Trong dòng cuồng lưu phát triển “Truyền thông xã hội”, người Việt trong và ngoài nước đã tham dự tích cực, đôi lúc, quá tích cực, vì thích thú với phần thưởng của truyền thông xã hội, bao gồm facebook, youtube, twitter, Instagram, blog, email, … điện thoại thông minh.
Phần thưởng vô hình đó ảnh hưởng như thế nào đến đời sống tinh thần, dẫn đến hành động thực tế, tạo ra tương lai ra sao? Nhất là những thế hệ trẻ, mà phần đời còn lại, khá dài, để đi trong chiều hướng của truyền thông xã hội? Thể xác chúng ta là kết quả thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày. Tinh thần chúng ta là kết quả của các thông tin chúng ta thu nhận. Phong trào giảm cân, tập thể dục cho thân xác khoẻ mạnh đang rầm rộ. Có phong trào nào giảm bệnh tâm trí và luyện tập cho tinh thần trong sáng, hiểu biết, hiệu quả hơn không?
Truyền thông xã hội là bất kỳ công nghệ điện tử nào cho phép người dùng tạo ra và chia xẻ thông tin ngay lập tức với đại chúng.
Theo một nghiên cứu lớn của Trung tâm nghiên cứu Pew năm 2018, 88% số người được hỏi trong độ tuổi từ 18 đến 29 cho biết họ đã sử dụng một số loại phương tiện truyền thông xã hội. 78% những người từ 30 đến 49 tuổi cũng nói như vậy.
Số lượng người dùng được báo cáo giảm xuống đối với nhóm tuổi tiếp theo nhưng không nhiều như bạn nghĩ. Một con số đáng kinh ngạc là 64% những người trong độ tuổi từ 50 đến 64 sử dụng mạng xã hội thường xuyên. Đối với một thế hệ không lớn lên cùng với internet hoặc mạng xã hội, thống kê này thật đáng ngạc nhiên và giúp giải thích mức độ phổ biến của việc sử dụng mạng xã hội trong nền văn hóa của chúng ta.
Với sự phổ biến của mạng xã hội ở mọi lứa tuổi, cần phải chú ý nhiều hơn đến tác động của nó đối với chúng ta với tư cách là những người dùng cá nhân. Dòng truyền thông và kết nối vô tận do mạng xã hội cung cấp đang thay đổi cách chúng ta suy nghĩ và tiếp thu thông tin. Đúng như vậy, mọi người hiện đang phát triển các thói quen sử dụng mạng xã hội có thể đồng thời mang lại lợi ích và gây hại cho sức khỏe tâm thần của họ. (Trích: The Psychology of Social Media. 19 tháng 9 năm 2019.)
Truyền thông xã hội ảnh hưởng não bộ.
Tác động của truyền thông xã hội ảnh hưởng đến chức năng của não bộ. Chủ yếu kích thích, kích hoạt vùng “nhận lãnh phần thưởng” của não. Bao gồm việc tạo ra niềm vui, sự tự hào, kiêu hãnh, tự tôn… Vùng não bụng (VTA) là một trong những phần chính chịu trách nhiệm xác định hệ thống “lãnh thưởng” trong cơ thể con người. Khi người dùng mạng xã hội nhận được phản hồi tích cực (like, like, like…), não của họ kích hoạt các thụ thể dopamine, điều này một phần được hỗ trợ bởi VTA.
Phần thưởng là một phần cần thiết trong đời sống để đền bù những khó khăn, buồn khổ và thảm họa mà con người phải gánh chịu một cách ngẫu nhiên, hoặc một cách định mệnh. Tuy phần thưởng này dùng để cân bằng, nhưng là một động lực hấp dẫn, lôi kéo sở thích và ý muốn càng ngày càng cần được nhiều phần thưởng hơn. Đến một lúc nào đó, sự ham muốn phần thưởng sẽ trở thành hình phạt. Tất cả những gì mang đến sung sướng thái quá đều trở thành nghiện ngập. Ví dụ, phần thưởng cảm khoái của men rượu khi người hưởng thụ trở thành nghiện rượu, sự cảm khoái quá độ sẽ mang đến đau đớn.
Một nghiên cứu khác sử dụng MRI theo dõi sinh hoạt của não người trưởng thành, cho biết khi họ xem truyền thông xã hội và nhận được nhiều “like” sẽ tạo ra hứng thú, ảnh hưởng đến quyết định, hành vi của họ. (Tương tựa cờ bạc, ma túy cũng gây ảnh hưởng vùng VTA, tạo hứng khởi như những phần thưởng tinh thần.)
Dĩ nhiên, ưu điểm của truyền thông xã hội mang đến cho chúng ta nhiều lợi ích. Là huyết mạch của nền văn minh và đời sống hàng ngày. Khuyết điểm của nó nằm ở nơi khi con người trở thành ‘nghiện truyền thông xã hội.’ Cũng như bất kỳ bệnh nghiện nào, bệnh nghiện này sẽ cho con bệnh một đời sống mất tự chủ.
Một số nghiên cứu khám phá tác động của nghiện truyền thông xã hội đáng được quan tâm: Người nghiện thường xuyên có cảm giác thua sút, bị bỏ rơi, bị tẩy chay… thường xuyên cảm thấy cô độc, dẫn đến đời sống bi quan hoặc trầm cảm. Dễ bị ảnh hưởng nhất là các thế hệ vị thành niên.
Bệnh nghiện truyền thông xã hội
Ảnh:Consumerhealthdogest.com
Sự phụ thuộc vào mạng xã hội ngày càng được quan tâm nhiều hơn trong 5 năm qua. Nhiều người sống không thể thiếu facebook, youtube, Instagram, etc, không phải vì nghề nghiệp hoặc công việc, mà vì sở thích và sự nghiện nhận được phần thưởng, họ tự nguyện trở thành “mất chủ quyền’. Họ bị truyền thông xã hội lôi kéo đi, băng qua Amazon, eaby, yahoo, Google…. chìm vào blog, tranh cãi, tin lưới … không thể kiểm soát được ý tứ, tâm lý riêng của mình. Thường xuyên cảm thấy mình phải xuất hiện trên một trong những phương tiện truyền thông xã hội. Cảm thấy nôn nao, bị thúc giục nếu chưa kịp lên mạng để xem “bản thân” tung tăng trong những hồi đáp. Cảm thấy vui sướng hoặc ngược lại theo những lời đóng góp, phần lớn không có giá trị gì. Cảm thấy mình có một vị trí, vai trò nào đó trong xã hội ảo. Và cảm giác này đang trên đường hoang tưởng.
Ảnh: radioadelaide.org.au
Những nghiên cứu mới đây cho thấy, vì một số người, đoàn nhóm, đảng phái lạm dụng truyền thông xã hội với ý đồ lôi kéo người xem, ảnh hưởng họ, tẩy não họ, tạo cho họ những niềm tin hư cấu và nạn nhân thường là những người thiếu tự trọng hoặc có đời sống tiêu cực.
Qui tắc tự nhiên của xã hội là tập đoàn để tạo sức mạnh. Rồi qui tắc này đang được áp dụng trên mạng lưới để tạo sức mạnh bằng cách làm cho người tham gia có cảm tưởng cùng phe phái hoặc đã ở trong vòng thiện cảm hay như là thành viên. Vì không có niềm vui tự tại, không có sức tự trọng vững mạnh, họ dễ dàng nghiện truyền thông xã hội lúc nào mà không hay. Thậm chí, có ai nói, bệnh nghiện truyền thông xã hội, họ cũng không tin.
Nếu mỗi ngày, cảm thấy không thể không lên các phương tiện truyền thông xã hội, tự thấy mình có “nỗi buồn niềm vui facebook”, lòng tự hào nổi lên khi nhìn ngắm bản thân trên youtube …etc… Mỗi ngày một lần, hai lần, ba lần …. Bạn đã trở thành con nghiện.
Nghiên cứu của Đại học Pennsylvania được công bố vào tháng 12 năm 2018 cho thấy việc hạn chế thời gian sử dụng mạng xã hội giúp giảm trầm cảm và cô đơn ở một nhóm sinh viên đại học. Các nhà nghiên cứu đã tuyển dụng 143 sinh viên chưa tốt nghiệp để kiểm tra ảnh hưởng đối với sức khỏe tâm thần trong việc cắt giảm Facebook, Snapchat và Instagram, ba phương tiện phổ biến nhất với những người trẻ tuổi này. Đầu tiên, các nhà điều tra đánh giá tâm trạng và sức khỏe của mỗi người tham gia. Sau đó, họ chỉ định ngẫu nhiên những người tham gia duy trì hành vi truyền thông xã hội thông thường của họ hoặc giới hạn thời gian trên mỗi phương tiện xuống còn 10 phút mỗi ngày.
Sau ba tuần, các nhà điều tra đã xem xét tỷ lệ lo lắng, trầm cảm, cô đơn và FOMO (sợ bị bỏ rơi) ở các đối tượng. Trưởng nhóm điều tra, nhà tâm lý học Melissa G. Hunt, Ph.D., kết luận rằng việc sử dụng mạng xã hội ít thường xuyên hơn bình thường sẽ “dẫn đến giảm sút đáng kể về trầm cảm và cô đơn.
Ảnh hưởng truyền thông xã hội trên vị thành niên
Theo một báo cáo do Common Sense Media công bố về tác động của mạng xã hội đối với thanh thiếu niên, khoảng một nửa trong số 1,500 thanh thiếu niên được khảo sát cho biết mạng xã hội rất quan trọng đối với họ để nhận được sự hỗ trợ và lời khuyên, cảm thấy bớt cô đơn và thể hiện bản thân một cách sáng tạo, như cũng như để giữ liên lạc với bạn bè và các thành viên trong gia đình. Và 43% nói rằng sử dụng mạng xã hội giúp họ cảm thấy tốt hơn khi chán nản, căng thẳng hoặc lo lắng. Trong số những thanh niên LGBTQ, 52% cho biết mạng xã hội giúp họ cảm thấy tốt hơn khi trải qua những cảm xúc khó khăn này.
Mặt khác, báo cáo cũng chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa mạng xã hội và cảm giác chán nản của thanh thiếu niên. Thanh thiếu niên có các triệu chứng trầm cảm từ trung bình đến nặng có khả năng nói rằng họ sử dụng mạng xã hội gần như liên tục cao gần gấp đôi: Một phần ba thanh thiếu niên bị trầm cảm cho biết họ sử dụng mạng xã hội liên tục, so với 18% thanh thiếu niên không có triệu chứng trầm cảm. Hơn nữa, các triệu chứng của họ càng nghiêm trọng thì họ càng cảm thấy lo lắng, cô đơn và chán nản hơn sau khi sử dụng mạng xã hội. Rõ ràng, mạng xã hội không giúp ích gì cho những thanh thiếu niên đang cảm thấy chán nản và dường như góp phần vào cách nhìn tiêu cực của họ.
Ảnh: goodcall.com
Một nghiên cứu của các nhà nghiên cứu tại Đại học College London đã theo dõi 3 năm sử dụng mạng xã hội của 13,000 thanh thiếu niên, bắt đầu từ khi họ 13 tuổi. kinh nghiệm truyền thông xã hội và tâm trạng và hạnh phúc của họ.
Sau khi tổng hợp dữ liệu, các tác giả nghiên cứu đã kết luận rằng hiệu ứng truyền thông xã hội đối với giới trẻ được thúc đẩy bởi ba yếu tố chính:
Ngủ không đủ giấc — thanh thiếu niên thức khuya để tiếp tục lướt qua các nguồn cấp dữ liệu mạng xã hội của họ
Tiếp xúc với đe dọa trên mạng—có nội dung độc hại, sai hoặc riêng tư về họ được đăng trên phương tiện truyền thông xã hội.
Thiếu hoạt động thể chất—lướt mạng xã hội trên điện thoại hoặc các thiết bị khác có nghĩa là thanh thiếu niên ngồi trong thời gian dài hơn và có ít thời gian hơn để tập thể dục. Kết quả là họ đã bỏ lỡ tác động có lợi của việc tập thể dục đối với sức khỏe tâm thần.
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Lancet, 27% thanh thiếu niên thường xuyên sử dụng mạng xã hội cho biết họ bị căng thẳng tâm lý.
Việc nghiên cứu về ảnh hưởng tiêu cực của truyền thông xã hội với người lướt mạng vẫn còn trong thời kỳ sơ khởi. Cần phải có những nghiên cứu rộng rãi và lâu dài hơn để có kết quả đáng tin cậy. Tuy nhiên, mỗi người nếu tự trung thực với mình, tự hỏi mình về những lý do, tại sao phải lên mạng liên tục, dù không phải vì công việc? Và cảm thấy việc lên mạng không cần thiết đã ảnh hưởng đến tâm tình mình như thế nào? Trả lời được, sẽ hiểu rõ bản thân, cần gì chờ kết quả nghiên cứu.
Ngu Yên/Việt Báo
__________
Tham khảo:- Freitas, Donna. The Happyness Effect: How Social Media Is Driving A Generation to Appear Perfect at Any Cost. 2017. Oxford University.
- Ormerod, Katherine. Why Social Media Is Ruining Your Life. 2020 version. First Published in Great Britain.
- Article: The Psychology of Social Media. 19 tháng 9 năm 2019.
- Psychology Today. The Psychology of Social Media: Is Facebook making you depressed? Azadeh Aalai Ph.D.
- Well. Andrew Well, M.D. Can Social make you sick?
- Newport Academy. Effects of Social Media on Teenagers. 14 tháng 7 năm 2022.
Sửa bởi người viết 28/04/2023 lúc 01:15:55(UTC)
| Lý do: Chưa rõ
