Vào ngày 23 tháng 11 năm 2020, từ trang Facebook của luật sư Jenny Đỗ, tôi tình cờ đọc được lời kêu gọi ủng hộ cho một người bị thương nặng sau khi bị đâm nhiều nhát trong lúc làm việc thiện nguyện tại nhà thờ Grace Baptist Church (San Jose, California). Người vừa gặp chuyện không may một ngày trước đó là Nguyên Phạm, người bạn trẻ với nụ cười hiền lành và ánh mắt sáng ngời.
Từ trang Facebook của Nguyên, tôi đọc được thông tin tự giới thiệu được viết bằng tiếng Anh mà tôi xin được dịch: "Tôi là Nguyên Phạm mà bạn có thể đã nghe nói đến. Đây không phải là một tổ chức thiện nguyện. Tôi mong được phục vụ người vô gia cư. Hãy gọi hoặc gửi tin đến (408) 478-5965 nếu bạn cần: thông tin việc làm, thức ăn (các bữa ăn nóng), chăn mền, khẩu trang, áo khoác, và các loại quần áo khác (số lượng có giới hạn), thông tin về nơi trú thân, nhà tắm di động, và một số dịch vụ hỗ trợ khác. Nếu bạn không có điện thoại, xin gặp tôi vào lúc 12:30 trưa tại thư viện Tully vào các ngày Chủ Nhật."
18 ngày sau khi gửi lời kết bạn qua Facebook đến Nguyên thì tôi nhận được hồi âm. Sau lời nhắn hỏi thăm tình hình sức khỏe, tôi được biết Nguyên "vẫn còn đau nhưng sẽ không sao, mình đang lo cho hai người sống sót kia." Chờ thêm gần một tuần tôi mới nhắn tin để tìm hiểu thêm về việc thiện nguyện Nguyên đang làm. Ấn tượng đầu tiên của tôi về Nguyên là sự nhã nhặn trong lối nói chuyện, tính hài hước và sự thân thiện.
Có thêm bốn người khác cũng bị đâm cùng lúc với Nguyên và hai người đã qua đời. Ngay sau khi sự việc khinh hoàng đột ngột xảy ra, trong tích tắc, Nguyên chỉ có ý nghĩ "sao Chúa để con đi vội vậy, nếu cho con sống lâu hơn thì con sẽ sống có ích”. Nguyên không ghét người vô cớ đâm mình vì biết người đó trong trạng thái tinh thần bị mất kiểm soát do sử dụng một loại thuốc kích thích nào đó. Đó là lời chia sẻ đầy lòng trắc ẩn của Nguyên. Tôn trọng thiện ý của Nguyên, tôi không hỏi thêm chi tết về những gì đã xảy ra. Lúc này Nguyên vẫn còn bị ám ảnh về sự ra đi của hai nạn nhân và lo nghĩ cho hai người sống sót đang hồi phục.
Bắt đầu định cư tại Hoa Kỳ cùng gia đình sau khi học lớp 10 tại Việt Nam, Nguyên tiếp tục con đường học vấn, hoàn tất chương trình cử nhân của một trường đại học ở miền Bắc Cali, và đang làm việc cho bộ phận phát triển kinh tế của thành phố San Jose được bốn năm. Trước đó, Nguyên từng làm công việc về nhân sự cho vài công ty và một ngân hàng. Thay đổi công việc để theo đuổi chí nguyện phục vụ cho cộng đồng, Nguyên được làm điều mong muốn. Dự án Nguyên đang phụ trách có tên là "work2future" ("việc làm cho tương lai") hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ tìm người lao động phù hợp và qua đó tạo thêm công ăn việc làm cho người cần tìm việc. Trong kỳ "Thống Kê Dân Số 2020" vừa qua, trong vai trò nhân viên của thành phố San Jose, Nguyên tích cực kêu gọi mọi người bao gồm những người vô gia cư tham gia trả lời câu hỏi thống kê dân số.
Ngoài công việc, Nguyên tình nguyện tham gia hoạt động khuyến khích mọi người cùng tham gia bầu cử trong mùa bầu cử vừa qua. Từ năm 2009, Nguyên cùng vài người bạn vẫn duy trì việc gây quỹ giúp đỡ một số học sinh khiếm thị có hoàn cảnh khó khăn ở Việt Nam được đi học và làm nghề để có thể tự nuôi sống bản thân. Hoạt động ý nghĩa này với tên gọi "Chương Trình Ánh Sáng Tâm Hồn" ("The Light From Within Scholarship Foundation") được Nguyên khởi xướng sau một chuyến đi Việt Nam. Trải qua 6 tháng tình nguyện dạy tiếng Anh và được sinh hoạt văn nghệ với các học sinh khiếm thị tại trường Bừng Sáng ở Sài Gòn, Nguyên biết ơn những người bạn nhỏ mà Nguyên giúp đỡ vì chính họ cho Nguyên cảm nhận ý nghĩa của cuộc sống. Khoảng thời gian đó đã giúp Nguyên vượt qua ám ảnh tâm lý sau hai lần bị xâm hại trong quá khứ. Lòng biết ơn thôi thúc Nguyên có một việc làm thiết thực hướng về các học sinh khiếm thị ở Việt Nam. Mỗi năm, "Chương Trình Ánh Sáng Tâm Hồn" giúp trao tặng khoảng 5 đến 10 học bổng cho những học sinh khiếm thị được chọn. Nguyên có hai người bạn khiếm thị ở Sài Gòn và hai người bạn khiếm thị ở Hà Nội hỗ trợ xem xét các trường hợp cần được giúp đỡ để học văn hóa hoặc học nghề.
Nguyên vẫn còn nhớ hồi còn nhỏ, khi thấy những người già đi bộ tập thể dục ở công viên, trong tâm trí của Nguyên bỗng dưng có câu hỏi: "những người già này đi bộ cho vui, rồi lúc về đến nhà, ai sẽ giúp họ, ai sẽ làm họ vui?" Ý nghĩ ngây ngô của cậu bé Nguyên hồi đó theo thời gian lớn dần thành ước nguyện được phục vụ cho người tàn tật, người cao niên và trẻ em.
Trong thời gian bắt đầu xảy ra đại dịch, vì các phòng gym tại San Jose đóng cửa, Nguyên đến công viên tập thể dục và thấy người vô gia cư ở đó. Lúc ban đầu, Nguyên cảm thấy không được tự nhiên vì có vài người cứ nhìn mình. Đó là sự bắt đầu để Nguyên tình nguyện dành thời gian ngoài giờ làm việc của mình để giúp đỡ những người mà vì nhiều lý do và hoàn cảnh khác nhau khiến họ lâm vào cảnh màn trời chiếu đất. Tôi hỏi Nguyên có sợ bị phiền vì ai cũng có thể biết số điện thoại cá nhân của Nguyên khi làm việc này, câu trả lời giản dị là Nguyên muốn kịp thời trả lời các cuộc gọi và tin nhắn nhanh nhất có thể thay vì phải dùng thêm một số điện thoại khác.
Nguyên quan niệm rằng, khi một người gặp khó khăn thì mọi người cùng nhau giúp đỡ, và điều đó thể hiện tinh thần chung sức của một tập thể, một cộng đồng và một xã hội. Làm việc thiện nguyện vì vậy còn mang ý nghĩa đoàn kết bên cạnh tinh thần tương thân tương ái. Tôi cảm động vì cách Nguyên giúp đỡ người vô gia cư. Bên cạnh việc kêu gọi sự đóng góp tài chánh và công sức từ người thân trong gia đình, bạn hữu và nhiều người hảo tâm trong cộng đồng để có thể tặng người vô gia cư bữa ăn nóng, quần áo, xe đẩy, tấm mền, các vật dụng cá nhân thiết yếu khác và cung cấp cho họ thông tin về các nhà tắm di động, Nguyên còn sắp xếp thời gian để có "lunch date" với một số người vô gia cư mà sau nhiều lần tiếp xúc Nguyên biết tự bản thân họ có những nỗ lực để thoát cảnh không nhà.
Theo cách suy nghĩ của Nguyên, "lunch date" không chỉ đơn giản là "hẹn ăn trưa". Từ những bữa ăn chân thành, Nguyên làm bạn với người vô gia cư, dần dần trở thành thân, rồi thành thương, và từ thương thành trách nhiệm. Nguyên xem những người vô gia cư mình giúp đỡ là bạn, đến thăm hỏi họ, xin phép họ nếu muốn chụp hình và có sự đồng ý của họ thì mới chia sẻ hình ảnh qua Facebook. Nguyên tâm tình, nếu tình cờ bắt gặp ánh mắt đang nhìn của một người vô gia cư, xin hãy tặng họ cái nhìn cảm thông hoặc nụ cười thân thiện, bấy nhiêu đó cũng giúp được tinh thần cho họ ít nhất là trong giây phút ấy.
Từ những câu chuyện và hình ảnh về người vô gia cư được Nguyên chia sẻ qua Facebook, tôi cảm nhận được tình người ấm áp, sự cảm thông và lòng tử tế của người bạn trẻ này. Cách đối xử đầy thiện cảm của Nguyên dành cho người vô gia cư làm tôi hiểu thêm về ý nghĩa của một từ vốn quen thuộc: "solidarity". Với Nguyên, giúp đỡ người vô gia cư là nghĩa cử thể hiện tinh thần "solidarity”. Tôi xin được dịch từ này là "chung lòng thương" theo điều ước Ngày Giáng Sinh của Nguyên: "Em ước mỗi người vô gia cư đều có được một nơi trú thân ấm, em đi bộ 15 phút không thôi mà còn thấy lạnh buốt...”
Nguyên tận dụng thời gian được nghỉ phép do bị thương để lập kế hoạch kêu gọi sự ủng hộ và thực hiện việc giúp người vô gia cư có bữa ăn nóng trong dịp lễ Giáng Sinh và Năm Mới khi mà hoạt động thiện nguyện của các tổ chức giúp người vô gia cư bị ảnh hưởng bởi đại dịch và thời gian nghỉ lễ dài. Nghĩ về lòng thành Nguyên dành cho người vô gia cư, tôi nhớ đến hai câu thơ của thi sĩ Ngô Tịnh Yên:
"Suốt mùa đông tôi làm người nhóm lửa
Để cuộc đời ấm mãi cõi lòng nhau..."
Dù không phải là một giáo dân như Nguyên, tôi vẫn tin lời Thiên Chúa dạy, nhớ mãi giọt nước mắt từ ái của Đức Mẹ, và thành tâm nguyện cầu: "Xin Thiên Chúa hãy cho nhân gian được hơi ấm khắp nơi, cho mọi người cùng thương yêu nhau, cho muôn loài được chung sống yên bình, và cho những khác biệt từ nay không còn nữa...”
25/12/2020
Tâm Nguyên
