Ảnh minh họa : Xe tăng E-34 dẫn đầu đoàn xe bọc thép trong lễ diễu binh kỉ niệm Ngày Chiến thắng phát xít, ngày 09/05/2023 trên Quảng trường Đỏ, Matxcơva, Nga. AP - Pelagiya Tikhonova

Ukraina đoạn tuyệt với truyền thống, văn hóa Liên Xô và Nga khi quyết định tổ chức Ngày Chiến thắng phát xít Đức 08/05 với các nước châu Âu ; Pháp kiến nghị Liên Hiệp Châu Âu liệt Wagner là « tổ chức khủng bố » vì tham chiến ở Ukraina để khiến tập đoàn bán quân sự Nga « sống dở chết dở ».
Ukraina đoạn tuyệt với truyền thống, văn hóa Liên Xô và Nga
Sau khi quyết định đón Giáng Sinh ngày 25/12 thay vì ngày 07/01 theo Chính thống giáo, Ukraina lại tiến thêm một bước rời xa quỹ đạo Nga khi tổ chức « Ngày Tưởng niệm và Chiến thắng phát xít » 08/05 thay vì vào ngày 09/05 như ở Nga. Khi thông báo trình dự luật này lên Quốc Hội, tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định muốn kỉ niệm chung ngày với « thế giới tự do ».
Tổng thống Ukraina giải thích trên mạng Twitter : « Chính vào ngày 08/05 mà hầu hết các nước trên thế giới nhớ đến quy mô và chiến thắng phát xít », « Chính vào ngày 08/05 mà thế giới tưởng nhớ những người đã bỏ lại cuộc sống trong chiến tranh. Đó là lịch sử thuần túy, không pha trộn ý thức hệ. Và đó là lịch sử của nhân dân chúng ta, của các đồng minh chúng ta, của thế giới tự do ».
Trả lời đài RFI ngày 08/05, giáo sư sử học Nga và Liên Xô Andreï Kozovoï, Đại học Lille, cho rằng tổng thống Ukraina tỏ rõ ý muốn rũ bỏ mọi liên hệ, ràng buộc với Matxcơva :
« Ukraina làm mọi cách để cắt đứt mọi liên hệ lịch sử, văn hóa… với Nga. Vấn đề cần biết là mối quan hệ thực sự kết nối Ukraina với Nga là gì ? Ukraina có phải là một nước riêng biệt hay không ? Đó là điều mà Nga từ chối chấp nhận. Vấn đề này là chủ đề của rất nhiều cuộc tranh luận về lịch sử. Cho nên hoàn toàn hợp lý khi Ukraina quyết định chính thức kỉ niệm Ngày Chiến thắng 08/05 thay vì ngày 09/05 làm liên tưởng đến tư tưởng Stalin và Putin ».
Tại sao Nga lại chọn 09/05 là « Ngày Chiến thắng », một ngày sau các nước phương Tây ? Giáo sư Andreï Kozovoï giải thích :
« Lý do vừa mang tính kỹ thuật vừa thể hiện tư tưởng. Về nguyên tắc, phát xít Đức ký đầu hàng tại Berlin sau 23 giờ, đêm 08/05/1945. Vì lệch giờ, ở Matxcơva đã sang ngày 09/05. Vì thế, Nga có quyền kỉ niệm sự kiện phát xít Đức đầu hàng vào ngày 09/05 nhưng không có gì ngăn cản Stalin vào thời đó cân nhắc rằng sẽ khôn ngoan hơn nếu ăn mừng chiến thắng với tất cả các đồng minh khác. Tuy nhiên, ngay từ đầu, ông đã chủ ý chọn ăn mừng chiến thắng riêng vì các lý do ý thức hệ, bởi vì ông ấy muốn đánh dấu khoảng cách với các đồng minh phương Tây, để nói với họ theo kiểu là người Nga, người Liên Xô chúng tôi là những kiến ​​​​trúc sư chính của chiến thắng này, cho nên chúng tôi được quyền có một Ngày Chiến thắng riêng ».
Quốc Hội Pháp muốn Wagner bị liệt là « khủng bố » và « sống dở chết dở »
Trên chiến trường, lực lượng bán quân sự Wagner đóng vai trò chủ chốt cho Nga ở mặt trận miền đông Ukraina, đặc biệt là ở Bakhmut, nơi bị gọi là « cối xay thịt » và hàng ngày Wagner cũng mất đến « vài trăm người », theo chính phát biểu của ông chủ tập đoàn bán quân sự Yvegueni Progozhin.
Wagner đang bị bỏ rơi ở Bakhmut ? Căng thẳng giữa tập đoàn bán quân sự và quân đội Nga ngày càng lộ rõ. Yvegueni Progozhin không tiếc lời thóa mạ bộ chỉ huy Nga nuốt lời hứa cấp đạn dược, mà đỉnh điểm là dọa rút khỏi Bakhmut, tố cáo lính chính quy bỏ trốn và gọi một trong số các nhà đưa ra quyết định của Nga là « lão ngu ».
Ngoài lục đục nội bộ, tập đoàn bán quân sự Wagner chuẩn bị đối phó với một đe dọa khác. Ngày 09/05, Hạ Viện Pháp thông qua đề xuất liệt Wagner vào danh sách các « tổ chức khủng bố » của Liên Hiệp Châu Âu. Dân biểu của đảng Renaissance (Phục Hưng) Benjamin Haddad đưa ra đề xuất, kiêm chủ tịch Ủy ban Hữu nghị Pháp-Ukraina, giải thích trên đài RFI ngày 09/05 :
« Đúng, rõ ràng là có một thông điệp chính trị được gửi đi. Ý muốn nói, đối mặt với chúng ta không còn là những kẻ đánh thuê kiếm sống mà là một tổ chức khủng bố giết người, hăm dọa và hành quyết, tàn sát dân thường để đạt mục đích chính trị. Có nghĩa là những người này giúp tăng cường cuộc tấn công Nga vào các nền dân chủ trên mọi châu lục, hiện giờ là ở Ukraina, cũng như ở châu Phi, Trung Đông, phục vụ cho chế độ chuyên quyền ».
Ngoài thông điệp chính trị, còn có mục đích nào khác ? Ông giải thích :
« Ngoài thông điệp chính trị, liệt Wagner vào danh sách các tổ chức khủng bố của Liên Hiệp Châu Âu còn nhằm tăng cường đáng kể các biện pháp pháp lý, cảnh sát, tài chính trong cuộc chiến nhắm vào Wagner. Nếu anh nằm trong danh sách các tổ chức khủng bố hoặc các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, thì hoàn toàn không thể làm việc được với anh, dù đó có là doanh nghiệp, ngân hàng. Chế độ trừng phạt này đã được Hoa Kỳ tiến hành và chúng ta có thể tham khảo.
Tất cả các thành viên của tổ chức Wagner, những người muốn gia nhập hay tham gia các chiến dịch của Wagner sẽ bị coi là khủng bố. Theo thẩm định, Wagner có hơn 50.000 thành viên hoạt động ở Ukraina và trên nhiều chiến trường khác. Thế nhưng, hiện giờ mới chỉ có khoảng 10 người trong số này bị Liên Hiệp Châu Âu trừng phạt. Cho nên mục tiêu đề ra là tăng cường các phương tiện của châu Âu để Wagner và các đồng minh của họ không sống nổi ».



Theo RFI