Tại Quốc Hội liên bang, quí vị dân biểu, nghị sĩ của Đảng [xin theo thứ tự abc chữ Việt để tránh phê bình phe đảng] Cộng Hoà và Dân Chủ đấu nhau bằng quyền cấp tiền do người dân Mỹ đóng thuế, coi nên cấp hay không cấp kinh phí xây một bức tường do Ông Già Gân TT Trump đề nghị sơ khởi là 5 tỷ Đô la để ngăn chận dân vượt biên vào Mỹ bất hợp pháp. Hạ Viện Cộng hoà chưa tới ngày hạ mã đa số nên thông qua dự luật ngân sách bổ sung nhanh để chánh phủ Cộng Hoà mở cửa ăn Giáng sinh và Tết Dương lịch bình yên, vui vẻ. Nhưng khi dự luật ngân sách bổ sung chuyển lên Thượng Viện thì trận đấu phe đảng bùng lên giữa hai phe Cộng Hoà đa số nhưng không đủ túc số 60 để có thể thông qua, còn Dân Chủ tuy thiểu số vẫn kiên trì sử dụng quyền đối lập chống bức tường mút mùa lệ thuỷ.
Lãnh đạo đảng Dân chủ Thượng viện Chuck Schumer cho biết bản dự thảo do Đảng Cộng hòa phê duyệt cho phép tài trợ 5,7 tỷ đô la cho bức tường. Ông tuyên bố dự thảo ngân sách này sẽ "không bao giờ được thông qua ở Thượng viện, không phải hôm nay, không phải tuần tới, không phải năm sau". Ông nhấn mạnh, "Vì vậy, tổng thống, nếu ông muốn mở cửa chính phủ, ông phải từ bỏ bức tường, chỉ đơn giản vậy thôi."
Còn lãnh đạo đa số của đảng Cộng hòa Mitch McConnell nói phiên bỏ phiếu của Thượng viện hôm Thứ Bảy đã bị hoãn lại và sẽ không có cuộc bỏ phiếu nào cho tới khi ông có được một chữ ký từ tổng thống và một sự đồng thuận của bên Đảng Dân chủ về bản dự thảo ngân sách.
Thế là nỗ lực đàm phán vào giờ chót tại Thượng Viện thất bại vì phe Dân Chủ dứt khóat không chấp nhận tài khoản 5 tỷ đô la để xây bức tường ngăn di dân, lời hứa lúc tranh cử của Donald Trump. Và hậu quả, nửa đêm ngày thứ Sáu 21-12-2018 (giờ Mỹ) hệ thống hành chánh của guồng máy chánh quyền liên bang sẽ phần nào «tê liệt» đến sau Giáng Sinh 25-12-2018. Và tin mới nhứt chánh quyền Mỹ một phần có thể sẽ đóng cửa tới Tết Dương Lịch 2019.
Một phần ba công chức trên tổng số 2,4 triệu bị ảnh hưởng. Tổng cộng trong số 800.000 công chức liên bang, phân nửa nghỉ làm không lương, phần còn lại tiếp tục đến sở làm nhưng phải chờ khi có ngân sách mới lãnh lương.
Nhưng hoạt động thuộc sinh mạng quốc gia dân tộc Mỹ vẫn giữ đều hoà, bền vững. Nhân viên quan thuế và biên giới sẽ tiếp tục làm việc, mặc dù tiền lương sẽ bị đình trệ nhưng sẽ được trả sau. Phi trường hoạt động như thường. Công viên, tượng đài và viện bảo tàng thuộc liên bang đóng cửa, nhưng của tiểu bang thì không, có tiểu bang dàn xếp với liên bang cho người của tiểu bang vào phụ trách phục vụ du khách trong mùa đại lễ này.
Đây là lần thứ ba ngân sách của liên bang Hoa Kỳ không được Quốc Hội phân bổ trong năm nay. Ôn cố để tri tân. Hồi đầu năm 2018, TT Trump cũng bị một vố của Dân Chủ rồi. Nhưng kỳ đó chỉ đóng cửa có ba ngày thì quí ông Thượng thoả hiệp được. Lúc ấy Khối Cộng hoà ngỏ ý với Khối Dân Chủ sẽ cấp kinh phí 6 năm để đài thọ chi phí y tế cho lớp trẻ hưởng Obamacare, nhưng Khối Dân Chủ không chịu, nên dự luật cấp ngân sách bổ xung thiếu túc số 60 phiếu, và chánh phủ phải đóng cửa. Nhưng sau non hai ngày bế tắc, Trưởng Khối Cộng Hoà hứa sẽ đem vấn đề trục xuất hay không 700.000 người nhập cư vào Mỹ lúc còn trẻ mà Khối Dân Chủ đòi hỏi cho ở lại Mỹ vĩnh viễn, thì khối Dân Chủ OK. TT Trump liền ký ban hành thành luật ngân sách bổ sung. Quốc Hội còn vì dân không quên câu thòng, phải trả lương ba ngày cho công chức liên bang hay những người phải nghỉ trong 3 ngày đóng cửa chánh quyền.
Xuyên qua nhiều lần chánh phủ đóng cửa vì Quốc Hội không thông qua ngân sách bổ xung, thấy cũng không có hậu quả, vấn đề gì trầm trọng, lớn lao. Các dịch vụ thiết yếu, công tác liên quan đến sinh mạng quốc gia, dân tộc vẫn tiến hành đều đều, trôi chảy, suông sẻ. Nước Mỹ, chánh quyền Mỹ, nhân dân Mỹ vẫn ‘bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng.’ Công tác an ninh quốc gia, trật tự xã hội, bảo quốc an dân, dịch vụ bưu điện, kiểm soát không lưu, y tế nội ngoại trú, y tế khẩn cấp, cấp cứu, trợ giúp thảm họa, nhà tù, thuế và phát điện vẫn cứ hoạt đông bình thường.
Chuyện chánh phủ đóng cửa vì Quốc Hội chưa thông qua kịp ngân sách bổ xung là chuyện không lạ. Kể từ năm 1976, chính phủ Mỹ đã chính thức đóng cửa 18 lần. Trong số lần ấy, nước Mỹ vẫn bình an, vô sự, cơ quan truyền thông phe đảng không thể trầm trọng hoá để mưu lợi công luận cho phe mình.
Tiếng Việt tạm gọi là chánh quyền đóng cửa (shut down) là dịch theo danh từ báo chí Mỹ vốn thích giựt gân, hấp dẫn, có máu mới thành tin hàng đầu, có lạ mới hấp dẫn, chó cắn người không thành tin, người cắn chó mới là tin. Chớ thực ra cái gọi chánh quyền đóng cửa là tình trạng các cơ quan của chánh quyền Mỹ vì không có ngân sách đài thọ buộc phải cho nghỉ giả hạn một số người không cần thiết của liên bang (chớ các tiểu bang và địa phương quận hạt và thành phố có ngân sách cơ hữu riêng).
Tiêu biểu hồi năm 2013, Cộng Hoà không chấp nhận kinh phí dành cho những dịch vụ y tế mà Cộng Hoà gọi là Obamacare, còn Dân Chủ thì dứt khoát phải giữ theo đề nghị của TT Obama, thế là chánh phủ Obama phải đóng cửa 16 ngày mới mở lại, làm việc bình thường.
Năm 1995 chánh quyền Mỹ có đóng cửa cũng vì Quốc Hội không thông qua dự thảo ngân sách do tổng thống TT Clinton (Dân Chủ) đệ trình, và Quốc Hội đa số Cộng Hoà. Bế tắc này kéo dài 21 ngày mới có thoả hiệp.
Trong hai lần đóng cửa này, trường học các cấp học sinh, sinh viên vẫn đi học vui vẻ, giáo chức vẫn giảng dạy đúng thời khoá biểu. Quân nhân Mỹ lương được trả đúng ngày giờ, phụ cấp gia đình vợ con không chậm trễ. Công chức liên bang Mỹ có khoảng 2.1 triệu người, chỉ có khoảng 800.000 không cần thiết sẽ phải nghỉ giả hạn. Sau đó trong cơn khủng khoảng 1995 số người nghỉ này được được truy lãnh lương.
Người hưởng tiền già, hưởng tiền hưu hay tiền trợ cấp an sinh xã hội SSI được chuyển tiền trợ cấp đến đúng hạn, không thiếu một xu. Các bác sĩ và nhà thương vẫn nhận được thanh toán qua các chương trình Medicaid và Medicare, trừ khi bế tắc kéo dài.
Thơ từ, bưu phẩm vẫn đến mọi nhà và mọi cơ quan như thường lệ. Bưu điện hoạt động bình thường, ngân sách của Sở Bưu Chính Hoa Kỳ không phụ thuộc Bộ Tài Chính. Giao thông vận tải công cộng nói chung vẫn chạy bình thường kể cả một số của liên bang.
Các công ty tư nhân, công nhân viên chức, các công ty sản xuất kinh doanh, dich vụ của tư nhân hoàn toàn không bị ảnh hưởng, không làm bớt giờ và bớt người gì cả.
Toà Bạch Ốc và Quốc hội: Trụ sở và các văn phòng trực thuộc vẫn mở cửa hoạt động, nhưng một số nhân viên không cần thiết nghỉ giả hạn. Có người kêu ngạo nói Phủ Tổng Thống và Quốc Hội tạo ra bế tắc, chánh quyền liên bang đóng cửa, mà Quốc hội và Toà Bạch Ốc vẫn mở cửa làm việc, lãnh lương và phụ cấp không thiếu một xu, có tiếu lâm không!
An ninh quốc gia: bảo quốc an dân, tuần tra biên giới và quan thuế cảng hàng không, tuyệt đối duy trì 100%.
Nhân viên công lực “bảo vệ sinh mạng và tài sản người dân”, tiêu biểu như nhân viên trực tổng đài 911 báo cáo trường hợp khẩn cấp vẫn làm việc như cũ.
Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA): Trạm không gian Quốc tế (ISS), có sáu phi hành gia, gồm hai người Mỹ, vẫn không để thiếu phương tiện.
Vi Anh
