Một tin tức tuy ít được nhắc đến nhưng đáng để lưu ý là do ảnh hưởng của đại dịch Vũ Hán nước Zambia ở Phi Châu cho biết sẽ không thể trả đúng hạn 42.5 triệu USD tiền lời trên tổng số 3 tỷ USD nợ. Lại có nhiều tin đồn đoán trong giới đầu tư quốc tế rằng Bắc Kinh gây áp lực lên Zambia đòi được ưu tiên thanh toán các khoảng nợ thiếu minh bạch trước rồi mới đến phiên những chủ nợ Tây Phương. [1]


Zambia là nước đầu tiên ở Phi Châu mất khả năng trả nợ nhưng trong lục địa này còn thêm 12 quốc gia khác cũng đang thương lượng để đình hoản 28 tỷ USD vay mượn, cho nên IMF và giới đầu tư Tây Phương rất quan tâm vì sợ sẽ tạo ra tiền lệ bất lợi cho họ. Zambia là nước sản suất khoáng sản đồng lớn hàng thứ nhì ở Phi Châu với tống số nợ lên đến 110% GDP. Bắc Kinh tuy tham gia vào DSSI (Debt Service Suspension Initiative) cùng nhóm G20 nhằm hoản nợ cho những nước nghèo do ảnh hưởng của đại dịch Vũ Hán, nhưng cho đến nay nợ từ Trung Quốc vẫn mờ ám vì không ai biết rỏ các điều kiện ra sao; tiền cho vay lẫn lộn với tín dụng như thế nào; liệu Bắc Kinh có sẽ siết đất đai tài nguyên nếu nợ không trả đúng hạn như trường hợp bắt Sri Lanka phải nhượng đia hay không; và nội dung những điều đình hoản nợ như thế nào.




Tưởng cũng nên nhắc lại Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Pompeo hồi tháng 7/2018 từng cảnh cáo IMF không được cho Pakistan vay để trả nợ thiếu minh bạch trong kế hoạch Vòng Đai Con Đường của Bắc Kinh [2] Tiến Sĩ Peter Phạm người Mỹ gốc Việt vừa được bổ nhiệm làm Đặc Sứ Hoa Kỳ phụ trách khu vực Sahel gồm 10 quốc gia ở Châu Phi [3]. Theo Google Map thì Zambia không nằm trong vùng Sahel nhưng Tiến Sĩ Peter Phạm sẽ thể hiện lập trường của Mỹ đối với các bẫy nợ Trung Quốc ở Phi Châu. 


***


Một chi tiết khác liên quan đến nợ nói chung là trong hoàn cảnh lãi xuất thấp kỷ lục Bắc Kinh lần đâu tiên vay đươc nợ với lãi xuất âm do nền kinh tế nước này là một trong vài trường hợp hiếm hoi dự trù tăng trưởng khoảng 1.9% năm 2020 [4]. Một trường hợp khác là Việt Nam với tăng trưởng khoảng 3% nên có thể vay mượn được với lãi xuất dù không âm (do điểm tín dụng của Việt Nam kém hơn Trung Quốc) nhưng thấp hơn những năm trước. Xin nói rỏ là người viết không hiểu biết về tình hình nợ ở Việt Nam, nhưng nói chung thì vay thêm nợ rẻ để thanh toán nợ đắc (người Mỹ gọi là refinance) hay dùng đầu tư phát triễn hữu hiệu là những việc nên làm…miễn là đừng thất thoát và xài bậy!


Đoàn Hưng Quốc

[1] In Africa’s Debt Fog, China Loses Too. Bloomberg 12/04/2020
[2] US Pompeo warns against IMF bailout for Pakistan that aids China
[3] TS J. Peter Phạm: từ trẻ tị nạn cộng sản đến đại sứ Mỹ gốc Việt đầu tiên. VOA Tiếng Việt
[4] China Borrows at Negative Rates for the First Time. Wall Street Journal 11/19/2020