Năm 2024 được dự đoán là sẽ có nhiều sự kiện gây biến chuyển quan trọng đến chính trường quốc tế, chiến tranh và hòa bình, hành động về khí hậu và các nền dân chủ.
Nhưng cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 chắc chắn sẽ là một sự kiện ảnh hường nổi bật nhất trong năm vì sức mạnh quân sự, chính trị và kinh tế trong toàn cầu của Mỹ. Sau đây là các dự báo chính:
Ngày 13/1: Bầu cử tổng thống Đài Loan
Cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 8 tại Đài Loan sẽ được tổ chức vào ngày 13/1. Tổng thống đương nhiệm Thái Anh Văn thuộc Đảng Democratic Progressive Party (DPP) đã thắng cử hai lần kể từ năm 2016, nên không thể tái tranh cử theo luật định. Do đó, Đảng DPP đã đề cử Phó Chủ tịch Lại Thành Đức ra tranh cử. Quốc Dân Đảng đối lập (Koumingtan, KMT) đề cử Đô trưởng Tân Đài Bắc là Hầu Hữu Ich và Đảng Nhân dân Đài Loan (Taiwan People Party) giới thiệu Kha Văn Triết là ứng cử viên. Các cuộc tranh luận gây nhiều thu hút trong giới cử tri và truyền thông Đài Loan và xoay quanh các chính sách năng lượng, quốc phòng và phát triển kinh tế. Nổi bật nhất trong chủ đề quan hệ quốc tế là nguy cơ xâm lăng của Trung Quốc và mức yểm trợ quân sự của Hoa Kỳ, Nhật Bản và Đại Hàn trong tương lai. Các cuộc thăm dò mới nhất cho thấy ứng cử viên Lại Thanh Đức dẫn trước cuộc đua nước rút với 36%. Có nhiều dự đoán cho là, nếu thắng cử, ông Lại cũng sẽ không dám liều lĩnh tuyên bố là Đài Loan sẽ giành được độc lập dân tộc trước Trung Quốc vì lo sợ Trung Quốc sẽ phản ứng bằng cách cưỡng chế về các mặt quân sự, kinh tế và chính trị đối với Đài Loan. Vị tân tổng thống sẽ chính thức nhậm chức vào ngày 20/5/2024.
Ngày 24/2: Kỷ niệm hai năm chiến tranh Ukraine
Ngày 24/2/2022, quân đội Nga bắt đầu xâm chiếm Ukraine. Cho đến nay, cuộc chiến vẫn còn tiếp diễn. Theo Liên Hiệp quốc (LHQ) ước lượng, mức độ thiệt hại vật chất tàn khốc với khoảng hơn 150 tỷ đô la, nhưng không thể xác định tình trạng thương vong của hai phía.Tính đến cuối tháng 12/2023, khoảng 3,7 triệu người Ukraine tị nạn trong nước và 6,3 triệu ra nước ngoài, phần lớn là Ba Lan và các nước khác trong Liên Âu. Liên Âu đã áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt Nga, nhưng kết quả còn hạn chế. Nhiều quốc gia như Mỹ, Đức, Anh và Canada đang cung cấp vũ khí quốc phòng và viện trợ nhân đạo cho Ukraine. Tương lai chiến cuộc khó đoán vi không bên nào đang chiếm ưu thế trên chiến trường và cũng không có thiện chí đàm phán. Vị thế của Ukraine đang suy yếu khi phương Tây đang giảm mạnh hỗ trợ quân sự. Putin biết tận dụng lợi thế này để kéo dài tình hình chưa rõ ràng. Gẩn đây, Putin hé lộ tin là cuộc chiến sẽ kéo dài trên năm năm. Nhưng yếu tố quan trọng nhất là Putin đang chờ đợi liệu xem Trump có thắng cử vào tháng 11 hay không mới có động thái phù hợp.
Ngày 17/ 3: Bầu cử tổng thống Nga
Tại Nga, cuộc bầu cử tổng thống sẽ diễn ra từ ngày 15 đến 17/3/2024. Tổng thống đương nhiệm Vladimir Putin sẽ tái tranh cử và muốn đắc cử trong nhiệm kỳ thứ năm. Triển vọng thắng cử của Putin được xem như là chắc chắn. Năm 2020, Nga tu chỉnh hiến pháp với kết quả là Putin không phải rời nhiệm sở vào năm 2024 và vẫn có thể cầm quyền cho đến năm 2036. Hiện nay, chính quyền Nga gia tăng mức độ đàn áp đối với dân chúng và phe đối lập. Tình hình trở nên nghiêm trọng hơn khiến cho nhiều phương tiện truyền thông độc lập và nhà báo bất đồng chính kiến đã lần lượt ra nước ngoài.
Ngày 4/4/1949: Khối NATO thành lập
Năm nay kỷ niệm 75 năm ngày thành lậpTổ chức Minh ước Bắc Đại Tây Dương, tức là khối NATO. Ngày 4/4/1949 mười hai quốc gia đứng ra thành lập khối NATO)và nhiệm vụ là nhằm răn đe quân sự đối với các nước thuộc Hiệp ước Warsaw. Hiện nay, khối NATO gồm có 31 quốc gia và Phần Lan là nước gia nhập mới nhất. Sau khi quân khủng bố Hồi giáo tấn công Hoa Kỳ ngày 9/11/2001, khối NATO, dưới sự lãnh đạo của Hoa Kỳ, lần đầu tiên đã kết hợp việc hành quân để xâm chiếm Afghanistan. Hội nghị thượng đỉnh NATO sẽ diễn ra vào tháng 7/2024 tại thủ đô Washington D.C.
Ngày 21/4/2019: Zelensky đắc cử Tổng thống Ukraine
Ngày 21/4/2019, cách đây 5 năm, trong cuộc bầu cử vòng hai tổng thống Ukraine, ứng viên Volodymyr Zelensky thắng cử với 73% số phiếu trước đương kim Tổng thống Petro Poroshenko. Sau khi cuộc chiến bùng nổ vào tháng 2/2022, Zelensky được cộng đồng quốc tế ủng hộ và trở thành biểu tượng kiên cường trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Tuy nhiên, gần đây, ông bị giới đối lập trong nước lên tiếng chỉ trích về tài năng lãnh đạo. Cuộc bầu cử quốc hội lẽ ra phải được tổ chức vào tháng 10/2023 và bầu cử tổng thống vào tháng 3/2024. Cả hai đều bị hoãn lại vì cuộc chiến còn tiếp diễn.
Ngày 11/ 6: Hội nghị Tái thiết Ukraine tại Berlin
Đức sẽ tổ chức hội nghị tái thiết hậu chiến cho Ukraine tại Berlin từ ngày 11-12/6/2024. Các chủ đề chính của hội nghị sẽ được thảo luận là điều kiện khuôn khổ cho việc tái thiết, cải cách quan hệ với Liên Âu, điều kiện ưu đãi đầu tư và rà phá bom mìn. Tại hội nghị các nhà tài trợ ở London vào tháng 6/2023, các quốc gia phương Tây đã cam kết chuẩn chi tái thiết cho Ukraine với kinh phí khoảng 411 tỷ đô la. Dựa trên sự thiệt hại tính đến cuối tháng 6/2022, Ngân hàng Thế giới, Ủy ban châu Âu và chính phủ Ukraine vào tháng 8/2023 đã cùng ước tính chi phí tái thiết và phục hồi nền kinh tế Ukraine ở mức 350 tỷ đô la.
Ngày 26/7: Thế vận hội Olympic tại Paris bắt đầu
Thế vận hội Olympic Mùa Hè sẽ được tổ chức tại Paris từ ngày 26/7 đến ngày 11/8/2024. Sau năm 1900 và 1924, đây là lần thứ ba Pháp sẽ đảm nhận tổ chức sự kiện lớn này tại Paris và dự kiến sẽ đón trên một triệu rưởi du khách quốc tế tham dự. Dịp này sẽ là một nguồn thu khổng lồ cho ngành du lịch, nhưng cũng là một nguy cơ tiềm tàng cho các vấn đề an ninh quốc gia. Gần đây, việc chuẩn bị cho Thế vận hội đã bị lu mờ vì có những nghi ngờ liên quan đến tham nhũng được phát hiện. Do đó, từ tháng 6/2023, giới hữu trách Pháp đã tiến hành điều tra và khám xét trụ sở của Ban Tổ chức ở Paris.
Ngày 7/10/1949: CHDC Đức thành lập
Với việc ban hành "Hiến pháp Cộng hòa Dân chủ Đức", Đức tự thành lập một nhà nước thứ hai và quy định chế độ xã hội chủ nghĩa mang tên CHDC Đức vào ngày 7/10/1949. Từ tháng 7 năm 1946. chính quyền quân sự Liên Xô tại Đức (SMAD) đã chỉ thị cho giới lãnh đạo Đảng Thống nhất Xã hội chủ nghĩa Đức (SED) soạn thảo một "Hiến pháp Đế chế" cho toàn nước Đức. Ngược lại, tháng 3 năm 1949, Hội đồng Nghị viện của ba khu vực ở phía Tây chuẩn bị thông qua Luật cơ bản cho Cộng hòa Liên bang Đức. Do đó, việc thống nhất nước Đức dưới sự lãnh đạo của phe xã hội chủ nghĩa không khả thi. Để thích nghi với tình thế, SED, với sự chấp thuận của Liên Xô, đã thành lập một nhà nước Đông Đức. Vào ngày 16/ 5/1949, cuộc bầu cử Đại hội Nhân dân Đức được tổ chức tại các khu vực do Liên Xô chiếm đóng và Đông Berlin với kết quả là Wilhelm Pieck đảm nhận chức vụ tổng thống, Otto Grotewohl thủ tướng.
Năm 1961, chế độ SED đóng cửa biên giới với phương Tây bằng cách bắt đầu xây dựng Bức tường Berlin. Năm 1989 chế độ sự sụp đổ cùng với Bức tường Berlin.
Ngày 7/10: kỷ niệm một năm ngày Hamas tấn công Israel
Diễn biến chiến cuộc tại Trung Đông trong năm 2024 là khó lường đoán, nhưng theo nhiều dự báo, cuộc chiến sẽ còn diễn ra ác liệt trong các tháng đầu năm. Nguy cơ xung đột rộng lớn hơn có thể xảy ra khi Israel sẽ tiếp tục đáp trả cuộc tấn công bất ngờ vào ngày 7/10/2023 của Hamas. Trước ý chí báo thù sắt đá của Israel, công luận quốc tế phản đối càng kịch liệt hơn, lý do là người dân Gaza đang cần viện trợ nhân đạo khẩn cấp tại các trại tạm cư. Áp lực quốc tế gia tăng cũng nhằm để hạn chế phần nào thời gian và cường độ của cuộc chiến.
Hiện nay đang có nhiều cuộc trao đổi về tình hình giữa nhóm bán quân sự Hồi giáo Hezbollah do Iran hậu thuẫn và Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ở biên giới Lebanon-Israel. Các cuộc tấn công ủy nhiệm của các phe phái được Iran hậu thuẫn đang trở nên táo bạo và phổ biến hơn.
Việc ủng hộ cho Israel trong cuộc phản công tại Dải Gaza đã làm tổn hại uy tín của Hoa Kỳ Hình ảnh Mỹ như một quốc gia bảo đảm về nhân quyền và luật pháp quốc tế khó có thể phục hồi trong ngắn hạn, cho dù giọng điệu kiên quyết trước đây nay có phần thay đổi.
Bước sang năm 2024, Mỹ và các đồng minh cần đạt được sự cân bằng giữa các biện pháp trả đũa và ngăn chặn trong các cuộc tấn công ủy nhiệm, để tránh cho cuộc xung đột rộng lớn hơn có thể xảy ra.
Những gì tiếp tục diễn ra ở Israel cũng sẽ được quyết định một phần nào bởi cuộc bầu cử địa phương, sẽ được tổ chức ngày 24/2/2024. Nếu Thủ tướng Binyamin Netanyahu và một chính phủ cực đoan tiếp tục nắm quyền, Israel sẽ không còn nhiểu hậu thuẫn ngoại giao.
Ngày 5/ 11: Hoa Kỳ bầu tổng thống và quốc hội
Ngày 5/11/2024, cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 60 sẽ diễn ra tại Mỹ. Cựu Tổng thống Donald Trump muốn ra tái tranh cử cho đảng Cộng hòa; Tổng thống đương nhiệm Joe Biden đang cân nhắc việc tái tranh cử cho đảng Dân chủ. Các cuộc bầu cử sơ bộ sẽ được tổ chức từ tháng 1 đến tháng 3/2024 và sẽ quyết định xem ứng cử viên nào sẽ tranh cử. Vào tháng Tám, hai đại hội sẽ chung quyết việc đề cử ứng viên. Hiện nay, Trump được cử tri yêu chuộng. Chính sách và tính cách riêng của ông phù hợp hơn trong thời đại mang màu sắc dân túy. Nhưng thực tế ngược lại, Trump đang đối mặt với 91 cáo buộc hình sự trong bốn vụ kiện.
Hậu quả các phán quyết toà án sau tháng 3 năm nay sẽ có các tác động nhất định cho triển vọng tranh cử. Tối cao Pháp Viện cũng sẽ xét lại quyết định của Toà án Colorado. Theo một cuộc thăm dò mới nhất, gần 1/4 số người ủng hộ Trump tin rằng ông không nên ứng cử nếu bị kết án.
Nhưng không vì thế mà Biden sẽ gặp thuận lợi hơn trong việc thu phục cử tri. Công luận nhận thức rằng ông đã quá già, tình trạng lạm phát còn cao và dòng người nhập cư không suy giảm. May mắn cho ông Biden là cuộc điều tra luận tội sẽ không có tác dụng xấu vì không có chứng cứ nào quy kết cho ông có liên quan tới việc các giao dịch kinh doanh của con trai ông.
Hoa Kỳ cũng sẽ bầu Quốc hội vào ngày 5/11, tất cả các ghế trong Hạ viện và một phần ba số ghế trong Thượng viện sẽ được bỏ phiếu. Hiện tại, Thượng viện nằm trong tay đảng Dân chủ, trong khi Hạ viện đa số thuộc đảng Cộng hòa chiếm. Tình hình ngược lại có thể xảy ra sau tháng 11.
Ngày 11-24/11: Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc lần thứ 29
Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc lần thứ 29 (COP29) sẽ diễn ra tại Azerbaijan từ ngày 11- 24/11/2024. Tại Hội nghị CIO 26 ở Dubai năm 2023, cộng đồng quốc tế đã đồng thuận thành lập một quỹ bù đắp cho các thiệt hại do khí hậu gây ra ở các quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Năm nay, Bảng Sơ kết về "Dự trữ toàn cầu" về việc thực hiện Thỏa thuận Khí hậu tại Paris sẽ được thảo luận. Lần đầu tiên, tài liệu chung quyết của Hội nghị Khí hậu Liên Hiệp Quốc sẽ chính thức kêu gọi việc từ bỏ nhiên liệu hóa thạch.
Ngày 31/12/2019: Những ca nhiễm corona đầu tiên ở Vũ Hán
Cuối năm 2019, một căn bệnh phổi mới không rõ nguyên nhân đã xuất hiện ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc. Ngày 31/12/2019, lần đầu tiên trước Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bắc Kinh thông báo sơ khởi về diễn biến của tình hình và một tuần sau mới xác nhận là Virus corona "SARS-CoV-2" sẽ gây bệnh tử vong và lây lan ra ngoài biên giới. Đại dịch trở thành một cuộc khủng hoảng y tế trong toàn cầu, với những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, chính trị và xã hội.
Đỗ Kim Thêm
