Có lẽ đến giờ này chúng tôi mới quan tâm đến những tác phẩm của Jon Meacham không đến nỗi quá muộn, đối với một người như ông, đã được nhắc đến nhiều lần trong hơn một thập miên qua trên chính trường cũng như trên Báo chí, Văn học và Sử liệu. Jon Meacham đã từng đoạt giải Pulitzer năm 2009, giải Báo chí, Văn Học, Lich sử, danh giá hàng đầu của nước Mỹ. Là một tác giả thuộc loại bestseller của New York Times, năm 2018 Meacham cho ra đời tác phẩm THE SOUL OF AMERICA. Có thể nói đây là một trong những tác phẩm chủ đạo của ông. Chúng tôi xin thoát dich ra tiếng Việt: LÝ TƯỞNG CỦA NƯỚC MỸ.
Đây là tác phẩm lớn của Jon Meacham đươc chào đời đúng vào thời điểm mà nước Mỹ cần có những sáng tác có thể giúp cho chúng ta, những người Mỹ hiểu được tình hình chính trị nhiễu nhương hiên tại của nước Mỹ bằng cách nhìn lại quá khứ lich sử của Mỹ để thấy rằng luôn Hy vọng vượt lên trên những Sợ Hãi Phi Lý (fear). Với một văn phong trong sáng, Jon Meacham chỉ cho người Mỹ chúng ta thấy rõ trong những thời điểm khó khăn của lich sử, các vị Tổng thống đã hợp lực với người dân Mỹ như thế nào để đánh bại những xu thế bạo động, thô bạo và cực đoan. Từ thời Abraham Lincoln với lý tuỏng “the Better Angels of our nature”; qua các triều đại của nhiều đời Tổng thống, sau hai cuộc đại chiến thế giới và cuộc chiến tranh lạnh cho đến mãi hôm nay, mô hình đời sống của người Mỹ chúng ta luôn được thay đổi để phù hợp với phương châm “Hy vọng vươt lên trên Sợ hãi “. Đó là triêt lý sâu sắc của cuộc đấu tranh kéo dài từ thời lập quốc mãi đến tận hôm nay.
Thông suốt 7 Chương mục của the Soul of America, tác giả Jon Meacham, với ngài bút tinh vi, mổ xẻ lịch sử của Mỹ, phơi bày sự thật của xã hội Mỹ, Đoàn kết và Chia rẻ, Hy vọng và Sợ hãi, Bình đẳng và Kỳ thị... trong suót chiêu dài gân 250 năm dựng nước và giữ nước của những triều đại tổng thống Mỹ. Bàn bạc trong suốt hơn 300 trang the Soul of America luôn cái thiện thắng cái ác, Hy Vọng chế ngự Sợ Hãi, Đoàn kết chế ngự Chia Rẻ, Bình Đẳng khắc phục Kỳ thị, bất công...Đúng như Walter Issaacson đã hạ bút khi viết về the Soul of America, như sau: “This is a brilliant, fascinating, timely, and above all profoundly important book. Jon Meacham explores the extremism and racism that have infected our politics, and he draws enlightening lesson from the knowledge that we’ve faced such trial before. We have come through time of fear. We have triumphed over our dark impulses. With compelling narratives of past eras of strife and disenchantment, Meacham offers wisdom for our own time and help us appreciate the American soul: the heart, the core, and the essence of what it means to have faith in our nation.”
“Đây là quyển sách làm say mê người đọc, xuất hiện đúng vào thời điểm, và trên tất cả đây là quyển sách vô cùng quan trọng. Jon Meacham chỉ rõ chủ thuyết cực đoan và kỳ thị chủng tộc đã làm ô nhiễm nền chính trị của nước Mỹ chúng ta, và ông cũng đưa ra những minh chứng trong quá khứ nước Mỹ tự thân nó, cũng đã vấp phải những lỗi lầm như vậy. Người Mỹ chúng ta đã từng đi qua nhưng thời đại đầy sợ hãi. Cuối cùng nguòi Mỹ đã chiến thắng, chế ngự được những thôi thúc đen tối. Qua văn phong tường thuật đậm chất khiên cưỡng miêu tả những thời đại trong quá khứ không mấy tốt đẹp, Jon Meacham đã cống hiến cho chúng ta sự hiểu biết về thời đại của chúng ta đang sống và cũng để giúp chúng ta phải biêt nhớ ơn Lý Tưởng của Tổ Quốc: đó là trái tim- đó là tâm điểm của sự tin yêu đối với tổ quốc của chúng ta”...
Đúng vậy, thay vì ngồi nguyền rũa bóng tối Jon Meacham đã đốt lên một que diêm soi sáng lịch sử của Mỹ, một quốc gia đã từng đi qua những cơn bão tố vô cùng đen tối trước khi tiến đến chân trời sáng lạn hôm nay và mãi về mai sau.
Vô tình, nội dung Đoàn kết và Chia rẻ, Bình dẳng và Kỳ thị... của tác phẩm the Soul of America rất phù hợp với tình trạng của nước Mỹ hôm nay. Nước Mỹ hôm nay đang ẩn mình dưới những hiểm họa toàn cầu: Dịch Bịnh Covid-19, chủ nghĩa kỳ thị chủng tộc, chủ nghĩa Dân túy, chủ nghĩa tự cô lập, và những xu thế xung đột kinh tế đang hâm dọa lợi ích của Mỹ và thế giới... Câu chuyện của người phụ nữ da đen-Rosa Park-đã kiên cường chống lai sư kỳ thị chủng tộc màu da và phái tính hôm 1 tháng 12-năm 1955 tai vùng Jim Crow thuộc thành phố kỳ thị nổi danh Alabama. Rosa Park đã nhất quyết không chịu nhường chỗ mình đang ngồi trên xe bus cho người da trắng, mặc dầu bà dư biét hệ quả của chuyên bà làm: bà sẽ phải đi tù. Hôm nay, hình ảnh của bà Rosa Park đã hiện diện sống động trong tâm tư của mọi người Mỹ da đen cũng như da trắng. ..
(Hình bà Rosa Park trên xe bus-1955)
Hình ảnh này khiến các học gia Mỹ nhớ lại câu nói sâu sắc của cố Bộ Trưởng Theodore Parker hồi giữa thế kỷ 19 : Lý tưởng của nước Mỳ yêu nền Tư Do tương phản với bộ luât nô lệ của Frederic Douglas. Đệ nhất phu nhân Mỹ, bà Eleanor Roosevelt, vợ của tông thống FDR, người đi tiên phong trong sự nghiêp xây dựng nhân quyền toàn cầu, đã từng nói “It is essential that we remind ourselves frequently of our past history that we recall the shining promise that it offered to all men everywhere who would be free, the promise we still our destiny to fulfill...” Thật thú vị khi chúng ta thường xuyên nhớ lại trong quá khứ lịch sử của nước ta câu nói thời danh: Tất cả mọi người được sinh ra trong tự do, và tư tưởng cao đẹp ấy mãi đến tận hôm nay chúng ta không ngừng vun xới và bồi dưỡng.
Để kết luận phải chăng chúng ta đồng ý với tác giả Jon Meacham khi nhăc lại câu nói thời danh của Tổng thống Harry S. Truman: “Ai cũng vậy, cũng có ít nhất một lần lầm lỡ-Hãy cho họ cơ hội và thời gian để họ tự cải thiện-The people have often made mistakes, but given time and the facts they will make correction...”
Tương lai của nước Mỹ tùy thuộc vào lý tưởng cao đẹp của nước Mỹ, đó là lẽ dĩ nhiên. Nhưng không mấy ai như Jon Meacham đã thắp sáng ngọn đuốc Lý tưởng của nước Mỹ dẫn đường cho mọi thế hệ Mỹ đi về tương lai. Đó là cá biệt của Jon Meacham ẩn tàng trong suốt 300 trang của tập sách chủ đạo của ông, the Soul of America - Lý Tưởng của Nước Mỹ.../.
Chicago Dec 24-2020
Đào Như (Việt Báo)
BS Đào Trong Thể
