Người biểu tình tràn ngập bên trong Phủ tổng thống ở Colombo, Sri Lanka ngày 09/07/2022 sau khi ông Gotabaya Rajapaksa chạy trốn. REUTERS - DINUKA LIYANAWATTE

Dân chúng Sri Lanka không còn gì để mất
Ngày thứ Bảy 09/07, sau khi vượt qua các rào cản và cảnh sát, một biển người tràn vào Phủ tổng thống, họ nhảy nhót trên giường, bơi trong hồ tắm, nấu nướng trong nhà bếp, chơi piano, tập thử ở phòng gym của tổng thống Gotabaya Rajapaksa...Tư dinh thủ tướng Ranil Wickremesinghe cũng bị dân chúng tràn ngập rồi phóng hỏa.
La Croix coi đây là « Một cuộc động đất chính trị trong bối cảnh kinh tế sụp đổ » ở Sri Lanka. Những hình ảnh khó tin trên mạng xã hội cho thấy chiến thắng của một dân tộc - từ nhiều tháng qua đòi hỏi tổng thống phải từ chức. Lâm vào cảnh cùng cực, đầy phẫn nộ, người biểu tình đã khiến ông Gotabaya phải chạy trốn, dẫn đến sự sụp đổ của cả một gia tộc quyền lực.
Một nhà báo địa phương cho biết, người biểu tình đi bộ, đi xe đạp hay xe lửa đến do không có xăng dầu. Trước lựu đạn cay và những loạt súng, họ không lùi bước, bất chấp nguy hiểm đến tính mạng. Nhà phân tích Bhavani Fonseka nhận thấy người dân đã buộc được một tổng thống đầy quyền hành phải hứa từ chức, là một « sự kiện lịch sử ». Nhà đấu tranh nhân quyền Ruki Fernando nhận xét, vụ chiếm Phủ tổng thống và tư dinh cho thấy các dinh thự xa hoa này được nuôi dưỡng bằng công quỹ, trong khi chính quyền nói rằng không có tiền để mua những hàng hóa thiết yếu.
Bẫy nợ của Bắc Kinh vẫn đang rình rập nhiều nước
Sự kiên nhẫn của người Sri Lanka đã đến mức tột cùng. Hòn đảo 22 triệu dân trước đây thịnh vượng, nay mất khả năng chi trả món nợ 51 tỉ đô la từ tháng Tư. Tỉ lệ lạm phát lên đến mức kỷ lục 54,6 % trong tháng Sáu, hàng hóa khan hiếm từ thuốc men cho đến xăng dầu, 80 % dân số bị đứt bữa. Tuy được cho là do đại dịch, nhưng dân chúng tin rằng do nạn tham nhũng của gia tộc Rajapaksa thống trị từ nhiều năm qua, sau khi đè bẹp phe Hổ Tamul.
Trong bài xã luận « Sri Lanka, chiếc bẫy Trung Quốc », La Croix nhận định cuộc nổi dậy có những nguyên nhân nội tại, nhưng còn chứng tỏ vai trò quan trọng của Bắc Kinh. Là nước xuất khẩu lớn nhất thế giới, Trung Quốc tung ra vô số chương trình « đối tác » để thâu tóm những cơ sở hàng hải, kinh tế và chính trị ở nước ngoài. Đảo quốc Sri Lanka với vị trí chiến lược ở Ấn Độ Dương trở thàn mục tiêu hàng đầu. Tổng thống Gotabaya cùng với người anh Mahinda, cựu tổng thống nay là bộ trưởng Quốc phòng, ký với Bắc Kinh những hợp đồng cơ sở hạ tầng béo bở (cảng nước sâu, nhà chọc trời, phi trường quốc tế), những chiếc thùng không đáy ngốn tiền. Trung Quốc cho vay những món tiền lớn và từ chối cho đảo nợ khi Sri Lanka gặp khó khăn.
Chế độ độc tài, quản lý kinh tế tồi tệ, tham nhũng, lệ thuộc Bắc Kinh... đó là món cocktail cũng tìm thấy ở nhiều quốc gia dễ tổn thương khác. Tờ báo cho rằng cuộc nổi dậy ở Colombo báo trước nhiều cuộc khác, được thổi bùng lên với khủng hoảng năng lượng và thực phẩm do cuộc xâm lăng Ukraina gây ra.
Trung Quốc càn quét hải sản biển Ả Rập
Cũng liên quan đến Trung Quốc, Le Monde có bài phóng sự dài về hiện tượng những đoàn tàu hùng hậu của nước này tỏa đi đánh bắt mực ở phía bắc Ấn Độ Dương, đúng hơn là nạn cướp bóc tài nguyên ở nơi cách xa Hoa lục đến 10.000 cây số. Trong mùa đánh bắt từ tháng 8/2021 đến tháng 5/2022, các phóng viên của tờ báo đã theo sát dấu vết một đoàn 14 tàu từ Phúc Kiến, nhờ dữ liệu vệ tinh của Global Fishing Watch (GFW). Những tàu này dùng ánh sáng để dẫn dụ, câu mực, thả lưới trên cả một vùng biển lớn. Ban đêm, quan sát từ không trung, là cả một vầng sáng rộng như một thành phố.
Trên các vùng biển quốc tế, tàu Trung Quốc thâu tóm 50 % đến 70 % loại hải sản giàu protein này – loài mực ở vùng biển gần Hoa lục ngày càng ít và giá trị thấp hơn. Chính quyền bang Kerala của Ấn Độ ước tính khoảng 1.000 tàu Trung Quốc xuôi ngược trên Ấn Độ Dương đánh bắt trái phép, rất nhiều chiếc không bật định vị. Theo tính toán của Le Monde, riêng trong mùa 2021-2022, Trung Quốc đã gom được đến 420.000 tấn cá các loại và mực tại biển Ả Rập (vùng biển trên Ấn Độ Dương).
Theo RFI