"Trong tương lai, mọi người sẽ ẩn danh trong 15 phút." Nghệ sĩ Banksy từng nói. Nhưng sau khi vội vàng đưa mọi thứ lên mạng, từ tình trạng quan hệ đến các nơi đi nghỉ hè, liệu chúng ta có thể thực sự ẩn danh - thậm chí chỉ trong một thời gian ngắn - trong thời đại internet?
Câu nói "15 phút nổi danh" nổi tiếng của Andy Warhol, đã được giải thích rất nhiều kiểu bởi cả người hâm mộ lẫn chỉ trích. Nhưng nó nhấn mạnh những khó khăn của việc giữ bất cứ điều gì riêng tư trong Thế kỷ 21.
"Ngày nay, chúng ta có nhiều thiết bị kỹ thuật số hơn bao giờ hết và những kỹ thuật này có thể thu thập nhiều dữ liệu hơn về chúng ta," Giáo sư Viktor Mayer-Schoenberger thuộc Viện Internet Oxford nói.
Và điều này quan trọng. Theo một khảo sát do công ty tuyển dụng Careerbuilder tại Mỹ thực hiện năm ngoái, 70% công ty sử dụng phương tiện truyền thông xã hội để sàng lọc ứng cử viên và 48% kiểm tra sinh hoạt truyền thông xã hội của nhân viên.
Ngoài ra, các tổ chức tài chính có thể xét hồ sơ truyền thông xã hội khi quyết định có nên cho vay hay không.

Chúng ta có thể nào trốn khỏi mạng lưới internet?
Trong khi đó, dựa trên hồ sơ truyền thông xã hội, các công ty có thể tạo ra mô hình về thói quen mua hàng, quan điểm chính trị và thậm chí sử dụng trí tuệ nhân tạo để đánh giá thói quen tương lai của một cá nhân.
Một cách để người dùng dành quyền kiểm soát là xóa tài khoản truyền thông xã hội, điều một số người đã làm sau vụ bê bối Cambridge Analytica cho thấy 87 triệu người bị thu thập dữ liệu Facebook một cách bí mật cho mục đích quảng cáo chính trị.
Mặc dù dẹp bỏ tài khoản truyền thông xã hội là cách dễ nhất để xóa dữ liệu cá nhân, nhưng điều này không có bất kỳ tác động nào đối với dữ liệu do các công ty khác nắm giữ.
May mắn thay, một số quốc gia có luật bảo vệ người tiêu dùng.
Trong Liên minh Châu Âu, Quy định Bảo vệ Dữ liệu chung (GDPR) bao gồm "quyền bị lãng quên" - quyền đòi xóa dữ liệu cá nhân của người dùng.
Tại Vương quốc Anh, quyền bị lãng quên là chính sách của Văn phòng Ủy ban Thông tin. Năm ngoái, ủy ban đã nhận được 541 yêu cầu xóa thông tin khỏi các công cụ tìm kiếm, theo dữ liệu BBC có được, tăng từ 425 năm trước và 303 trong năm 2016, 2017.
Con số thực tế có thể cao hơn vì ICO nói rằng ủy ban thường chỉ được thông báo sau khi khiếu nại gửi đến công ty nắm giữ thông tin bị từ chối.
Nhưng Suzanne Gordon thuộc ICO nói rằng điều này không rõ ràng: "GDPR củng cố quyền của người dùng trong việc yêu cầu một tổ chức xóa dữ liệu cá nhân của mình nếu họ tin rằng những dữ liệu này không còn cần thiết.''
"Tuy nhiên, quyền này không tuyệt đối và trong một số trường hợp phải được cân bằng với các quyền và lợi ích khác, ví dụ, quyền tự do ngôn luận."
"Quyền được lãng quên" trở nên nổi bật vào năm 2014 dẫn đến một loạt các yêu cầu xóa bỏ thông tin - những yêu cầu đầu tiên đến từ một chính trị gia đang tìm cách tái tranh cử và một kẻ ấu dâm - nhưng không phải tất cả đều phải được chấp nhận.
Các công ty và cá nhân có tiền, tuy nhiên, có thể thuê chuyên gia giúp đỡ trong việc này.
Cả một công nghiệp đang được xây dựng xung quanh việc "bảo vệ danh tiếng" với những công ty khai thác công nghệ loại bỏ thông tin - dịch vụ mà người dùng đương nhiên phải trả tiền - và dấu đi những tin tức xấu từ các công cụ tìm kiếm, chẳng hạn.
Công ty tiêu biểu trong ngành này, Reputing Defender, thành lập năm 2006, cho biết họ có một triệu khách hàng bao gồm nhiều cá nhân giàu có, các chuyên gia và giám đốc điều hành.
Reputation Defender tính khoảng 6,800 đôla cho một gói dịch vụ cơ bản.
Công ty này sử dụng phần mềm riêng của mình để thay đổi kết quả tìm kiếm của Google về khách hàng, hạ thấp những câu chuyện ít thuận lợi hơn trong kết quả tìm kiếm và đẩy những câu chuyện có lợi hơn lên cao.

Mục đích đầu tiên của những công ty bảo vệ thanh danh là tìm cách gỡ bỏ thông tin cá nhân của khách hàng khỏi mạng lưới internet
"Công nghệ của chúng tôi tập trung vào những gì Google thấy là quan trọng khi lập chỉ mục các trang web ở đầu hoặc cuối kết quả tìm kiếm", Tony McChrystal, giám đốc điều hành của Reputation Defender cho biết.
"Nói chung, hai lĩnh vực chính mà Google ưu tiên là uy tín và thẩm quyền của trang web và cách người dùng tham gia vào kết quả tìm kiếm.''
"Chúng tôi làm việc để cho Google thấy rằng có nhiều quan tâm và hoạt động mạnh hơn đang diễn ra trên các trang web mà chúng tôi muốn nâng cao, cho dù đó là các trang web mới mà chúng tôi tạo ra hoặc những trang web lâu đời đã xuất hiện trong [trang kết quả Google]. Cùng lúc đó cho Google thấy các trang web chúng tôi đang tìm cách ngăn chặn có tỷ lệ quan tâm thấp hơn. "
"Phương pháp của chúng tôi có hiệu quả rõ rệt", Tony McChrystal nói thêm, "92% người kiếm thông tin không bao giờ vượt qua trang đầu tiên của Google và hơn 99% không bao giờ vượt quá trang hai."
Giáo sư Mayer-Schoenberger đặt vấn đề là trong khi các công ty bảo vệ danh tiếng có thể mang lại hiệu quả, "tại sao chỉ những người giàu có đủ khả năng mướn chuyên gia mới có quyền được lãng quên, mà không phải tất cả mọi người".

Warhol từng tiên đoán là mọi người ai cũng có thể nổi danh trong vòng 15 phút
Vậy thì, chúng ta có thể nào hoàn toàn gỡ bỏ mọi dấu vết về mình trên mạng lưới trực tuyến?
"Đơn giản là không," Rob Shavell, đồng sáng lập và giám đốc điều hành của DeleteMe, một dịch vụ xóa thông tin cá nhân khỏi cơ sở dữ liệu trực tuyến công cộng, nhà môi giới dữ liệu và các trang web tìm kiếm, nói.
"Bạn không thể bị xóa hoàn toàn khỏi internet trừ khi nào tất cả các công ty và cá nhân vận hành dịch vụ internet buộc phải có những thay đổi cơ bản về cách họ vận hành.''
"Đưa ra quy định và thực thi mạnh mẽ những quy định cho phép người dùng có tiếng nói về cách thu thập, chia sẻ và bán thông tin cá nhân của họ sẽ giúp nhiều trong việc giải quyết sự mất cân bằng quyền riêng tư mà chúng ta hiện có."
Theo BBC