Ngày 20/12/2019, Macao kỷ niệm 20 năm ngày trở về Trung Quốc. Eduardo Leal / AFP

Tiếp theo báo Le Figaro và Libération, hôm nay đến lượt Le Monde nói về Macao nhân dịp 20 năm cựu thuộc địa Bồ Đào Nha được trả về Trung Quốc. Trong bài viết “Macao, học sinh giỏi của Bắc Kinh so với Hồng Kông”, đặc phái viên Frédéric Lemaitre của Le Monde cho biết chủ tịch Tập Cận Bình không “tay không” sang thăm Macao. Trong bài diễn văn ngày 19/12, chắc chắn ông Tập sẽ “tặng Macao vài món quà”, nhất là những đặc quyền mới trong lĩnh vực tài chính.
Trong bối cảnh ở ngay kế bên Macao, từ 6 tháng nay, dân Hồng Kông nổi dậy chống chế độ Cộng Sản, Bắc Kinh nhân dịp này muốn cho thấy nguyên tắc “một đất nước, hai chế độ” đã phát huy hiệu quả ở Macao. Trong vòng 20 năm kể từ khi trở về với Trung Quốc, dân số Macao đã tăng 50% lên thành 670.000 người, của cải tăng gấp 6 lần, cao hơn cả Trung Hoa đại lục và Hồng Kông. Theo một nghiên cứu Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế công bố năm 2018, tổng sản phẩm nội địa của Macao tính theo đầu người sẽ đạt 143.000 đô la vào năm 2020, vượt cả Qatar, hiện đang dẫn đầu thế giới.
Lý do dẫn đến thành công của Macao là các sòng bạc. Vào năm 2001, Bắc Kinh đã hợp thức hóa các cơ sở đánh bạc. Hiện giờ, 6 tập đoàn quản lý khoảng 40 sòng bạc với tổng thu nhập năm 2018 đạt 37 tỉ đô la, cao gấp 3 lần Las Vegas của Mỹ. Trung Quốc từ năm 2003 cũng cho dân trong nước tự do sang Macao. Năm 2018, hơn 2/3 du khách sang Macao là người Trung Quốc đại lục. Mức lương trung bình ở Macao đã tăng gấp 3 tính từ năm 1999. Và người dân Macao hiểu rằng mức lương đó có được là nhờ ngành du lịch và các sòng bạc, tức là cũng là nhờ cả vào Trung Quốc đại lục.
Thêm vào đó, khác với Hồng Kông, do hơn ½ dân số Macao sinh ra ở đại lục nên họ không cảm thấy khó khăn gì khi nhìn nhận mình là người Trung Quốc. Thanh niên ở đây thì còn cảm thấy việc Macao thuộc về Trung Quốc là cơ hội cho họ chứ không phải một mối đe dọa. Về ngôn ngữ, một nhà báo Bồ Đào Nha đến sống tại Macao 16 năm nay khẳng định vào thời đó, người Bồ Đào Nha ở đó lo sợ sẽ bị gạt ra bên lề nhưng thực tế là hiện nay, số người nói tiếng Bồ ở Macao còn nhiều hơn so với năm 1999. Bắc Kinh đã khôn khéo dùng Macao làm công cụ phát huy quyền lực mềm đối với các nước nói tiếng Bồ.
Tuy nhiên, đại diện một tổ chức Công Giáo nhấn mạnh do thu nhập tăng gấp 6 lần mà giá nhà tăng gấp 20 lần sau 20 năm, nên mọi người phải làm thêm rất nhiều mới có thể bù được mức chệnh lệch này. Về phong cách sống, đúng là nguyên tắc “một đất nước, hai chế độ” vận hành tốt, người dân Macao có quyền tự do ngôn luận, tự do tôn giáo, nhưng về chính trị thì không đơn giản như thế.

Trên thực tế, chỉ có 400 người thân chính quyền Bắc Kinh được kêu gọi đi bầu lãnh đạo đặc khu. Trong số 33 dân biểu Quốc Hội, chỉ có 14 người được bầu trực tiếp, số còn lại đều là người do Bắc Kinh chỉ định. Ở Macao, suốt từ những năm 1960 đến nay, chỉ có 3 gia tộc độc quyền kiểm soát đời sống chính trị. Và chính quyền Cộng Sản Trung Quốc không khó khăn gì để cho thông qua luật an ninh quốc gia ở Macao, trong khi ý tưởng tương tự ở Hồng Kông, ngay khi mới nhen nhóm, đã bị chôn vùi do sức ép từ các cuộc biểu tình phản đối của dân chúng.
Nhưng các quyền cơ bản và quyền tự do ở Macao ngày càng sói mòn sau khi những vụ bạo động nổ ra ở Hồng Kông. Một luật sư ở Macao nhận định thành phố đã mất quyền tự chủ và ngày càng giống một sản phẩm marketing để Bắc Kinh quảng cáo ra cộng đồng quốc tế. Le Monde kết luận, so với Hồng Kông nổi dậy, đối với Bắc Kinh, Macao là một tấm gương điển hình mà Hồng Kông cần noi theo.
Theo RFI