Trong thời gian ngắn sắp tới đọc báo, xem đài, nghe tin, bạn sẽ thấy cái tên Jeffrey Epstein nhắc đến khá nhiều. Vâng. Theo giới chuyên môn và những ai quan tâm đến thời sự, Mr. Epstein quả là một nhân vật đặc biệt thứ gì cũng nếm trải qua. Ông từng là một giáo viên tư thục bình thường, đến chứng chỉ đào tạo sư phạm cũng không có, rồi ông len lỏi, lăn lộn trong giới buôn bán chứng khoán, trở thành nhà tài phiệt đầu tư có hạng, sau này còn quan hệ qua lại với những nhân vật tai to mặt lớn, những ông chủ giàu sụ giới ăn chơi xa hoa có hạng, các chính khách máu mặt… Vâng. Có thể nói ông đã sống một cuộc đời đầy giai thoại xa xỉ phong lưu. Nhưng cuối cùng là gì. Một cái chết trong tù. Không hẳn là rũ tù, song cái chết của ông đã để lại nhiều câu hỏi hơn những câu trả lời.
Trong bài thơ Giục Giã, Xuân Diệu có viết hai câu người Việt mình không mấy ai không biết đến:
Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối,
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm.
(Giục Giã – Xuân Diệu)
Vận vào trường hợp của nhiều người từng đạt đỉnh cao vinh quang, từng là cái rốn của vũ trụ; khi chạm mặt với thực tế nghiệt ngã, lâm cảnh đường cùng, thân bại danh liệt, bản án trừng phạt không lối thoát, họ thường tự an ủi: Thôi thế cũng xong. Ít nhất ta cũng đã một lần được sống. Đã biết thế nào là đỉnh cao vang dội.
Jeffrey Epstein là một gương doanh nhân thành đạt. Có lẽ Thần Tài đã nhiều lần búng tay khiến ông có nhiều quý nhân phù trợ. Chẳng mấy ai tin với một xuất thân bình thường, nếu không nói là tầm thường, ông liên tục tiến lên các nấc thang xã hội. Phù thịnh, đời là thế, có lẽ phần lớn do nhân cách đặc biệt dễ mến, dễ gây thiện cảm, thiên hạ lăn vào giúp ông. Cuộc sống xa hoa của ông không khác nào kẻ sinh ra được ngậm cái thìa bạc trong miệng, khét tiếng những giai thoại những kẻ đốt tiền không tiếc lửa!
Với cái tít chạy thật lớn trên tờ USA Today, Disgraced financier Jeffrey Epstein, awaiting sex trafficking charges, dead of apparent suicide, và tại các đài truyền thanh, truyền hình phát sóng khắp nơi trên thế giới, cái tin Jeffrey Epstein tự tử trong tù tại New York lan nhanh như điện tại các trang mạng xã hội. Nhiều người sững sờ. Họ bàng hoàng. Bởi vụ án xoay quanh những hành động dắt mối mại dâm vị thành niên của ông liên quan đến nhiều chính khách tai to mặt lớn. Có thể nói ông là ví dụ điển hình của câu: bứt dây động rừng, nên cái chết của ông bỗng khiến cho quán tính cuộc điều tra gần như bị chặn đứng hẳn lại.
Phát giác ông bất tỉnh trong nhà tù MCC (Metropolitan Correctional Center) sáng sớm hôm thứ bảy, cụ thể vào lúc 6:39 a.m, các nhân viên điều tra liên bang nghĩ ngay đến nguyên nhân tự tử (apparent suicide). Nỗ lực cứu thương được xúc tiến, ông được đưa đến bệnh viện New York Presbyterian-Lower Manhattan Hospital nhưng sau đó được nhà tù MCC chính thức xác nhận ông đã chết.
Được biết MCC là chi nhánh thuộc hệ thống Cục Trại giam Mỹ (U.S. Bureau of Prisons) trực tiếp đặt dưới sự giám sát của Bộ Tư pháp (Dept. of Jusstice). Khi nhận được tin Mr. Jeffrey Epstein tự tử, Bộ trưởng Tư pháp William Barr tỏ ra cực sốc. Bởi một khi bị giam trong trại tù này đâu thể là tội xoàng. Đã thế, nhất định phải có những kế hoạch quản tù nghiêm ngặt ngăn chặn tình trạng tự tử xảy ra ảnh hưởng đến kế hoạch điều tra, nhất là những vụ án quan trọng. Tuy nhiên không thể hiểu rõ Bộ trưởng Barr có thực tâm liêm khiết điều tra trong vụ án này khi ông nói (nguyên văn): Mr. Epstein’s death raises serious questions that must be answered. In addition to the FBI’s investigation, I have consulted with the Inspector General who is opening an investigation into the circumstances of Mr. Epstein’s death. Bởi vụ này khá to, đến nỗi Tổng thống Trump từng là chiến hữu của Mr. Epstein, từng vồn vã tay bắt mặt mừng, cuối cùng vội vã xa lánh “ông bạn vàng” này như lánh hủi!
Liệu có điều mờ ám ở đây? Theo TNS Ben Sasse (Đảng Cộng hòa) của Nebraska Bộ trưởng Barr không thể vô can. Mr. Sasse là ủy viên của Ủy ban Tư pháp Thượng viện (Senate Judiciary Committee) viết (nguyên văn): Every single person in the Justice Department — from your Main Justice headquarters staff all the way to the night-shift jailer — knew that this man was a suicide risk, and that his dark secrets couldn’t be allowed to die with him. Theo đó, một tội phạm quan trọng như thế làm sao có thể chết trong tình trạng giám sát lỏng lẻo ấu trĩ đến độ khó tin. Toàn bộ Bộ Tư pháp từ trên chí dưới đều hiểu rõ nguy cơ Mr. Epstein sẽ tự tử.
Sáu mươi sáu tuổi, trong thời gian hoàng kim Mr. Epstein được đánh giá là một nhà đầu tư tài chánh (investment banker) ăn chơi khét tiếng, quan hệ mật thiết với các nhân vật lớn như Cựu tổng thống Bill Clinton, đương kim Tổng thống Donald Trump, hay hoàng tử Andrew của Hoàng gia Anh. Nhưng khi bị hỏi cung, ông nằng nặc chống lại cáo buộc mình là kẻ móc nối các đường dây buôn ma túy và các tổ chức dắt mối lạm dụng tình dục vị thành niên hàng chục thiếu nữ tại New York và Florida.
Trong quá khứ ông từng bị kết án. Nhưng do quan hệ rộng, bản án được thực hiện cho có lệ, (theo nhiều người) thực chất là một “sweetheart deal” bởi trong thời gian thi hành án mọi sinh hoạt gần như tự do. Ông vẫn tổ chức kinh doanh, vẫn ăn trưa tại những nhà hàng sang trọng, vẫn tiến hành các hoạt động bình thường. Tối đến ông mới về trại giam Palm Beach County Stockade ngủ trong phòng riêng tại một sảnh lớn, vắng vẻ của trại giam này. Mỗi ngày ông được phép rời khỏi phòng giam 12 giờ, sáu ngày một tuần. Đồng thời ông phải đăng ký vào danh sách tội phạm tình dục (to register as a sex offender) và hầu tòa dân sự liên quan đến hơn 30 phụ nữ. Theo nhiều người bản án ấy thực hiện cho có lệ. Bởi mọi chi tiết gần như bưng bít hoàn toàn. Đúng là có tiền mua tiên cũng được!
Năm 2008 Mr. Epstein bị kết án tội dụ dỗ và mua dâm người dưới 18 tuổi tại Florida (Florida charges of soliciting and procuring a person under 18 for prostitution). Lần đó ông gần như chỉ bị tù lỏng. Tù cho có lệ. Thi hành án một cách hình thức. Lần này thì khác. Chiến hữu của ông là chủ của Bạch Cung đánh hơi chuyện chẳng lành vội vã lẩn tránh. Ngay cả Bộ trưởng Bộ Lao động Alexander Acosta cũng đã phải từ chức vì liên can đến cái “sweetheart deal” cách đây cả chục năm. Xem ra lần này vành móng ngựa New York sẽ là nơi để chân dung bản án tội phạm của ông hiện lên rõ nét nhất.
Khi được hỏi cung, ông một mực từ chối trả lời những câu hỏi bất lợi cho hồ sơ vụ án. Được biết Mr. Epstein tự tử sau 24 giờ khi Tòa liên bang công bố các tài liệu mật liên quan đến vụ kiện khởi tố người bạn gái cũ của ông do nạn nhân Virginia Giuffre đứng đơn, trong đó có đoạn băng video ghi lại sự kiện ông sử dụng quyền giữ im lặng được bảo vệ bởi Tu chính án V của luật Mỹ khi được hỏi cung có dính dáng đến Tổng thống Trump hay không vào năm 2016.
Luật sư của cô Virginia Giuffre là Sigrid McCawley cho biết hành động tự tử (24 giờ) sau khi tài liệu vụ án được phổ biến của Mr. Epstein không hề ngẫu nhiên. Chị cho biết nhân viên điều tra liên bang cần tiếp tục điều tra để truy tận gốc những kẻ đã tiếp tay cho Mr. Epstein thao túng gây án mức nghiêm trọng với các hoạt động dắt mối mại dâm. Theo chị hành vi tự tử của Mr. Epstein là hèn nhát và đáng xấu hổ, (nguyên văn): The reckoning of accountability begun by the voices of brave and truthful victims should not end with Jeffrey Epstein’s cowardly and shameful suicide. The victims await the true justice they have sought and deserve. Lẽ ra bản án phải được xét xử công minh, đúng người, đúng tội, trả lại công bằng cho những nạn nhân.
Cách đây 3 tuần Mr. Epstein được tìm thấy bất tỉnh trong phòng gian, cổ bị thương, có kẻ tình nghi ông cố tình tự tử hoặc bị các phạm nhân khác tấn công. Theo thông tấn xã AP ông từng được giám sát chặt chẽ nguy cơ tự tử (suicide watch), tuy nhiên sau đó lệnh giám sát chặt chẽ đã được bỏ nhưng không nói rõ bỏ lúc nào. Còn theo New York Times, trích dẫn lời người am tường tình hình trại giam (giấu tên) lệnh giám sát chặt chẽ ngưng vào hôm 29 tháng 07, Mr. Epstein sau đó được điều về phòng đặc biệt, cách ly hẳn với những phạm nhân bình thường, tội nhẹ khác.
Nhóm luật sư bào chữa Mr. Epstein gồm ba người: Reid Weingarten, Marty Weinberg, và Michael Miller. Họ đưa ra một phát biểu chung rất tiếc về cái chết của ông, theo họ không ai nên bị chết trong tù, (nguyên văn): We are enormously sorry to learn of today’s news. No one should die in jail.
Cái chết của Mr. Epstein quả là đột ngột, nhưng ông tự ý muốn chết hay do tác động bên ngoài. Với ảnh hưởng quan hệ rộng, đường dây mại dâm ông tổ chức toàn gái trẻ, hấp dẫn; nhất định khối kẻ tay trót nhúng chàm đang lo ngay ngáy, bởi khi bị khai ra, uy tín, thậm chí sự nghiệp cả một đời của họ sẽ bị hủy hoại. Thậm chí có tin cho hay ông bị giết để bịt miệng.
Là kẻ trung thành với bạn bè ư? Có thể lắm. Nếu thế, Mr. Epstein thà chết một mình, thay vì bị giam cầm dây dưa, bị hành hạ, có thể ông sẽ khai ra, tình trạng sẽ phức tạp, bạn bè của ông khó tránh cảnh chết chùm. Hay ông cảm thấy tuyệt vọng. Thói đời là vậy. Rất bạc bẽo. Ai là người tử tế, trung thành trong hoàn cảnh tăm tối cùng cực sẽ lộ ra? Hay ông sợ cảnh tù tội. Hai năm nữa sẽ thất thập cổ lai hy. Còn gì nữa đâu. Gỡ lịch đến mọt gông ư? Nhất không thể thế!
Nên cái chết của ông, hèn hạ hay đáng xấu hổ, tất cả đều không còn ý nghĩa nào đối với ông. Cuối cùng cũng một kiếp người. Và ông. Từng sống những giây phút huy hoàng, từng là kẻ được trọng vọng, được đối đãi ân cần; đâu thể chết dần, chết mòn, sống lay lắt, le lói như ngọn đèn hẩm hiu trong ngục tối với bản án rũ tù; đặc biết với ông, một kẻ trải đời, biết rõ thời vàng son của mình đã đến hồi mạt vận.
Nguyễn Thơ Sinh