Nhà đầu tư Nhật SoftBank bán lại cổ phần ARM cho hãng Mỹ Nvidia : Châu Âu đầu hàng trong lĩnh vực công nghệ cao, Trung Quốc điêu đứng. AFP/File

Kiểm soát công nghệ của thế kỷ 21 để triệt hạ Trung Quốc, đặt châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc vào thế “chư hầu” : Phải chăng Washington đang đạt gần đến đích sau vụ một công ty Mỹ thâu tóm một tập đoàn của Anh từ tay một nhà đầu tư Nhật Bản ?

Ngày 13/09/2020 Nvidia thông báo chi ra 40 tỷ đô la để mua lại ARM từ tay chủ nhân là Softbank. ARM, Nvidia hay Softbank là ba cái tên xa lạ với hầu hết người tiêu dùng trên thế giới nhưng lại không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của mỗi chúng ta. Mẫu số chung của ba tập đoàn nói trên là những con bọ chíp và họa đồ GPU đã trở thành “con tim và khối óc” của điện thoại di động, máy vi tính, máy chơi game và tất cả dụng cụ kết nối.
Một vụ Big Bang trong thế giới công nghệ
Có ít nhất ba yếu tố để quan tâm tới vụ công ty ARM của Anh một lần nữa đổi chủ.
Nhà đầu tư Softbank năm 2016 mua lại công ty thiết kế bọ chíp này của Anh với giá 32 tỷ đô la và có lãi 8 tỷ khi bán lại cho tập đoàn Mỹ Nvidia bốn năm sau. Lý do ARM, trụ sở đặt tại Cambridge nơi được mệnh danh là thung lũng công nghệ của nước Anh, trong năm 2019 đã thiết kế 22,8 tỷ con bọ cho khách hàng ở khắp 5 châu trong đó có những tên tuổi lớn của Mỹ như chính bản thân Nvidia, hay Apple, Qualcomm, và các hãng khác trên thế giới như Hoa Vi, Samsung, Nokia …
Bọ của ARMS nổi tiếng là hiệu quả và ít hao tốn năng lượng. Một lợi thế khác của tập đoàn Anh giúp cho Softbank lời 8 tỷ đô la trong 4 năm là “thế trung lập” của ARM nhờ vậy mà công ty này vẫn thịnh vượng trong cuộc chiến công nghệ giữa hai ông khổng lồ thế giới là Mỹ và Trung Quốc.
Vậy Nvidia có lợi gì khi mua lại ARM ?
Đang dẫn đầu thị trường họa đồ GPU cho máy tính điện tử, không có Nvidia không thể có hình ảnh trên máy tính, điện thoại và cũng không thể có các trò chơi điện tử. Công ty Mỹ có trụ sở tại Santa Clara bang California này đang kiểm soát đến 80 % thị phần trên thế giới nhờ là một trong những tên tuổi hiếm hoi có thể xử lý cùng lúc “hàng tỷ dữ liệu”.
Nhưng Nvidia nhìn xa hơn nữa và trông thấy những lợi thế một khi làm chủ được ARM : thứ nhất, củng cố thêm thế thượng phong trong hai lĩnh vực khác đó là trí thông minh nhân tạo (AI) và các data center tức là những trung tâm lưu trữ và xử ký các dữ liệu cho khách hàng, thứ hai, hãng Anh sẽ là một loại “vũ khí” giúp Nvidia qua mặt luôn cả một số đối thủ Mỹ như Intel hay AMD.
ARM vũ khí hay cánh tay nối dài của Mỹ
Lý do thứ nhì để chú ý đến vụ tập đoàn thiết kế bọ điện tử Anh một lần nữa đổi chủ là nhà đầu tư Nhật Bản Softbank không can thiệp vào các hoạt động vào chiến lược phát triển hay chính sách thương mại của ARM. Với Nvidia thì khác. Trả lời RFI Việt Ngữ chuyên gia về công nghệ mới Julien Nocetti, cộng tác viên Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI, giảng dậy tại trường quân sự Saint-Cyr Coëtquidan giải thích về khác biệt giữa Softbank và Nvidia khi cùng muốn làm chủ ARM :
Julien Nocetti : “ARM là một trong những tập đoàn có giá trị cuối cùng của Anh Quốc, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ mới. Tới nay công ty này vẫn trụ lại được trên vương quốc Anh cho dù đã bị tập đoàn Softbank của Nhật mua lại 100 % vốn từ năm 2016. Trong bốn năm qua tập đoàn Anh này vẫn làm chủ công nghệ của mình, vẫn giữ được công việc làm cho người Anh. Việc hãng của Mỹ Nvidia mua lại là một bước ngoặt quan trọng. Công nghệ ARM đang có trong nay mai sẽ bị dời sang Hoa Kỳ hay sang một quốc gia thứ ba nào đó, theo tôi là điều khó tránh khỏi. Ít nhất là một phần các hoạt động của ARM sẽ bị ảnh hưởng. Từ các nguồn nhân lực của ARM đến kỹ thuật rất cá biệt của công ty này đều do Mỹ kiểm soát. Đây thực sự là một mối đe dọa đến sự tự chủ về công nghệ của Vương Quốc Anh nói riêng, của châu Âu nói chung. Điều mâu thuẫn ở đây là chính phủ Anh đã phản ứng rất muộn màng. Luân Đôn gần như thờ ơ khi Nvidia bắt đầu thông báo kế hoạch mua lại ARM từ hồi tháng 7 vừa qua. Phải đợi đến khi ván gần như đã đóng thuyền thì chính giới và báo chí mới quan tâm đến hồ sơ nhậy cảm này. Điều đó thể hiện sự thờ ơ và chậm trễ của toàn châu Âu trong lĩnh vực công nghệ cao”.
Thất bại ê chề của châu Âu
Lý do thứ ba vụ ARM – Nvidia gây chú ý liên quan đến tính độc lập của châu Âu với Hoa Kỳ. Tập đoàn Mỹ trong tay chủ tịch tổng giám đốc Jen Hsun Huang tuy cam kết duy trì mô hình phát triển của ARM, và nhất là sẽ “tiếp tục đối xử một cách bình đẳng để phục vụ tất cả các khách hàng”, “duy trì các cơ sở và trung tâm nghiên cứu của ARM tại Cambridge”. Nhưng không có gì bảo đảm rằng Nvidia sẽ không giữ một số công nghệ của ARM cho riêng mình để thống lĩnh công nghệ AI hay quản lý dữ liệu. Đó là chưa kể kinh nghiệm cho thấy những hứa hẹn ban đầu từ phía các công ty muốn thâu tóm đối phương thường xuyên thường là “lời nói gió bay”.
Chính đồng sáng lập viên ARM, Hermann Hauser đã lên tuyến đầu chống lại kế hoạch bán tập đoàn công nghệ bán dẫn uy tín nhất của vương quốc Anh cho Nvidia. Ông báo trước một “thảm họa” đối với nhân viên ARM và nhất là với ảnh hưởng của vương quốc Anh trong thế giới công nghệ mới. Chuyên gia Julien Nocetti xem thương vụ này là bằng chứng rõ rệt nhất cho thấy cả Luân Đôn lẫn Bruxelles đều đang đầu hàng trên mặt trận công nghệ cao, tự đặt mình vào thế “chư hầu” của Mỹ :
Julien Nocetti : “Chủ quyền về mặt công nghệ của châu Âu thực ra đã gặp trở ngại ngay từ đầu. Vố này chỉ là một đòn mới tấn thêm vào tham vọng đó của châu Âu mà thôi. Chúng ta biết rằng giới lãnh đạo châu Âu, Ủy Ban Châu Âu, liên tục nói tới một chiến lược tự chủ về mặt kỹ thuật số, về công nghệ cao … Nhưng rõ ràng lời nói không đi đôi với việc làm. Về mặt công nghiệp, kinh tế, chính trị và chiến lược, đây thực sự là một thất bại. Ngay cả về mặt biểu tượng, đây cũng là một thất bại ê chề. ARM là một con chim đầu đàn trong một lĩnh vực rất đặc biệt nhậy cảm liên quan đến chip điện tử, đến công nghệ bán dẫn. Với cuộc đọ sức giữa Hoa Kỳ và tập đoàn Trung Quốc Hoa Vi nhẽ ra đó phải là một bài học thức tỉnh châu Âu. Chúng ta thấy công nghệ bán dẫn mang tính chất chiến lược cao độ và tương lai mạng 5G tùy thuộc vào những sản phẩm này tới mức độ nào. Vậy mà châu Âu vẫn để ARM lọt vào tay Mỹ. Nvidia mua lại tập đoàn của Anh sẽ cho phép Hoa Kỳ cầm dao đằng chuôi về mặt địa chính trị, địa chiến lược và giờ đây là cả về địa-kinh tế nữa. Washington chận trước các nước cờ của các tập đoàn Trung Quốc, đồng thời thách thức luôn cả châu Âu”.
Đồng sáng lập viên ARM Hermann Hauser, một tiếng nói có uy tín tại vương quốc Anh, trong một bản kiến nghị kêu gọi chính quyền của thủ tướng Boris Johnson can thiệp bởi viễn cảnh Nvidia dời cơ sở của ARM sang Hoa Kỳ là điều “không tránh khỏi”. Luân Đôn “sẽ tính sao nếu như mỗi khi ARM ký hợp đồng với khách hàng đều phải hỏi ý Washington trước đã ?”
Trong bối cảnh chiến tranh thương mại, về công nghệ Mỹ-Trung hiện nay, “thế trung lập” của ARM có còn được bảo đảm khi đã thuộc về Mỹ ? Đó là chưa kể một khi thủ tục hoàn tất, Hoa Kỳ sẽ độc quyền kiểm soát ba hãng lớn nhất trên thế giới trong ngành công nghệ bán dẫn : Nvidia, AMD và Intel.
Chuyên gia Julien Nocetti trông thấy trước hậu quả tương lai từ việc ARM đổi chủ :
Julien Nocettti : "Hậu quả về ngắn và trung hạn theo tôi sẽ hết sức lớn. Thương vụ này cộng thêm với những tuyên bố đột ngột và thô bạo của tổng thống Trump là một đòn đau tấn vào dây chuyền cung ứng toàn cầu. Mỹ ngày càng khẳng định logic đối đầu giữa một bên là công nghệ của Hoa Kỳ và bên kia là công nghệ của Trung Quốc. Rõ ràng là Mỹ đi theo chủ trương bảo hộ và khái niệm « địa – kinh tế » đang hình thành. Nhà Trắng có một tầm nhìn về lâu về dài, không chỉ để nhắm vào Trung Quốc mà để triệt hạ luôn cả các đối thủ tiềm tàng khác của Hoa Kỳ, cho dù là tổng thống Trump thường có những tuyên bố đôi khi trống đánh xuôi, kèn thổi ngược".
Lập luận bảo vệ công việc làm cho 6.700 nhân viên ARM trên lãnh thổ Anh hay lá bài “chủ quyền quốc gia về mặt công nghệ cao” không có sức thuyết phục bằng 40 tỷ đô la Nvidia chịu xuất hầu bao để mua lại công ty bán dẫn số 1 này của Anh Quốc.
Thêm vào đó Julien Nocetti lưu ý ngay cả chính phủ Anh cũng khó có thể ngăn chận thương vụ giữa ARM- Nvidia và Softbank bỏi vì ARM là một công ty tư nhân, vốn lại thuộc về một ông chủ Nhật Bản và bên mua vào là Mỹ.
Rõ ràng là Mỹ đã có chính sách rất bài bản về giữ thế thượng phong trên tất cả mọi phương diện, mà ở đây là về mặt công nghệ cao. Trong khi đó thì châu Âu tuy nói rất nhiều về tham vọng “tự chủ về kỹ thuật số” nhưng cả Luân Đôn lẫn Bruxelles đều đã để một trong những công ty hàng đầu của mình lọt về tay Hoa Kỳ.
Đành rằng Anh Quốc và châu Âu đang bị dịch Covid-19 chi phối và số tiền 40 tỷ đô la là rất lớn, hiếm một công ty hay một quỹ đầu tư nào tại Lục Địa Già dễ dàng bỏ ra. Thế nhưng vào lúc Liên Âu bơm thêm hàng ngàn tỷ euro để kích cầu khắc phục hậu quả virus corona gây nên, khó có thể tin rằng, châu Âu không có phương tiện tài chính để giữ ARM trong tầm kiểm soát của mình. Giải thích duy nhất về chiến lược của Liên Âu trong lĩnh vực công nghệ mới được giới trong ngành đưa ra là các nhà lãnh đạo châu Âu “bị cận thị” và đã không rút tỉa được bài học nào từ các đòn Washignton đang tấn vào Hoa Vi hay ZTE, từ thế áp đảo tuyệt đối của các đại tập đoàn Mỹ GAFAM.
Theo RFI