Cách đây một tuần, lên tiếng trong chương trình “Fox & Friends” của Đài Fox News, Tổng thống Donald Trump tuyên bố: “Chúng ta cần phải đứng về phía Hong Kong, nhưng tôi cũng đứng về phía Chủ tịch Tập Cận Bình. Ông ta là một người bạn của tôi…Tôi muốn hai bên hợp tác với nhau. Đúng không?” Nhưng hôm thứ Tư 27 tháng Mười Một 2019 vừa qua, ông đã đặt bút ký 2 đạo luật được lưỡng đảng trong Quốc Hội thông qua: một là đạo luật Nhân quyền và Dân Chủ, hai là đạo luật Bảo vệ Hong Kong. Đạo luật thứ nhứt cho phép áp đặt các biện pháp chế tài đối với các viên chức Trung Công và Hong Kong nào dính líu đến các vụ vi phạm nhân quyền. Còn đạo luật thứ hai ngăn cấm việc bán cho cảnh sát Hong Kong các thứ khí giới được sử dụng để chống lại đám đông như hơi cay, súng hơi và đạn mã tử. Đây là những thứ khí giới được sản xuất tại Tiểu bang Pennsylvania và đã từng được cảnh sát Hong Kong sử dụng để chống lại các đám đông biểu tình.
Hành động của Tổng thống Trump đã được người dân Hong Kong hoan hô hết mình. Tối thứ Năm 28 tháng Mười Một vừa qua, người dân Hong Kong một lần nữa đã xuống đường và lần này, nhằm ngày Lễ Tạ Ơn ở Mỹ, họ đã bày tỏ lòng biết ơn với Nước Mỹ và đặc biệt tung hô Tổng thống Trump như một vị anh hùng. Bên cạnh những lá cờ Mỹ, người ta thấy có rất nhiều biểu ngữ ghi lại các “tuýt” của Tổng thống Trump. Nổi bật nhứt là “tuýt” trong đó tổng thống Trump gởi đi một bức ảnh đã được “phục chế” (photoshop) rất tinh vi nhưng cũng vô cùng lố bịch: đầu là đầu của Donald Trump, nhưng mình thì lại là mình của võ sĩ “Rocky Balboa” được hóa thân trong loạt phim “Rocky” do tài tử vai u thịt bắp Sylvester Stallone thủ diễn.
Trên khắp thế giới đã có vô số phản ứng và bình phẩm về bức hình “đầu Donald Trump, mình Rocky Balboa” này. Có người đã đặt bức hình này bên cạnh một bức hình thật và mới nhứt của tổng thống Trump, một cụ già 73 tuổi, bụng phệ, béo phì với lời ghi chú: “ảo tưởng chống thực tế” (Delusion vs. reality)!
Riêng tôi, khi nhìn vào bức hình “đầu Donald Trump, mình Rocky Balboa” này, tôi lại nghĩ đến chuyện cổ tích Việt Nam “Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt”. Ngày xưa có một người thanh niên tên là Trương Ba rất cao cờ. Tiếng đồn vang khắp nơi. Từ Trung Quốc, nghe tiếng Trương Ba, một tay cao cờ tên là Kỳ Như liền khăn gói sang Việt Nam để tỉ thí cho bằng được. Sau một hồi thi đấu, thấy Kỳ Như lâm thế bí, Trương Ba mới kiêu hãnh bảo: “Nước cờ này dù có Đế Thích xuống đây cũng đừng có hòng mà gỡ nổi”.
Từ trên thiên đình, nghe câu nói hỗn xược của Trương Ba, Đế Thích liền cỡi mây xuống tận nhà Trương Ba và mách nước cho Kỳ Như. Thoạt tiên, Trương Ba tức giận, nhưng nhìn kỹ thấy cụ già râu tóc bạc phơ, mặt mũi không có vẻ là người trần, nên sụp lạy xin lỗi: “Ngài hẳn là thần Đế Thích, tôi người trần mắt thịt không biết, xin ngài thứ lỗi cho”. Nói đoạn liền sai người nhà mua rượu, giết gà để khoản đãi. Đế Thích thấy Trương Ba là người có bụng chân thành nên tặng cho một nén hương và bảo: cứ mỗi lần cần đến, cứ thắp lên một cây, ông sẽ xuống ngay. Nói xong, Đế Thích cỡi mây bay về thiên đình.
Từ đó, Trương Ba thỉnh thoảng lại dọn cỗ mời Đế Thích xuống chơi. Nhưng không rõ vì một nguyên do nào đó, Trương Ba bị thần chết mang đi một cách đột ngột. Sau khi chôn cất chồng, trong lúc dọn dẹp nhà cửa, vợ anh mới thấy có một nén nhang cất trên mái nhà. Chị đốt nén hương. Thế là từ thiên đình, Đế Thích đã nhận được tin. Ông liền cỡi mây xuống thăm người vợ góa. Khi biết trong xóm có một người hàng thịt vừa mới qua đời, Đế Thích liền cho hồn Trương Ba nhập vào người hàng thịt. Trước sự ngỡ ngàng của hàng xóm, người chết bỗng nhỏm dậy và chẳng nói chẳng rằng đi thẳng về nhà Trương Ba. Vợ Trương Ba biết rõ đây là chồng mình nên mừng rỡ đón vào. Giữa lúc đó thì vợ con người hàng thịt cũng chạy theo níu lấy người nhà của mình. Hai bên giằng co mãi cho nên quan trên phải can thiệp. Ông cặn kẽ hỏi hai bên về sở thích và tài năng của người nhà của họ. Họ hàng của người hàng thịt cho biết lúc còn sống ông chỉ giỏi một chuyện là mổ heo. Còn bên nhà Trương Ba thì lại bảo ngón sở trường của anh là đánh cờ. Quan liền sai đem một con heo đến để xem tài của người hàng thịt. Anh chàng lớ ngớ không biết phải làm thế nào. Quan lại cho mời một số cao thủ đến để thử tài người vừa sống lại. Không ngờ anh ta đi những nước cờ không ai địch nổi. Quan liền phán: đây đích thị là Trương Ba. Thế mới có chuyện: “Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt”.
Chuyện cổ tích trên đây đã được kịch tác gia Lưu Quang Vũ, người đã cùng với vợ là diễn viên Xuân Quỳnh qua đời trong một tai nạn giao thông đầy bí ẩn hồi năm 1988, dựng lại thành một vở kịch trong đó Trương Ba đã dốc hết tâm sự và cũng qua đó nhà soạn kịch muốn nhắn gởi một thông điệp: một trong những điều quý giá nhứt của con người là được sống trọn vẹn với những giá trị mình có và theo đuổi. Nếu không được sống là chính mình mà phải sống gởi, sống nhờ, sống giả tạo thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Trong con người luôn diễn ra một cuộc chiến cam go: sống là phải không ngừng chiến đấu để làm chủ những bản năng thấp hèn và hoàn thiện nhân cách.
Đây chính là ý tưởng mà kịch tác gia Lương Quang Vũ muốn nhấn mạnh qua các cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích cũng như giữa Trương Ba và xác anh hàng thịt. Trong cuộc gặp gỡ với Đế Thích, hồn Trương Ba đã khẳng định: “Không thể bên trong một đàng bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”.
Đoạn kết của vở kịch là khung cảnh hồn Trương Ba chập chờn trong màu xanh của cây lá trong vườn ở trên bậc cửa, trong ánh lửa, nơi cầu ao, trong cái cơi đựng trầu cau, con dao giẫy cỏ…Cho dù không còn sống trên cõi đời nhưng Trương Ba vẫn được người thân quý mến như xưa. Trong cái nhìn của mọi người thân, Trương Ba vẫn bất tử, vẫn là “con người trong sạch thẳng thắn”. Nhà viết kịch Lưu Quang Vũ muốn nói lên ý nghĩa thật sự của cuộc đời: con người vẫn tiếp tục sống qua chính cuộc sống lương thiện, vị tha của mình!
Thời thanh niên tôi có thử học một vài môn võ như Judo, Vovinam và Hiệp Khí Đạo. Học mãi mà chẳng đạt được cái “đai” nào cả, mặc dù thỉnh thoảng tôi cũng có tròng vào người bộ áo võ thuật để chụp hình. Nếu có ai đó “phục chế” mấy tấm hình cũ và cho tôi đeo đai đen chẳng hạn, chắc tôi phải độn thổ mất, chớ đừng nói tới chuyện cắt đầu tôi để gắn vào thân của một võ sĩ nào đó.
Hiện tôi cũng còn luyện võ. Không phải võ mồm. Không phải để đánh ai, mà để chiến đấu chống lại những bản năng thấp hèn của mình. Thứ võ này sao mà khó quá. Luyện mãi mà vẫn thấy mình lên được “đẳng” nào cả!

Chu Văn