1. Vợ của một sĩ quan quân đội đến gặp tư lệnh sư đoàn phàn nàn rằng chồng bà không quan hệ tình dục với bà. Viên tư lệnh gọi viên sĩ quan lên gặp.


"Sĩ quan Petrov," ông nghiêm nghị hỏi, "tại sao anh không quan hệ tình dục với vợ anh?"


"Thưa đồng chí tư lệnh, ông hiểu cho." Petrov bắt đầu chống chế, "trước tiên, tôi bị bệnh bất lực. Thứ hai..."


"Câm ngay!" viên tư lệnh la to. "Trước tiên, anh là người cộng sản đã!"



2. Hỏi: Hiến pháp Liên Xô khác với hiến pháp Mỹ như thế nào?


Đáp: Theo hiến pháp Liên Xô công dân được bảo đảm quyền tự do ngôn luận, nhưng theo hiến pháp Mỹ công dân được bảo đảm quyền tự do sau ngôn luận.


3. Một luật sư, một bác sĩ giải phẫu, một kiến trúc sư, và một quan chức cộng sản tranh luận xem nghề của ai là xưa nhất.


Luật sư nói: "Khi Chúa kết án Adam và Eva phải xuống trần gian sống, đấy là hành động pháp lý."


"Cho phép tôi cắt ngang," bác sĩ giải phẫu nói, "trước đó, Chúa đã lấy xương sườn của Adam để tạo ra Eva. Đấy là một cuộc giải phẫu."


"Tôi xin lỗi," kiến trúc sư nói. "nhưng rất lâu trước khi Chúa tạo ra Adam và Eva, Chúa đã xây dựng nên thế giới này từ tình trạng hỗn loạn."


"Và ai đã tạo ra tình trạng hỗn loạn ấy?" quan chức cộng sản đắc chí kêu lên, "Chính chúng tôi!"


4. Trong một cuộc họp đảng cộng sản, bí thư đọc bài diễn văn về chuyện cảnh giác mà chỉ toàn những lời vô vị như thường lệ. Trong lúc ông ta nói giọng đều đều thì người nghe bắt đầu lần lượt ngủ gà ngủ gật từng người một.


Ông kêu lên: "Các đồng chí có nhận thức rằng những kẻ thù ngụy trang rất khéo léo đang trà trộn trong hàng ngũ chúng ta hay không?"


Nghe vậy, một người đứng lên nói: "Thưa đồng chí bí thư, tôi biết một cách chắc chắn để phát hiện ra kẻ thù, và ngay lúc này trong phòng này có một kẻ thù."


"Thật ư? Được rồi, chỉ cho tôi xem nó là ai."


Người đàn ông liền chỉ một người, thế là bí thư liền ra lệnh bắt ngay kẻ ấy. Rồi ông hỏi người chỉ điểm: "Nhưng làm sao đồng chí biết được?"


"Thưa đồng chí bí thư, chính đồng chí nói rằng kẻ thù không bao giờ ngủ, mà gã đó lại thức ạ."


5. Chàng: Em có đọc Mác không?


Nàng: Có.


Chàng: Có đọc Lê-nin không?


Nàng: Tất nhiên!


Chàng: Được rồi, thôi cởi áo quần lẹ lên.


Thời nay, chẳng ai còn bận tâm đến bốn câu đầu tiên.


6. Hỏi: Mỗi đầu người ở nước ta có mấy xe ô tô?


Đáp: Hai chiếc-xe tù và xe nhà thương điên.


7. Giám đốc cửa hàng thương nghiệp cố gắng an ủi đứa bé đi lạc: "Cháu đừng lo, các bác sẽ đọc tên cháu trên loa cửa hàng, và rồi cha mẹ sẽ đến đón cháu."


Đứa bé vừa khóc vừa nói: "Nếu các bác đọc tên cháu trên đài Tiếng nói Hoa Kỳ thì cha mẹ cháu mới nghe!"


8. Hỏi: Tôi nên làm gì nếu tôi bỗng dưng cảm thấy thôi thúc muốn làm việc?


Đáp: Hãy bình tâm lại, uống một ly nước, nằm xuống một lát. Cảm giác ấy sẽ qua nhanh thôi.


9. Một nhà lãnh đạo công đoàn ở Hoa Kỳ đến thăm một nhà máy ở Liên Xô. Ông ta thấy các phân xưởng đều vắng hoe chỉ có lưa thưa vài công nhân, trong lúc ấy tất cả mọi người còn lại đều đứng ở ngoài hành lang hút thuốc, tán gẫu, hay chỉ nhìn đăm đăm ra ngoài cửa sổ. Trước khi ra về, người Mỹ nói với họ: "Tôi chúc tất cả các bạn đình công thắng lợi!"


10. Rabinovich giải thích với viên chức di dân lý do ông muốn rời khỏi Liên Xô. "Có hai lý do. Thứ nhất cái gã hàng xóm sát bên cạnh tôi cứ hay nói với tôi: "Hãy chờ đấy nhé, hỡi thằng Do Thái khốn nạn kia! Tao sẽ bóp cổ mày chết ngay khi chế độ Xô Viết sụp đổ."


"Nhưng chế độ Xô Viết không bao giờ sụp đổ!" viên chức kêu lên.


"Đấy chính là lý do thứ hai của tôi." Rabinovich đáp.


11. Một giảng viên đại học yêu cầu một sinh viên nêu lên đặc trưng của mối quan hệ Xô-Mỹ. "Cùng tồn tại hòa bình giữa hai nước có chế độ chính trị xã hội khác nhau," sinh viên đáp. Rồi giảng viên hỏi về mối quan hệ Xô-Trung. "Cùng tồn tại thù địch giữa hai nước có cùng chế độ chính trị xã hội," sinh viên nói.


12. Hỏi: Ta phải trả thuế trên tiền hối lộ không?


Đáp: Chắc chắn phải trả, nếu ta là người Cộng sản chân chính!


13. Tại một cuộc triển lãm tranh ở Paris, Pablo Picasso quên mang giấy mời, cho nên người gác cửa không cho vào. Người gác cửa nói: "Ông hãy chứng minh ông là Picasso." Picasso mượn cây bút chì và tờ giấy, vẽ chim bồ câu hòa bình nổi tiếng của mình, đưa cho người gác cửa xem, và được phép bước vào trong. Ekaterina Furtseva (Bộ trưởng Văn hóa dưới thời Khrushchev) cũng đến không có giấy mời, cho nên người gác cửa không cho vào. Bà phản đối: "Nhưng tôi là Bộ trưởng Văn hóa Liên Xô!" Người gác cửa nói ông cần sự chứng minh và kể Picasso đã vẽ bức tranh. "Picasso là ai?" Furtseva hỏi. "Thưa bà, bà đã chứng minh bà là ai rồi," người gác cửa nói và để cho bà vào.


14. Trong một lần đến thăm Tiệp Khắc, Khrushchev hỏi một viên chức chính quyền: "Tại sao nước ông có Bộ Hải quân? Ông đâu có biển."


"Thế tại sao ông có Bộ Văn hóa?" viên chức đáp lại.


15. Điện thoại reng trong nhà của Brezhnev và vợ ông bắt máy.


Một giọng nữ dâm đãng nói: "Cho tôi nói chuyện với Lenny ạ. Tôi là bạn ông thời đi học,"


Bà Brezhnev tức giận đáp "Cái ngữ mày thì chỉ là con đĩ thôi. Lenny đ...é... đi học bao giờ."


16. Chồng phát hiện vợ trên giường với người tình. "Nếu như tao không phải là đảng viên," hắn thét to lên với vợ, "Tao sẽ đánh mày tan xương nát thịt! Tao sẽ ném mày ra cửa sổ!"


Vợ hô to: "Đảng Cộng sản muôn năm!"


17. Một công an trên đường phố thủ đô sắp sửa bắt một người đang nói xấu cộng sản.


"Đừng làm thế," một người qua đường van nài. "Ông ấy bị điên mà."


"Ngược lại là đằng khác," viên công an đáp, "hắn nói nghe rất có lý!"


18. Hỏi: Khi nào cuộc bầu cử theo kiểu cộng sản được tổ chức lần đầu tiên trong lịch sử?


Đáp: Khi Adam chọn vợ, và Eva chọn chồng.


19. Trong thời gian xây Đập Aswan, một công trình mà Liên Xô hợp tác với Ai Cập, công nhân khám phá ra một ngôi mộ cổ chứa đựng nhiều xác ướp và những tấm bia với những lời khắc bí hiểm. Người Ai Cập đọc không được, bèn để mọi thứ y như cũ, rồi họ nhờ chính phủ Liên Xô gởi một nhóm các nhà Ai Cập học đến giúp. Chính phủ thấy đây là cơ hội để đạt được không những vinh dự quốc tế mà còn cả lợi thế chính trị cho nên chỉ thị những nhà học giả trước khi lên đường và dặn họ bằng mọi giá phải thành công. Đến nơi, họ đi vào mộ và ở trong đấy rất lâu. Cuối cùng họ bước ra, trên người có dấu vết vật lộn nhưng mặt mày rất hớn hở-họ đã đọc được những lời khắc trên bia.


Những người Ai Cập kinh ngạc hỏi: "Làm sao các ông lại tài đến thế?"


"Mấy con ma ấy rốt cuộc cũng phải khai ra hết!"


20. Tổng thống Pháp có một trăm người tình, trong đó có một người bị AIDS, nhưng ông không biết người nào. Tổng thống Hoa Kỳ có một trăm người bảo vệ, trong đó có một tay khủng bố, nhưng ông không biết người nào. Chủ tịch Liên Xô có một trăm nhà cố vấn kinh tế, trong đó có một người thông minh, nhưng ông không biết người nào.


21. Ủy ban văn hóa ở nhà máy thông báo vào tối thứ bảy có buổi thuyết trình về đề tài "Nhân dân Xô viết và Đảng Cộng sản". Vì chỉ có vài người đến nghe cho nên giám đốc nhà máy khiển trách ban tổ chức và ra lệnh phải tăng số người tham dự lên. Tuần sau nhà máy thông báo có buổi thuyết trình khác về đề tài "Ba loại tình yêu". Tối thứ bảy ấy, hội trường đông nghẹt.


"Có ba loại tình yêu," người thuyết trình mở đầu. "Tình yêu đầu tiên là tình yêu nhục dục thì không nên bàn đến. Tình yêu thứ hai là tình yêu đa cảm thì các nhà thơ nước ta đã diễn tả hết rồi. Tình yêu thứ ba là tình yêu tinh thần mới chính là tình yêu cao quý nhất. Đó là tình yêu nhân dân dành cho Đảng. Tối nay tôi muốn thảo luận với các bạn về tình yêu này."


22. Hỏi: Đồng chí Ivanov, đồng chí có nghe đài không?


Đáp: Tất nhiên là nghe chứ! Nếu không nghe làm sao tôi biết nhân dân Liên Xô hạnh phúc nhất thế giới?


23. Một tay trọc phú người Odessa bước vào cửa hàng bán áo lông thú hỏi mua áo khoác lông chồn cho vợ. Nhân viên bán hàng nói với khách là áo khoác lông chồn đã bán sạch. "Như vậy thì tôi mua hai cái," tay trọc phú nói, "một cái cho vợ tôi và một cái cho anh." Ngay sau đó nhân viên bán hàng lấy ra chiếc áo lông chồn ở dưới quầy lên. Về sau, cũng tay trọc phú này lên thủ đô và quyết định đi thăm lăng Lê nin. Khi đến Hồng trường hắn thấy lăng hôm ấy đóng cửa. Hắn đến gần người lính gác đứng bồng súng và ghim tờ bạc một ngàn rúp lên đầu lưỡi lê của người lính. Người lính gác nói: "Ngài muốn bước vào bên trong xem hay để em đưa ông ta ra cho ngài xem?"


24. Một nhà bất đồng chính kiến đang phát truyền đơn ở Hồng trường. Người ta hỏi ông ta: "Tại sao chẳng thấy viết gì hết trên đây vậy? Ông vừa đáp vừa nhìn xe công an đang đến gần: "Viết gì cho phí thời giờ, mọi thứ đều đã rõ ràng hết rồi."

Trần Quốc Việt dịch
Nguồn: Dịch từ tác phẩm tiếng Anh "Vocabulary of Soviet society and culture: a selected guide to Russian words, idioms, and expressions of the post-Stalin era, 1953-1991" của tác giả Irina H Corten, nhà xuất bản Durham, Duke Unverisity Press, 1992.