cấp phép xuất khẩu một số mặt hàng cụ thể, sản xuất tại khu vực nhất định. Thí dụ, một công ty có thể nhận quyền ưu tiên xuất khẩu nấm linh chi, trồng ở một số huyện của tỉnh này hay tỉnh khác, hoặc là xuất khẩu than đá.
Tuy nhiên, đã qua rồi cái thời chính quyền có thể ra lệnh cho nông dân địa phương dẹp hết chuyện đồng áng đi lên núi hái nấm hoặc phái tàu đánh cá ra biển câu mực và cá mối dành cho xuất khẩu. Trong thời đại ngày nay, để có được sản phẩm xuất khẩu, thì cần phải trả mức giá hợp lý. Thông thường, các đại diện của công ty được hưởng chế độ xuất khẩu mặt hàng nào đó sẽ tiến hành đàm phán với đại lý là nhà doanh nghiệp địa phương đã khôn ngoan tích lũy được khối tài sản sung túc trong nền kinh tế ngầm. Vị đại lý này sẽ trở thành nhà đầu tư chính của công ty ngoại thương, mặc dù trên giấy tờ chính thức ông ta chỉ được coi là một trong những nhân viên công ty.
Với khoản tiền của nhà đầu tư, sẽ tiến hành thu mua hàng - nấm linh chi hay các loại thảo dược chẳng hạn. Nhà đầu tư cũng có thể thương lượng về việc bán hàng xuất khẩu sang Trung Quốc. Kết thúc thương vụ, nhà đầu tư nộp vào ngân sách Nhà nước số tiền theo mức đã thỏa thuận từ trước, còn tất cả số lãi vượt hơn khoản ấn định đó thì ông ta được bỏ vào túi mình.
Theo sơ đồ như vậy, có thể thành lập cả những doanh nghiệp tư nhân cỡ lớn, thí dụ mỏ than hay mỏ khai thác vàng. Về hình thức bên ngoài mỏ than hay mỏ vàng đó được xem là sở hữu của công ty ngoại thương Bắc Triều Tiên, nhưng trên thực tế nó là tài sản của một nhà doanh nghiệp tư nhân địa phương thuộc hàng giàu có.
Sơ đồ biến tướng kỳ quặc của doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân Bắc Triều Tiên hết sức không ổn định, nhưng lại hoạt động và phát huy tác dụng trong môi trường hiện nay. Dù thế nào chăng nữa, nhưng khối lượng xuất khẩu của Bắc Triều Tiên những năm gần đây đã phát triển một cách ổn định. Chẳng cần nghi ngờ gì, trong sự tăng trưởng này của ngoại thương Bắc Triều Tiên có vai trò không kém quan trọng của những nguồn vốn tư nhân bán hợp pháp. Khởi đầu với những cửa hiệu nhỏ và xưởng giày, các doanh nhân Bắc Triều Tiên đang vươn lên học cách kiểm soát những mỏ vàng chẳng kém gì nhà tư bản thực thụ
Theo tiếng nói nước Nga
