Uỷ ban Tự do tôn giáo Hoa Kỳ họp về Đàn áp xuyên quốc gia về tôn giáo.
USCIFT

Chính phủ Hoa Kỳ sẽ tiếp tục giải quyết vấn đề đàn áp xuyên quốc gia với sự nghiêm túc và quan tâm tối đa cho tương xứng với mức độ nguy hiểm của tình trạng đó.
Đàn áp xuyên quốc gia nhắm vào các nhóm tôn giáo
Một buổi họp trực tuyến về tình trạng đàn áp xuyên quốc gia trên thế về tôn giáo giới vừa được Uỷ ban Tự do tôn giáo Hoa Kỳ thực hiện vào ngày 10/5.
Ông Scott Busby, Phó Trợ lý Bộ trưởng tại Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động thuộc Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết thuật ngữ “đàn áp xuyên quốc gia” là tương đối mới. Chính phủ ở các quốc gia độc tài ngày càng tìm mọi cách nhằm bịt miệng, đe dọa tín đồ của các cộng đồng tôn giáo và cả những người đấu tranh cho tự do tôn giáo… ngay cả khi những người này đang lánh nạn ngoài lãnh thổ quốc gia:
“Theo báo cáo thường niên trong những năm gần đây, các quốc gia thực hiện đàn áp xuyên quốc gia thường không hành động đơn lẻ. Họ gây áp lực và ép buộc chính phủ các nước khác hỗ trợ cho hành vi đàn áp của mình…
Bằng các hình thức trực tiếp và trực tuyến, chính phủ uy hiếp và đe dọa những người đã tìm nơi ẩn náu ở đất nước khác, nhằm ngăn cản những người này thực hiện các quyền con người và quyền tự do cơ bản của họ. Chính quyền cũng gây áp lực lên những người bất đồng chính kiến bằng hình thức quấy rối hoặc đe dọa các thành viên trong gia đình họ đang còn ở trong nước.”
Phát biểu trong biểu họp trực tuyến, Thượng nghị sĩ Jeff Merkley, với tư cách là thành viên của Ủy ban Đối ngoại Hoa Kỳ cho biết:
“Hành vi đàn áp xuyên quốc gia đang làm gia tăng mối đe dọa đối với các quyền cơ bản và tự do của mọi người trên toàn cầu, bao gồm cả tự do tín ngưỡng tôn giáo.
Ngày càng thường xuyên hơn, chúng ta thấy các chính phủ độc tài vươn ra ngoài biên giới đất nước để bịt miệng tiếng nói của cộng đồng bất đồng chính kiến và các nhóm thiểu số tôn giáo… trên khắp thế giới”
Đối với Việt Nam, nhiều tín đồ tôn giáo độc lập bị đe doạ và ngăn cản thực hành các nghi lễ tôn giáo của mình. Họ đã phải chạy đến Thái Lan để tìm sự an toàn. Tuy nhiên, ngay cả khi đang ở một đất nước khác, họ vẫn phải đối mặt với sự đàn áp xuyên quốc gia do Chính phủ Việt Nam tiến hành.
Ông Y Quynh, một tín đồ Tin lành Đấng Christ ở Tây Nguyên, hiện đang lánh nạn tại Thái Lan, cho biết khi ở Việt Nam, ông từng nhiều lần bị công an tỉnh Đak Lak quấy nhiễu, bắt cóc lên đồn công an làm việc, tra tấn trong ba ngày liền. Công an đe doạ nếu không bỏ đạo, ông và gia đình sẽ bị truy tố.
Năm 2018, ông Y Quynh bỏ trốn sang Thái Lan xin tị nạn. Từ đó, gia đình ông ở Việt Nam thường xuyên bị chính quyền địa phương sách nhiễu:
“Khi tôi sang Thái Lan thì chính quyền luôn đến nhà sách nhiễu bố mẹ và gia đình tôi. Thậm chí là các giấy tờ tùy thân thì chính quyền họ cũng không làm cho gia đình tôi.
Và họ cũng đã từng cảnh cáo tôi rằng nếu tôi cứ hoạt động như vậy thì thì chúng tôi sẽ không bỏ qua cho gia đình của tôi đâu. Đó là những lời đe dọa mà công an tỉnh Đắk Lắk đã gọi điện cho tôi ở trên Facebook…”
Ngoài ra, trên đất Thái, ông Y Quynh vẫn tiếp tục đối mặt với những lời đe doạ trực tuyến, hay thậm chí là nguy cơ có thể bị chính quyền Việt Nam truy bắt:
“Chúng tôi sống ở đây là chưa có an toàn bởi vì Thái Lan rất gần gần và thậm chí là chính phủ Việt Nam họ cũng có giao thương với chính phủ Thái Lan trong vấn đề kinh tế, an ninh quốc phòng… Thì đó có thể là nguy cơ sẽ gây nguy hiểm cho người Việt tị nạn ở bên này.”
Theo định nghĩa của Freedom House, “Đàn áp xuyên quốc gia” (transnational repression) là hành vi mà các chính phủ vươn ra khỏi biên giới nước mình để tấn công, bịt miệng những tiếng nói bất đồng đang sống lưu vong.
Các cách thức thực hiện hành vi đàn áp tạm chia thành năm loại, bao gồm: Tấn công trực tiếp như ám sát, bắt cóc…; Đe doạ từ xa như gây áp lực cho thân nhân, đe doạ trực tuyến…; Hạn chế đi lại như từ chối dịch vụ lãnh sự, không cấp mới hay đổi hộ chiếu, giấy tờ; Và hợp tác với chính phủ nước khác, ví dụ như bắt giữ và trục xuất trái pháp luật. 
Việt Nam gia tăng đàn áp xuyên quốc gia

 Việt Nam vừa là quốc gia thực hiện, vừa là nơi xảy ra đàn áp xuyên quốc gia. Ảnh: Freedom House

Ông Nguyễn Đình Thắng, chủ tịch BPSOS - một tổ chức chuyên vận động cho nhân quyền Việt Nam - nhận định với RFA rằng chính phủ Việt Nam vi phạm hầu hết trong các hành vi nêu trên:
“Việt Nam vi phạm rất nặng nề về lĩnh vực đàn áp xuyên quốc gia. Bởi vì theo định nghĩa, ngay cả những lời phỉ báng, công kích đưa lên báo chí như An ninh TV hay báo Nhân Dân… để áp lực những người ở ngoài nước thì tất cả những hành vi đó đều bị xem là đàn áp xuyên quốc gia.”
Ngoài ra, ông Thắng cho biết, Việt Nam còn lợi dụng Interpol để yêu cầu cảnh sát Thái Lan phải bắt và dẫn độ một số người bất đồng chính kiến về lại Việt Nam.
Chính quyền Việt Nam cũng bố trí rất nhiều an ninh, mật vụ thường trú tại Thái Lan. Do đó, ông Thắng cho rằng Thái Lan không phải là một nơi lánh nạn an toàn cho người tị nạn.
Cô Minh Trang, hiện đang theo học thạc sỹ ngành Quyền và thực hành quyền tại Thuỵ Điển đánh giá rằng trên thực tế, tình hình đàn áp xuyên quốc gia ngày càng gia tăng, không chỉ riêng Việt Nam mà còn xảy ra đối với các nước Đông Nam Á bởi các xáo trộn chính trị ở các quốc gia này.
Cô Trang dẫn chứng rằng vào năm 2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khi họp ASEAN đã khẳng định lập trường là không để lãnh thổ của quốc gia này bị lợi dụng để chống lại quốc gia kia:
“Nghe thì có vẻ như là nhắc đến vấn đề quốc phòng an ninh biên giới, bảo toàn lãnh thổ nhưng thực tế là muốn ám chỉ công cuộc chống phản động. Các diễn ngôn “cá nhân, tổ chức, lợi dụng…” làm tôi liên tưởng đến hoạt động chống phản động.”
Đài Á châu tự do đã nhiều lần đưa tin, những người tị nạn Việt Nam đang ở Thái Lan vẫn bị chính quyền Việt Nam sách nhiễu, ví dụ như đe doạ thân nhân của họ ở trong nước, phát lệnh truy nã hay thậm chí là thực hiện những vụ bắt cóc người đưa về nước.
Hoa Kỳ nghiêm túc giải quyết nạn đàn áp xuyên quốc gia
Trước tình hình các quốc gia độc tài ngày càng tăng cường hành vi đàn áp xuyên quốc gia, ông Scott Busby cho biết chính phủ Hoa Kỳ sẽ giải quyết vấn nạn này với sự nghiêm túc và quan tâm tối đa, tương xứng với mức độ nguy hiểm của nó:
“Một liên ngành bền vững đã được lập ra nhằm khuyến khích chia sẻ thông tin trong chính phủ Hoa Kỳ về việc chống lại sự đàn áp xuyên quốc gia.
Chúng tôi tìm cách mở rộng công khai các tài liệu, nâng cao nhận thức, chia sẻ thông tin về mối đe dọa với các đối tác, tiếp cận và trợ giúp cho nạn nhân, đồng thời triển khai các công cụ giải trình trách nhiệm…”
Ngày 16/3, một nhóm thượng nghị sĩ Hoa Kỳ thuộc lưỡng đảng cũng đã giới thiệu Đạo luật về Chính sách Đàn áp Xuyên quốc gia, nhằm mục đích “bắt các chính phủ và cá nhân nước ngoài phải chịu trách nhiệm khi họ theo dõi, đe dọa hoặc tấn công người dân xuyên biên giới, kể cả ở Hoa Kỳ.”
Dự luật cũng khẳng định việc chống đàn áp xuyên quốc gia là một ưu tiên trong chính sách đối ngoại, bao gồm cả những nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy dân chủ và nhân quyền trên toàn cầu.
Luật này, nếu được thông qua cũng sẽ tạo ra một đường dây để các nạn nhân hoặc nhân chứng báo cáo các vụ việc đàn áp xuyên quốc gia với chính phủ Hoa Kỳ. Đạo luật cũng sẽ yêu cầu Tổng thống đệ trình lên Quốc hội Hoa Kỳ danh sách các cá nhân cần bị xử phạt vì đã tham gia vào các hoạt động đàn áp xuyên quốc gia.
Theo RFA