Putin tại lễ khai mạc Thế Vận Hội Mùa Đông ở Bắc Kinh, 4 tháng Hai.

Putin đã có công làm cho Tây phương và các quốc gia yêu chuộng tự do, dân chủ đến gần nhau hơn.
Trong lúc Vladimir Putin dàn quân bao vây Ukraine (hình vệ tinh cho thấy quân Nga đang tiến gần đến đến thủ đô Kyiv của Ukraine từ phía Bắc, Nam và Đông), thì Putin và chính phủ Nga đang bị Mỹ và thế giới bao vây và trừng phạt về ngoại giao, và đặc biệt là kinh tế (tài chánh), một cách chưa từng thấy trước đây. Ngay cả các bộ môn thể thao, như trượt băng quốc tế, trượt tuyết, bóng rổ, điền kinh và một số môn quần vợt của Nga, thì các vận động viên và quan chức cũng bị cấm hay đình chỉ tham dự vào đầu tháng 3 vừa qua.
Vào ngày 25 tháng 2, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cương quyết cam kết trừng phạt Nga một cách mạnh mẽ nhất, với tác động tối đa và lâu dài. Mỹ sẽ cùng đồng minh 27 quốc gia thành viên của Liên hiệp Âu châu, cũng như Anh, Úc, Canada, New Zealand, Nhật Bản, và nhiều quốc gia khác, sẽ trừng phạt nền kinh tế Nga ngay lập tức và trong thời gian tới. Biden cho biết Nhóm 7/G7 và tất cả các đồng minh Mỹ hoàn toàn đồng ý về mục đích và phương cách. Liên Minh này sẽ: hạn chế khả năng tài chánh và quân sự của Nga; làm suy giảm khả năng cạnh tranh của Nga trong nền kinh tế công nghệ cấp cao của thế kỷ 21; đánh vào giá trị đồng tiền Nga; trừng phạt các ngân hàng Nga đang nắm giữ tài sản khoảng 1 nghìn tỷ đô la; cắt bỏ ngân hàng lớn nhất của Nga, nắm giữ hơn 1/3 tài sản ngân hàng, ra khỏi hệ thống tài chính Mỹ; chặn thêm bốn ngân hàng lớn khác của Nga, có tài sản 250 tỷ Mỹ kim; và sẽ cho tên giới ưu tú Nga và các thành viên gia đình vào danh sách đang bị xử phạt, vì những người này được hưởng lợi từ chính sách của chế độ hiện nay; áp dụng các biện pháp giới hạn các hoạt động của công ty quốc doanh của Nga trị giá 1.4 ngàn tỷ Mỹ kim v.v…
Vào ngày 28 tháng 2, các quan chức hàng đầu của Liên minh châu Âu khẳng định sẽ thắt chặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga, sử dụng các lệnh cấm để nhắm mục tiêu vào đồng minh của Nga là Belarus, và tài trợ vũ khí cho Ukraine để giúp nước này tự vệ trước sự xâm lược của Nga. Những công ty lớn như BP và Shell, ngân hàng toàn cầu HSBC, và công ty cho thuê máy bay lớn nhất thế giới AerCap, đã gia nhập danh sách các doanh nghiệp đang tìm cách rời bỏ Nga trong lúc các chế tài của phương Tây được siết chặt lên Moscow. Ngày 1 tháng 3, các thương hiệu lớn của Mỹ bao gồm Apple, Google và Harley-Davidson đã cắt giảm doanh số bán hàng và tách mình khỏi Nga vì xâm lược Ukraine.
Ngày 1 tháng 3, Reuters cho biết các ngân hàng quốc tế bắt đầu thi hành lệnh chế tài Nga. Cùng ngày, Thủ tướng Scott Morrison công bố viện trợ $75 triệu Mỹ kim (105 triệu Úc kim) cho Ukraine, trong đó 50 triệu Mỹ kim để giúp vũ khí/phòng vệ, và 25 triệu Mỹ kim cho nhân đạo. Morrison cho biết, khoảng 50 triệu Mỹ kim viện trợ này sẽ thuộc loại gây chết người, như tên lửa, đạn dược, hỗ trợ người Ukraine trong việc bảo vệ quê hương của chính họ, và Úc sẽ làm điều đó với sự hợp tác của NATO.
Nga đang bị cô lập gần như hoàn toàn qua hành động xâm lược này, ngoại trừ một số nước như Trung Quốc, Ấn Độ và UAE.
Xin mở ngoặc để nói vài lời về vị thế lạ lùng của Ấn Độ trong quan hệ quốc tế hiện nay. Dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Narendra Modi, Ấn Độ tiến gần hơn trong quan hệ với Mỹ, xa cách hơn trong quan hệ với Trung Quốc (ngày càng thù nghịch hơn), nhưng vẫn duy trì mối quan hệ như trước với Nga. Một trong những cản trở lớn trong quan hệ của Ấn với Mỹ trước đây là quan hệ giữa Mỹ và Pakistan, một quốc gia thù nghịch hơn là đồng minh của Ấn Độ. Mỹ ủng hộ Pakistan, nhưng gần đây thấy không ổn vì nước này đâm sau lưng mình, dung túng bọn khủng bố, kể cả Osama bin Ladin. Tuy Ấn Độ vẫn duy trì sự trung lập về Nga liên quan đến Ukraine, xu hướng “đu dây” này có thể gây thiệt hại cho Ấn trên đường dài.
Bị bao vây trừng phạt nặng nề như thế, phao cứu của Nga hiện nay có khả năng là Trung Quốc. Trung Quốc hưởng lợi hơn nếu sự xung đột hiện nay giữa Âu châu và Nga kéo dài. Putin hy vọng chuyến viếng thăm và hội nghị với Tập Cận Bình tại Bắc Kinh trong Thế Vận hội Mùa đông sẽ có thêm đồng minh. Tuy hai bên có ký kết nhau quan hệ “không giới hạn”, thiếu điều như môi hở răng lạnh, nhưng cụ thể ra sao thì chưa rõ. Nhận định về quan điểm của Trung Quốc đối với cuộc xâm chiếm Ukraine, Zi Yang trên The Diplomat biện luận rằng “Trung Quốc sẽ không cùng Nga chống lại phương Tây và sẽ xa rời sự hung hăng của Nga đối với Ukraine”, và sẽ cân nhắc một cách tốt nhất để lợi ích hóa tối đa cho Bắc Kinh bằng cách vận dụng tình thế xung đột của châu Âu và Nga tại Ukraine.
Nếu phần lớn thế giới sử dụng mọi biện pháp trừng phạt lên Nga một cách toàn diện và hệ thống, nền kinh tế của Nga có thể bị khủng hoảng và tê liệt qua thời gian.
Tóm lại, Nga thật sự không có đồng minh nào về mặt ngoại giao trong vụ này, và đang bị cô lập một cách toàn diện về kinh tế. Ấn cùng lắm là trung lập. Trung Quốc cũng chỉ là con buôn trục lợi. Bangladesh có làm ăn hợp tác với Nga nhưng cần Mỹ nhiều hơn. Bangladesh là nước đã nhận được viện trợ vaccine nhiều nhất từ Mỹ, hơn 60 triệu liều. Phần lớn các quốc gia khác còn lại trên thế giới không có lý do gì để ủng hộ Nga. Về mặt lý, tất cả lẽ ra nên lên án mạnh mẽ động thái của Nga, vì an ninh và quyền lợi lâu dài. Chủ quyền quốc gia là tuyệt đối, ngoại trừ nạn diệt chủng xảy ra trong quốc gia đó. Nếu ủng hộ cá lớn nuốt được cá bé thì không khác gì tự xỏ dây thòng lọng vào cổ mình.
Putin phải trả giá cho hành động của mình. Chính Putin, một mình, đã quyết định xâm chiếm Ukraine. Số thương vong chết chóc của thường dân Ukraine, kể cả trẻ con, là do tội ác Putin gây ra. Ba chuyên viên, từng giữ vai trò quan trọng trong chính quyền Mỹ trước đây, gồm David J. Kramer (Thứ trưởng Ngoại giao thời George W Bush), John Herbst (cựu Đại sứ tại Ukraine), và William Taylor (cũng là cựu Đại sứ tại Ukraine), đều cổ võ cho chủ trương bắt Putin đền tội. Viết trên Foreign Affairs ngày 26 tháng 2 rằng, ba ông biện luận rằng nếu Putin không bị trừng phạt nghiêm khắc, ông ta sẽ không dừng lại ở Kyiv.
“Để thực sự kiềm chế Moscow và ngăn chặn Moscow tấn công các nước châu Âu khác, Washington và NATO phải thực hiện gần như mọi biện pháp hiện có, không kể việc đặt giầy lên mặt đất [tức ngoại trừ gửi lính đến đó chiến đấu]. Điều đó có nghĩa là mạnh tay trừng phạt ngành năng lượng của Nga và phần còn lại của ngành tài chính. Nó cũng có nghĩa là nhắm mục tiêu đến tất cả mọi người xung quanh Putin, bao gồm tất cả các quan chức cấp cao của chính phủ Nga cũng như các thành viên của quốc hội Nga. Và phương Tây cần áp đặt những biện pháp vượt ra ngoài các biện pháp trừng phạt - ví dụ, cắt đứt hoạt động tuyên truyền của Moscow và dàn dựng các cuộc tấn công mạng nhằm vào quân đội Nga.
“Những hậu quả này có giá trị trong và của chính chúng; Putin và chế độ của ông ta phải trả giá cho những thiệt hại mà họ đã gây ra cho Ukraine. Nhưng các biện pháp trừng phạt cũng có thể thay đổi hành vi của chế độ, nếu không phải chính chế độ đó. Nếu hậu quả vượt ra ngoài các lệnh trừng phạt, chúng có thể làm chậm cuộc xâm lược của Nga và giúp người Ukraine chống trả. Tuy nhiên, ngay cả khi họ không thực hiện được điều đó, các hình phạt vẫn có thể ngăn cản Điện Kremlin thực hiện nhiều mối đe dọa khác trong tương lai.”
Timothy Frye, Giáo sư về Chính sách Ngoại giao hậu Liên Xô, biện luận trên Foreign Affairs ngày 26 tháng 2 rằng, Putin đã không ngờ được dân tình Ukraine và phản ứng của họ qua vụ này, và ngạc nhiên với phản ứng mạnh mẽ từ Tây phương. Điều này hẳn đã làm cho Putin cảm thấy ít nhất là bất an. Sử dụng chiêu bài cũ của Putin về việc cai trị bằng sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa củ cà rốt và cây gậy đã không còn khả thi nữa. Cho nên Putin giờ đây phải vượt qua thất bại từ cuộc chiến mà ông và giới tình báo/an ninh của mình đã tiến hành.
Ivo H. Daalder, cựu Đại sứ của Mỹ tại NATO từ 2009 đến 2013, biện luận trên Foreign Affairs ngày 1 tháng 3 rằng, cần phải ngăn chặn Putin và cứng rắn hơn nữa. NATO cần gửi hàng chục ngàn lính đến phía đông Ba Lan và phía nam Lithuania, thay vì chỉ vài ngàn như hiện nay. Tuy vẫn nên tiếp tục duy trì kênh ngoại giao, tất cả các cuộc gặp gỡ của thủ lãnh quốc gia với Putin như trước cần phải chấm dứt. Daalder cho rằng không có chỗ đứng cho Nga trong nhóm 20/G20 nữa, và cho đến khi nào Nga chưa rút quân khỏi Ukraine một cách toàn diện và vô điều kiện thì không có gì để nói với nhau. Daalder lạc quan về biện pháp dành cho nước Nga của Putin, rằng kết quả thu được rất đáng kể: các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ, tăng cường khả năng răn đe/phòng ngừa và đoàn kết chính trị hoàn toàn với Ukraine.
Edward Fishman, một viên chức về hoạch định chính sách trong Bộ Ngoại giao Mỹ từ năm 2014 đến 2017, và Chris Miller, phó giáo sư tại American Enterprise Institute, biện luận trên Foreign Affairs vào ngày 28 tháng 2 rằng, sách lược mới để ngăn chặn Nga cần tập trung vào kinh tế, trong đó có công nghệ cao cấp. Fishman và Miller đề nghị: “Các nước phương Tây nên tiếp tục mở rộng các biện pháp kiểm soát để hạn chế khả năng của Nga trong việc có được các kỹ năng sản xuất, chế tạo người máy và tự động hóa tiên tiến. Năng lực tổng thể của các lĩnh vực sản xuất và công nghệ của Nga càng thấp, ngành công nghiệp quốc phòng Nga càng ít có khả năng đạt được chuyên môn cần thiết để chế tạo những thiết bị quân sự tiên tiến. Để ngăn chặn Nga phát triển thêm các năng lực sản xuất, máy tính hoặc lập trình phần mềm, Washington và các đồng minh nên cắt đứt hoàn toàn những lĩnh vực này khỏi quyền tiếp cận với công nghệ phương Tây.”
Thế giới trông có sự đồng thuận rộng lớn về việc trừng phạt Putin mạnh mẽ nhất. Người ta đã thấy sự thiệt hại quá lớn từ một kẻ độc tài hung hăng. Tất nhiên vẫn có người ưa thích độc tài vì họ được hưởng đặc quyền đặc lợi. Nhưng số này thì ít. Người thiệt thòi thì vô kể. Dù sao qua vụ xâm chiếm Ukraine, Putin đã giúp làm cho nhiều người thức tỉnh và hiểu biết hơn về sự phá hoại khủng khiếp của việc cai trị mang tính cá nhân và mang thế giới đến gần hơn trong giải pháp đối với vấn nạn độc tài toàn trị. Bài diễn văn Thông điệp Liên bang (State of the Union) của Tổng thống Biden hôm nay khẳng định Putin sai lầm, nhất là nghĩ rằng có thể chia rẽ nước Mỹ. Nhưng Biden khẳng định Mỹ, và bao nhiêu quốc gia khác trên thế giới sẽ ủng hộ người dân Ukraine, và sẽ làm cho nước Nga của Putin phải trả giá, phải chịu trách nhiệm cho hành vi xâm lăng này.
Putin đã có công làm cho Tây phương và các quốc gia yêu chuộng tự do, dân chủ đến gần nhau hơn.
Phạm Phú Khải (VOA)