Khi niềm tin với lãnh đạo mất đi, người ta tìm đến với thần linh. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
Đó là lời nhận xét của một người chỉ học hết cấp tiểu học trường làng nhưng có cuộc đời khá thành công và ổn định mặc dù ông không hề là quan chức như những người cùng thời với ông. Có thể nói rằng lời nhận xét bâng quơ này lại ứng với tình hình hiện tại một cách không ngờ, tình hình cua khủng hoảng kinh tế rình rập, khủng hoảng niềm tin của con người với con người, con người với xã hội. Và, niềm tin gửi gắm thần linh cao hơn bao giờ hết.
Ốp đồng sớm
Các điểm hầu đồng hoạt động khá rầm rộ. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
Hầu hết các buổi lên đồng, lễ hầu đồng ở miền Bắc diễn ra từ tháng Giêng cho đến tháng Tư âm lịch hằng năm, gần đây diễn ra sớm hơn và kết thúc muộn hơn một chút, tức từ tháng Chạp âm lịch đã diễn ra các buổi hầu đồng để cầu lộc, mãi cho đến tháng Năm, tháng Sáu mơi dừng. Thế nhưng, năm nay, lễ hầu đồng diễn ra cả năm, một người tên Sáu, hiện là đệ tử trong một điện thờ ở Lạng Sơn, chia sẻ, “Năm nay hầu đồng cả năm, tình hình kinh tế coi bộ tệ lắm”
“Chuyện hầu đồng cả năm thì co liên quan gì đến kinh tế hả ông Sáu?”
“Có chứ, hầu hết dân hầu đồng phải là dân có tiền, có thời gian rảnh rỗi và có điều kiện quyền lực. Bây giờ họ rảnh, ngồi cả năm cũng được. Thử nhìn lại dân hầu đồng, nếu không cầm cái lô đề thì cũng cho vay nặng lãi, rồi một ít là buôn bán, kinh doanh, phần đông còn lại, mà cũng là phần có quyền lực để chi phối mạnh nhất lại là một số cán bộ và vợ cán bộ, chủ yếu là mấy bà vợ cán bộ ấy. Bây giờ tình hình bắt bớ mạnh tay, chống tham nhũng mạnh tay, thêm nữa kinh tế khó khăn sau nhiều vụ đổ bể bên ngân hàng, nên người ta càng tin vào điện đồng hơn!”
Kinh tế trì trệ sau ba năm dịch dã. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
“Theo ông quan sát thì năm nay, các điện có gì khác mọi năm?”
“Rất khác, mọi năm thì các buổi hầu đồng ít hơn, thời gian rầm rộ đến chừng tháng Năm thì dừng, còn năm nay kéo dài cả năm. Cái khác nữa là thu nhập của các điện mọi năm đến tháng Năm là rủng rỉnh, đầy tui rồi, ngủ đông rồi, còn năm nay đến bây giờ, đã tháng Mười âm lịch, đã chuẩn bị sang năm khác rồi mà các điện đều có thu nhập lác đác. Bởi vì số tiền người ta cúng không nhiều như mọi năm, kinh tế khủng hoảng mà. Nhìn bên ngoài thì thấy mọi thứ có vẻ ngon lành, chẳng có gì, vẫn ăn uống, vui chơi, hưởng thụ, nhưng kì thực bên trong nó nát lắm. Mà anh biết rồi đó, ở Việt Nam, giới hưởng thụ, ăn chơi nhiều nhất lại là những kẻ tham nhũng, quỵt nợ và vay ngân hàng như chúa chổm.”
Việc kiếm chén cơm ngày càng khó. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
“Cho tôi hỏi một câu hết sức tế nhị và nhạy cảm, nếu không trả lời được xin ông vui lòng xem như tôi chưa từng hỏi! Đó là thu nhập hằng tháng của ông trong công việc một đệ tử có khá không? Và đệ tử ở các điện nghĩa à gì, xin ông chia sẻ?”
“Ờ, câu hỏi cũng bình thường thôi mà, người Việt mình ưa hỏi tuổi tác, nghề nghiệp và thu nhập, tôi quen rồi, nhất là làm việc với mấy ông bà cán bo, họ khoe tiền, khoe thu nhập dữ lắm, nên không ngại đâu. Thu nhập của một đệ tử ở điện phụ thuộc vào xác đồng, nếu xác linh, như xác chỗ tôi làm đệ tử chẳng hạn, thì thu nhập khá lắm, mỗi ngày từ một đến đôi ba triệu, có tháng lên cả trăm triệu đồng, như tháng Tết chẳng hạn. Và thường thì cứ mười đồng, đệ tử được nửa đồng, tức là 5% trên tổng thu của điện. Mà điện thì có xác đồng và đệ tử, có điện một đệ tử, có điện hai đe tử. Công việc của đệ tử thì ghi chép những gì thánh dạy, rồi thánh sai đi lấy nước, vẽ bùa hoặc làm gì thì mình làm, đệ tử là chân sai vặt của thánh đấy. Nói cho cụ thể thì đệ tử của thánh cũng như trợ lý của các sep, làm mọi việc các sếp sai, là chân sai vặt.”
Lò càng đỏ, hầu đồng càng mạnh. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
“Có khi nào ông nhận hối lộ không?”
“Hối lộ gì? Chốn thần linh mà hối lộ gì.”
“Nhưng ông chỉ mới đệ tử thần linh và ông hằng ngày phải làm việc với những con người quen hối lộ, lẽ nào họ bỏ qua ông?”
“Ui, sao lại hỏi như thế nhỉ?! Cậu đáo để thật, mà cũng có đấy, hầu như tất cả đệ tử đều nhận đút lót, cái đó gọi là màu trong công việc, nó giống như chất bôi trơn, khiến cho bộ máy chạy mát mẻ một chút í mà. Mà hối lộ cũng có cả một ngàn lẻ một kiểu cách đấy nhé. Ví dụ như các bà quyền lực thì lì xì, cho, gọi là mừng tuổi gì gì đó, kì thực họ dúi phong bì và đưa ra thông điệp rằng chị đút túi mày rồi đấy nhá, chút nữa phải ưu tiên cho chị!. Mình nhận tiền xong là phải cảm ơn, thậm chí pha chút khúm núm cho vừa lòng các bà và thừa hiểu rằng sắp làm gì, xếp lịch cho các bà vào sớm nhất có thể, nếu có ai hỏi thì noi các bà có phiên đợi từ ngày hôm qua. Nhiều khi nghĩ cũng giận cho cái thân phận mình, nhưng thôi, chịu thôi chứ làm gì! Nhìn chung tình hình giờ khó lắm đấy!”
Niềm tin khủng hoảng
Tháng Tết là tháng ăn nên làm ra nhất của giới hầu đồng. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
Tuấn là một xác đồng, điện của anh hoạt động hơn ba năm nay, ở khu vực Lộc Bình, Lạng Sơn, anh chia sẻ, “Có vẻ như bây giờ người ta chẳng còn niềm tin, thậm chí có gì đó thật đáng sợ!”
“Anh nói có vẻ bi quan quá, xin anh chia sẻ rõ hơn một chút được không?”
“Thực ra tôi không hề bi quan, mà tôi nhận thấy điều này rất rõ, nó hiện ra trước mắt, hình như người ta sợ hoặc người ta thờ ơ, chẳng thèm để ý tới làm gì cho mệt chứ chẳng còn tha thiết gì tới chuyện chính sự. Và cũng chưa bao giờ tình hình rối ren như bây giờ. Năm ngoái, biết bao nhiêu người bị chết bởi sự tắc trách, chả ra trò trống gì của nhà đương trách, rồi sau đó là những vụ bắt bớ, ngay cả Bộ Trưởng Y Tế cũng ăn hối lộ trên sinh mang người dân thì còn gì để nói chứ, người ta chẳng còn tin vào đám cán bộ, với một số đông người dân, cán bộ có gì đó chẳng thể tin tưởng nổi, bởi ngay cả lòng tự trọng họ cũng không còn, huống chi đạo đức hay lương tri gì đó. Niềm tin hoàn toàn mất đi!”
"Chưa bao giờ tình hình rối ren như bây giờ” (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
“Thực ra có người bị bắt thì có kẻ đứng ra bắt, ví dụ như bắt kẻ tham nhũng, thì đương nhiên phải là người chống tham nhũng, người tử tế rồi chứ, đúng không anh?”
“Hi vọng là vậy, chứ thực ra, bây giờ bọn bất lương rao giảng đạo đức đầy rẫy ngoài đời đó, đi đâu cũng gặp, thậm chí bọn cơ hội, bọn cướp cờ cũng mượn màu đạo đức để loại bỏ đối thủ cũng đầy rẫy ra đó. Nhiều kẻ bữa nay viết sách nói về đạo đức, ngày mai bị còng tay, bữa nay rao giảng lối sống và đạo đức Hồ, ngày mai xộ khám, rồi những kẻ bữa nay xắn tay bắt kẻ tham nhũng, ngày mai kẻ tham nhũng khai ra thì kẻ bắt kia mới là đầu sỏ. Nhìn đâu cũng thấy hư hư thực thực, làm sao dám tin cái gì được chứ!”
“Thời gian gần đây, tình hình xăng dầu, khí đốt bất ổn, tình hình kinh tế đình trệ ghê gớm, anh là người của các thánh, anh có nghe thánh nói gì về chuyện này không?”
“Đương nhiên khi nhập vào thì tôi không còn biết gì, nhưng nghe các đệ tử của thánh kể lại thì có đó, thánh bảo rằng tình hình kinh tế Việt Nam còn xấu, bởi vì cái cốt lõi của một quốc gia là những nhà lãnh đạo, nếu tỉ lệ nha lãnh đạo xấu xa chiếm quá cao trong bộ máy cầm quyền thì đất nước sẽ trì trệ. Mà thánh bảo rằng tỉ lệ này đậm đặc trong bộ máy cầm quyền, thế nên chuyện khủng hoảng này nọ là có thật. Thánh còn bảo rằng có ai con người mà bị ví như gà, vịt, bóc lột người, ngay cả phong kiến, tư bản cũng không bao giờ nghĩ ra được mấy chữ vặt lông, thế mà các nhà quản lý ta nghĩ ra được đấy. Nghĩa là mất hết nhân tính rồi, chẳng còn gì để tin cậy!”
Kinh tế càng bất ổn, người ta càng bấu víu thần linh. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
“Nhưng anh vẫn chưa nói về dự đoán của các thánh trong thời gian tới?”
“Thì các thánh dự đoán cũng giống các chuyên gia dự đoán vậy thôi, họ nói rằng với tình hình hiện tại, thậm chí với hàng chục ngàn cái chết vì quản ly thiếu hiểu biết về dịch bệnh, hành xử độc đoán, cứng nhắc và phạm vào luật nhân quả của giới quan chức trong hai năm vừa qua như vậy sẽ khó mà nhận quả tốt được. Tình hình sẽ xấu đi!”
“Nhưng đó là tội lỗi của một nhom người, tại sao các thánh lại đổ lên đầu cả một đất nước?”
“Chuyện này, vấn đề này, có lẽ anh nên gặp các thánh mà hỏi, tôi chỉ là người truyền đạt lời của họ chứ tôi có phải là thánh đâu mà anh vặn tôi thế. Khó nói lắm, nhìn chung là tình hình sắp tới sẽ mệt nếu như bản thân người dân mạnh ai nấy sống, ích kỉ, nhỏ nhen, gian manh, hợm hĩnh, dối trá và xấu xa hàng trăm kiểu như nhiều năm qua, còn các quan thì tham lam, dâm dật, vo văn hóa và bất chấp như nhiều năm nay người ta vẫn thấy, nếu các quan này không bị tống sạch vào tù thì xã hội bất ổn càng thêm bất ổn, theo chỗ tôi nghe các đệ tử của thánh truyền đạt là vậy, còn đúng sai hay như thế nào tôi không rõ lắm! Hầu hết bây giờ người ta tin vào thánh hơn tin nhà nước anh ạ. Ủa, mà hình như anh cũng tin vào các thánh?!”
Vật giá leo thang, xăng dầu bất ổn... tình hình kinh tế có vẻ bất ổn sau hàng loạt vụ bắt bớ. (Nguyên Quang/ Viễn Đông)
Tôi im lặng, lần hiếm hoi trong đời tôi phỏng vấn người khác và bị hỏi vặn một câu rất dễ trả lời rằng có hoặc không mà tôi không thể trả lời được như vậy. Hi vọng mọi bất an và tin đồn theo kiểu “xăng sẽ tăng lên với giá 100,000 đồng/lít” và Bộ Cộng Thương phải đứng ra giải thích đó chỉ là tin đồn như tuần vừa qua không phải là sự thật, bởi người dân đã quá khổ, suốt ba năm nay rồi!
Nguyên Quang/ Viễn Đông
