Cuộc chiến đã kéo dài gần hai tuần với số thương vong rất lớn ở cả hai bên. Gần 2 triệu dân Ukraina đã phải chạy ra nước ngoài để lánh nạn. Quân Nga đang bao vây thủ đô Kiev và người dân Kiev còn ở lại đang chuẩn bị chiến đấu trong thành phố. Ông Zelenskyy cầu cứu cả thế giới. 20,000 quân tình nguyện có thể kéo vào Ukraina và Nga nói rằng Nga không coi những “lính đánh thuê” này là tù binh theo công ước quốc tế. Hoa Kỳ đã có kế hoạch đưa ông Zelenskyy lưu vong tại Ba Lan rồi kêu gọi người dân tiến hành cuộc chiến tranh du kích để chống lại quân Nga khi Kiev thất thủ. Cùng lúc Hoa Kỳ bật đèn xanh cho Ba Lan gửi phi cơ chiến đấu cho Ukraina và 17,000 vũ khí các loại của các thành viên NATO đã chuyển tới Ba Lan rồi bằng đường bộ vào Ukraina.
Cuộc trừng phạt kinh tế khốc liệt của Mỹ và Âu Châu khiến Nga khốn đốn đã đành, nhưng ảnh hưởng nặng nề lên kinh tế toàn cầu mà chưa biết sẽ đi về đâu. Theo The Week ngày 7/3/2022, Nga thiết lập một danh sách các quốc gia không thân thiện như: Mỹ, Úc Đại Lợi, Anh Quốc, Gia Nã Đại, Nam Triều Tiên, thành viên của Liên Hiệp Âu Châu, Tân Gia Ba, Đài Loan, Thụy Sĩ và Nhật Bản. Từ đây tất cả các giao dịch thương mại với các quốc gia này phải có sự chấp thuận của chính phủ. Cũng từ đây các công dân Nga nợ các công ty ngoại quốc phải trả bằng đồng rúp thay vì đồng đô-la Mỹ. Còn đối với Hoa Kỳ, kinh tế và cuộc sống của người dân như thế nào?
Các nhà phân tích nhận định rằng, cuộc chiến Afghanistan và Iraq đã cướp đi sinh mạng của hơn 6,700 binh sỹ Mỹ, khiến Washington thiệt hại gần 2300 tỷ đô-la. Tại đây Mỹ đã phải dùng tới bom áp nhiệt của Dương Nguyệt Ánh và Mẹ Của Các Loại Bom (Mother of All Bombs) với sức tàn phá ghê gớm, Song những cuộc chiến này không tác động nhiều đến cuộc sống hàng ngày của đại đa số người dân Mỹ.
Thế nhưng cuộc chiến Ukraina mới kéo dài 10 ngày đã tác động mạnh tới cuộc sống của người dân và hệ thống chính trị Hoa Kỳ, từ bộ Ngoại giao, bộ Quốc phòng, bộ Tài chính, Thượng và Hạ viện. Vấn đề đối nội mà ông Joe Biden hứa trong cuộc tranh cử bị gạt sang một bên để nhường bước cho cuộc đối đầu với Nga. Ngày nào chúng ta cũng thấy Tòa Bạch Ốc và bộ Ngoại giao Hoa Kỳ loan báo những tin tức về cuộc chiến Ukraina. Liệu chính sách Xoay Trục về Đông Nam Á mà điển hình là cuộc họp thượng đỉnh giữa ông Joe Biden và các lãnh tụ ASEAN vào cuối Tháng Ba tới đây tại Hoa Thịnh Đốn có tác dụng gì không? Song song với đà lạm phát phi mã, giá dầu thô lên tới 130 đô-la một thùng. Một căn nhà cách đây khoảng 10 năm trị giá 390,000 đô-la nay lên tới 1,100,000 đô-la. Một chai nước mắm từ 2 đô-la lên 4 đô-la và ngày nay là 8 đô-la.
Theo Reuters ngày 7/3/2022, Nga tuyên bố sẽ ngừng bắn ngay lập tức nếu Ukraina thỏa mãn những điều kiện sau đây: Ukraina ngưng các hoạt động quân sự, thay đổi hiến pháp với Ukraina là nước trung lập không gia nhập bất cứ khối nào và thừa nhận Crimea là của Nga và thửa nhận các nước Cộng Hòa Donetsk và Lugansk là các quốc gia độc lập.
Một nước Ukraina trung lập có nghĩa là NATO không thể dùng Ukraina để tấn công Nga. Và Nga cũng không thể dùng Ukraina để tấn công Âu Châu. Một giải pháp trung lập cho Ukraina sẽ tạo ổn định lâu dài cho Âu Châu mà Hoa Kỳ vẫn là siêu cường Số Một. Chúng ta không biết sắp tới đây các chiến lược gia Hoa Kỳ sẽ lựa chọn chiến lược nào trong lúc ảnh hưởng của Hoa Lục lên Phi Châu, Nam Mỹ mỗi lúc mỗi gia tăng và tình hình Eo Biển Đài Loan vẫn rất căng thẳng.
Có thể ông Joe Biden theo đuổi học thuyết “Hai Cuộc Chiến” tức cùng lúc đối đầu với Nga và Trung Hoa được đề ra dưới thời ông Obama mà ông Joe Biden là phó tổng thống. Hay ông Joe Biden đã “hăng hái” đứng mũi chịu sào trong cuộc chiến Ukraina chỉ để lấy lại uy tín xuống quá thấp vì đã tháo chạy khỏi A Phú Hãn mới đây?
Theo tôi nghĩ, ngay khi Nga dàn quân tại biên giới Ukraina, ông Joe Biden phải tiến hành một cuộc thương thảo với Nga nhưng ông không làm thế. Hai cuộc nói chuyện trực tiếp với ông Putin, ông chỉ đe dọa cấm vận và yêu cầu Nga phải rút quân và từ chối thẳng thừng những yêu cầu của Nga được chính thức gửi bằng công hàm. Trên đời này, nếu muốn chiến thì không thèm gặp, không thèm lắng nghe nguyện vọng của đối thủ. Nhưng nếu muốn hòa và đã nói chuyện thì phải thương thảo vể ước muốn của phe bên kia. Căn cứ vào những sự kiện thực tế đó, vào ngày 24/2/2022 trong bài viết “Thế Giới Bên Bờ Vực Đệ III Thế Chiến?” tôi đã nói rằng cuộc thương thảo sẽ đổ vỡ và Nga sẽ tấn công Ukraina. Và quả nhiên đúng như vậy.
Theo Reuters ngày 7/3/2022, Ngoại trưởng Lavrov của Nga sẽ gặp Ngoại trưởng Dmytro Kuleba tại Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 10/3/2022. Đây là dấu hiệu đáng mừng có thể báo hiệu cho một chuyển biến mới cho cuộc chiến Ukraina. Tin giờ chót cho biết Ukraina bỏ ngỏ việc thảo luận về đòi hỏi “Phi NATO” của Nga nhưng không sẵn sàng thỏa hiệp về sự toàn vẹn lãnh thổ. (Ý nói về việc công nhận Crimea và Vùng Donbas). Cuộc thảo luận lần thứ ba giữa hai phái đoàn Nga-Ukraina chưa có kết quả nhiều nhưng hứa hẹn sẽ khá hơn ở những cuộc họp sau.
Tâm lý người Mỹ rất lạ. Họ reo hò ủng hộ rồi mau chán và mau quên. Nếu cuộc chiến kéo dài, lính Mỹ chết và tốn kém, từ hiếu chiến họ trở thành phản chiến. Họ không quan tâm tới những chiến thắng quân sự của Mỹ ở nước ngoài. Họ quan tâm tới túi tiền và cuộc sống của họ. Ông Bush Cha với chiến thắng lẫy lừng năm 1991, đuổi Saddam Hussein ra khỏi Kuwait với mức ủng hộ lên tới 87% khiến không một chinh trị gia tên tuổi nào của Đảng Dân Chủ dám ra đối đầu, bèn đẩy ông Bill Cliton, một thống đốc tiểu bang còn non choẹt ra coi như “con bài thí”. Nào ngờ kinh tế suy thoái khiến ông Bush thất cử đau đớn. Nếu cuộc chiến Ukraina kéo dài một hai năm nữa và kinh tế suy thoái, lạm phát gia tăng, thế giới hỗn loạn, thì ông Trump hay ông Mike Pence sẽ có nhiều cơ hội lấy chức tổng thống của ông Joe Biden. Và có thể Dân Chủ sẽ mất luôn cả Hạ lẫn Thượng viện.
Chìa khóa hay mấu chốt cho cuộc xung đột ngày hôm nay là Ukraina không trở thành mối nguy cho Nga. Ukraina phải là nước độc lập và trung lập. Nhưng vấn đề không thuộc thẩm quyền của Ukraina mà nằm trong lòng bàn tay Mỹ. Một quy chế trung lập cho Ukraina phải được bảo đảm bởi Hoa Kỳ và Âu Châu chứ Kiev và Moscova không thể đơn phương tuyên bố mà được. Ngoài ra, liệu ông Zelenskyy có phải là nhân vật thích hợp cho một chính phủ trung lập ở Ukraina không? Theo tôi, ông Zelenskyy đi hay ở, đều lệ thuộc vào Hoa Kỳ. Hoa Kỳ muốn là Trời muốn. Nếu Hoa Kỳ nói NO thì cuộc chiến sẽ kéo dài thêm vài năm nữa, thế giới chưa biết sẽ đi về đâu. Nếu Hoa Kỳ OK giải pháp trung lập để ông Biden quay về ổn định kinh tế và các vấn đề xã hội để chuẩn bị cho cuộc bầu cử năm 2024 thì tình hình sẽ êm, dù ông Zelenskyy có chống cũng không được.
Tin giờ chót cho hay ông Joe Biden đã quyết định cấm nhập khẩu dầu từ Nga, một chuyển động cho thấy Mỹ không chấp nhận giải pháp trung lập mà dùng cấm vận kinh tế lẫn đưa vũ khí vào Ukraina để đánh bại quân Nga tại mặt trận này. Nhưng mặt trận này nguy hiểm gấp mười lần mặt trận A Phú Hãn, cho Mỹ lẫn cho Nga vì đây là cuộc đọ sức giữa Nga vs Mỹ+NATO, nếu không khéo sẽ đưa tới cuộc chiến nguyên tử. Mới đây Ngoại trưởng Nga Lavrov nói rằng Đệ Tam Thế Chiến sẽ là chiến tranh nguyên tử và hủy diệt.
Dù người ta nói tự chế sẽ không sử dụng nguyên tử nhưng kể kết thúc chiến tranh, để không bị đánh bại người ta vẫn cứ sử dụng nguyên tử như Mỹ đã ném hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki để chấm dứt chiến tranh. Và ngay trong chiến tranh Việt Nam, nếu Anh đồng ý thì Mỹ đã dùng bom nguyên tử cỡ nhỏ để cứu nguy cho Pháp ở mặt trận Điện Biên Phủ. Theo tôi nghĩ, nếu thua ở mặt trận Ukraina, Nga sẽ sử dụng vũ khí nguyên tử. Để triệt hạ đầu não nguyên tử, Nga sẽ đánh Mỹ và Âu Châu cùng lúc. Lúc đó kẻ sống sót chính là Hoa Lục.
Muôn đời, lịch sử phê phán, lên án chiến tranh là một chuyện, còn mưu đồ bành trướng, xâm lược, để sinh tồn, để bảo vệ nền độc lập, để giữ địa vị độc tôn, để triệt hạ đối thủ là một chuyện khác, vẫn cứ liên tục xảy ra. Chúng ta cầu nguyện cho người dân vô tội chết oan và chờ xem cuộc chiến Ukraina, chắc chắn mỗi lúc mỗi khốc liệt hơn.
8/3/2022
Đào Văn Bình
