Một người đang được xét nghiệm COVID-19 tại Hà Nội. REUTERS

Hôm 28 tháng 9 năm 2021, một video clip lan truyền trên mạng xã hội cho thấy dân quân tự vệ, cảnh sát cơ động phá khoá cửa, ập vào nhà bà Hoàng Thị Phương Lan. Những người này bẻ ngoặt tay bà, lôi bà ra ngoài để xét nghiệm COVID-19 trong tiếng la khóc của con bà và sự phản đối của bà, bởi bà đang làm việc online nên không thể đi test lúc đó. 
Một ngày sau, bà Lan cho Đài Á Châu Tự do biết tinh thần bà vẫn chưa ổn định trở lại trong khi chính quyền thuyết phục bà gỡ bài, gỡ video trên facebook. Bà kể: 
“Khi họ đang phá khóa tôi thấy không được an toàn nơi đang ở và sốc. Theo tôi biết tôi có thể từ chối test nếu không thấy an toàn, họ không được có hành động như vậy. Khi họ chưa ập vào tôi nghĩ có quyền từ chối khi thấy không an toàn. Khi họ dùng vũ lực thì sốc toàn tập. Tôi thấy hành động của họ sẽ tác động đến con tôi về chế độ bây giờ.” 
Cùng với việc cưỡng ép bà Lan đi thử COVID-19, công an địa phương đã lập biên bản vi phạm, thu giữ CMND của bà. Bà cho biết sẽ hỏi ý kiến luật sư để xem xét việc kiện chính quyền địa phương. 
Khi họ đang phá khóa tôi thấy không được an toàn nơi đang ở và sốc. Theo tôi biết tôi có thể từ chối test nếu không thấy an toàn, họ không được có hành động như vậy. Khi họ chưa ập vào tôi nghĩ có quyền từ chối khi thấy không an toàn. Khi họ dùng vũ lực thì sốc toàn tập. Tôi thấy hành động của họ sẽ tác động đến con tôi về chế độ bây giờ. - Bà Hoàng Thị Phương Lan
Câu chuyện của bà Lan là một bằng chứng nữa cho thấy nhân viên phòng chống dịch tiếp tục vi phạm quyền con người bằng các hình thức cưỡng chế thô bạo. Chính những người được cho là thực thi pháp luật lại chà đạp lên luật pháp một cách rõ ràng nhất. Những câu chuyện như vậy xảy ra không ít trong mùa dịch này. 
Một trường hợp khác xảy ra được người dân quay clip và đăng tải trên Facebook hồi tháng 8, cho thấy một người dân ở Cà Mau tên Trần Tô Ân Châu cũng vì từ chối xét nghiệm COVID-19 tại nhà nên đã bị lực lượng chức năng khiêng đi cách ly tập trung. Ngoài ra, một thanh niên ở Đắk Lắk đã bị công an còng tay áp giải đi test COVID-19 chỉ vì người này từ chối chuyện test và ở yên trong nhà. 



Nhà hoạt động nhân quyền Vũ Quốc Ngữ, Giám đốc tổ chức Người Bảo vệ Nhân quyền (Defend the Defenders) nói với RFA sáng 29 tháng 9: 
“Các hình thức cưỡng chế đưa người dân đi xét nghiệm là vi phạm nhân quyền một cách trầm trọng, sỉ nhục nhân phẩm con người. Tình hình nhân quyền Việt Nam ngày càng tồi tệ, đặc biệt là trong thời gian xảy ra đại dịch hiện nay. Chính quyền các địa phương lạm quyền để thực thi những công cụ của họ một cách trầm trọng. Mà tôi nghĩ nó mang tính hệ thống chứ không chỉ một vài địa phương, từ cấp xã đến cấp tỉnh, cấp trung ương.  
Cộng đồng Facebook đã lên tiếng rất nhiều các trường hợp nhà cầm quyền vi phạm nhân quyền hoặc các sai phạm trong quản lý kinh tế, xã hội. Khi nhiều người cùng lên tiếng phản đối thì nhà cầm quyền bắt buộc phải nhìn lại và có một số trường hợp họ thừa nhận sai lầm. Nhưng việc chỉ xin lỗi là chưa đủ. Những người vi phạm nhân quyền phải bị truy tố, nếu nhà cầm quyền Việt Nam muốn xây dựng một chính quyền lành mạnh để đưa đất nước vượt qua đại dịch.” 
Ông Vũ Quốc Ngữ nói thêm, người dân Việt Nam muốn có nhân quyền thì phải đấu tranh chứ không có cách nào khác, bởi vì tự do, nhân quyền không phải là một món quà mà Thượng đế ban cho. 


Cách chống dịch của Việt Nam bị coi là phiên bản của Vũ Hán, Trung Quốc, từ việc xét nghiệm đến việc cách ly. 
Khi biến thể Delta bắt đầu xuất hiện ở Vũ Hán vào đầu tháng 8 vừa qua, giới chức thành phố này cho biết sẽ xét nghiệm toàn bộ dân trong thành phố và áp lệnh phong tỏa. Để bảo vệ thủ đô, tất cả các tuyến đường hàng không, xe buýt và các tuyến đi lại từ Bắc Kinh đến các vùng có dịch bị cắt. Tất cả khách du lịch cũng đã bị cấm vào thủ đô và giới chức chỉ cho phép những du khách “thiết yếu” có kết quả xét nghiệm âm tính được vào. 
Trở lại câu chuyện bà Lan, truyền thông Nhà nước một ngày sau khi xảy ra vụ việc cho hay, ông Bí thư Đảng ủy phường Vĩnh Phú Võ Thanh Quan đã nhận khuyết điểm và công khai xin lỗi bà Hoàng Thị Phương Lan. Ông Quan thanh minh cho hành động vi phạm của lực lượng chức năng là do mong muốn nhanh chóng dập dịch, sợ dịch bùng phát trở lại nên hơi nóng vội dẫn đến biện pháp cưỡng chế. 
Luật sư Đặng Đình Mạnh thuộc đoàn luật sư TP.HCM nói với RFA rằng, việc ông Bí thư phường chỉ đạo cho nhân viên công lực phá cửa tư gia của một người, ập vào và cưỡng chế đi để xét nghiệm là một việc hoàn toàn bất hợp pháp. Vị Luật sư này nhận định rằng, chính quyền địa phương đã vi phạm ít nhất ba điều: Xâm phạm chỗ ở của người khác; Bắt giữ người trái pháp luật; Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản người khác. Ông nói: 
“Ông Bí thư phường chỉ đạo cho nhân viên công lực phá cửa tư gia của một người sau đấy họ ập vào và cưỡng chế chế đi để xét nghiệm.
Cái diễn biến của sự việc như vậy thì có thể gọi đấy là hành vi cưỡng chế của về phía chính quyền nhưng mà nội dung của việc cưỡng chế này là đưa đi xét nghiệm Covid thôi thì cái này thực ra không có luật pháp nào cho phép làm như vậy. Vì vậy cho nên tôi khẳng định rằng cái việc họ phá cửa đồng thời cưỡng chế bắt cô này đi xét nghiệm là một việc hoàn toàn bất hợp pháp.” 
Về phương diện luật pháp, chính quyền Việt Nam hiện nay bị cho là bất bình đẳng trong xử lý vi phạm. Chính quyền thì mạnh tay cưỡng chế, vi phạm nhân quyền, nhưng nếu người dân phản đối thì bị kết vô tội “chống người thi hành công vụ”. 
Các hình thức cưỡng chế đưa người dân đi xét nghiệm là vi phạm nhân quyền một cách trầm trọng, sỉ nhục nhân phẩm con người. Tình hình nhân quyền Việt Nam ngày càng tồi tệ, đặc biệt là trong thời gian xảy ra đại dịch hiện nay. Chính quyền các địa phương lạm quyền để thực thi những công cụ của họ một cách trầm trọng. Mà tôi nghĩ nó mang tính hệ thống chứ không chỉ một vài địa phương.- Ông Vũ Quốc Ngữ 

Qua những vụ việc dân bị hành xử thô bạo, phi pháp, nhiều người nhắc lại câu nói của Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ khi nói về vụ Đồng Tâm tại cuộc họp báo thường kỳ của Chính phủ ngày 4 tháng 5 năm 2017: “Nếu chính quyền sai thì nhận lỗi trước dân, nếu dân sai thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật”. 
Theo Nghị định 167/2013/NĐ-CP, nếu người vi phạm có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực chống người thi hành công vụ trong thực hiện các quy định về phòng, chống dịch bệnh COVID-19 thì có thể bị xử phạt hình phạt tù cao nhất đến 07 năm tù. 
Công luận nêu câu hỏi nếu lực lượng chống dịch dùng vũ lực bắt dân làm điều mà họ không muốn trong phạm vi luật pháp thì sẽ bị hình phạt như thế nào?



Theo RFA