Xuất hiện như một vật thể lạ trên thị trường vũ khí, lần đầu tiên Pháp vươn lên vị trí nhà xuất khẩu thứ 2 thế giới, vượt Nga và chỉ xếp sau Hoa Kỳ. Thành công bất ngờ của ngành công nghiệp quốc phòng Pháp có nhiều nguyên nhân, từ nỗ lực cải tiến công nghệ, hiệu quả chiến trường, cho đến những biến động địa chính trị trên thế giới.

Một phi công Pháp trên chiến đấu cơ phản lực Rafale tại Triển lãm Hàng không Dubai, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất ngày 16/11/2023. AP - Jon Gambrell

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), công bố hôm thứ Hai ngày 11 tháng 3, từ năm 2014 đến năm 2023, xuất khẩu vũ khí của Pháp đã tăng 47%.
Giờ đây, trên thị trường xuất khẩu vũ khí của thế giới, Pháp chiếm 10,92% thị phần, Hoa kỳ tiếp tục thống trị với 42% và Nga tụt xuống hàng thứ 3 với 10,54%. Trung Quốc đứng thứ 4 với 5,8% thị phần, trên Đức, chiếm 5,6%.
Viện nghiên cứu của Thụy Điển cho biết khách hàng chính của Pháp là các quốc gia ở Châu Á và Châu Đại Dương (42%) cũng như các quốc gia ở Trung Đông (34%). Doanh số bán hàng kỷ lục Pháp đạt được trong bối cảnh chi tiêu quân sự của các quốc gia chưa bao giờ lớn như vậy trong ba mươi năm qua kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Kết quả tích cực nói trên phần lớn là do thành công xuất khẩu, tuy chậm nhưng chắc, của loại chiến đấu cơ Rafale, sản phẩm tinh hoa của của tập đoàn Pháp Dassault Aviation. Hiện tại máy bay Rafale đang có trong đơn hàng mua sắm vũ khí của  Ai Cập (30 chiếc), Qatar (36) và Ấn Độ (36). Ngoài ra hàng loạt các nước như Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Ả Rập Xê Út, Hy Lạp cho đến Indonesia đều đã và sẽ trang bị thêm Rafale cho quân đội của mình.
Có nhiều yếu tố có thể lý giải cho thành công bất ngờ trong xuất khẩu vũ khí của Pháp. Léo Péria-Peigné, chuyên gia về vấn đề vũ khí thuộc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Pháp, giải thích bước nhảy vọt của ngành công nghiệp vũ khí Pháp trước hết là nhờ sự sụt giảm xuất khẩu vũ khí của Nga do Matxcơva phải tập trung cho nhu cầu của cuộc chiến Ukraina.
Một yếu tố chủ chốt nữa là gần đây Pháp đã được "giải phóng" khỏi các quy định của Mỹ về bán vũ khí. Thiết bị vũ khí của Pháp giờ được gọi là thiết bị « Free Itar », tức là không có bất kỳ chi tiết nào của Mỹ và không phải tuân thủ Quy định về mua bán vũ khí Quốc tế (Itar) do Washington áp đặt.
Không giống như thiết bị của Mỹ, vũ khí của Pháp cho các quốc gia khách hàng nhiều tự do hơn và sở hữu toàn bộ thiết bị này: Các nhà sản xuất Pháp đảm bảo thiết bị vũ khí của họ không liên quan đến các điều khoản của luật Hoa Kỳ về xuất khẩu thiết bị phục vụ chiến tranh. Vũ khí Pháp không có các chi tiết có thể gặp phản đối của Washington. Đây chính là điểm mạnh để Pháp có thể thuyết phục các khách hàng ký các hợp đồng mua vũ khí lớn.
Chuyên gia Léo Péria-Peigné giải thích thêm : « Thí dụ như Ấn Độ mua chiến đấu cơ Rafale không hẳn chỉ vì chất lượng của loại máy bay này, mà còn do Rafale có thể mang các loại vũ khí tương tự mà Hoa Kỳ chưa muốn bán cho họ ».
Với nhiều quốc gia, mua vũ khí của Pháp cũng là cách để củng cố quan hệ đồng minh. Ví dụ như Hy Lạp mua chiến đấu cơ Pháp cũng là nhằm bảo đảm sự ủng hộ của Pháp trong các tranh chấp với Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngoài hiệu quả, chất lượng của thiết bị, các thách thức quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng không kém trong thành công của vũ khí Pháp. Mua hàng của Pháp cũng là cách không để bị rơi vào tầm ngắm của Washington. Khi một nước mua thiết bị quân sự của Nga chẳng hạn thì ngay lập tức quốc gia đó sẽ nằm trong danh sách đen của Mỹ.  Thổ Nhĩ Kỳ mua tên lửa đất đối không S-400 của Nga nên đến giờ vẫn bị cấm mua chiến đấu cơ F-35 của Mỹ.
Theo giới phân tích, ngoài các yếu tố quan trọng như vũ khí Pháp đã chứng tỏ hiệu quả chiến đấu qua sử dụng ở Châu Phi hay Trung Đông và gần đây cả ở Ukraina, cũng cần phải nói đến những đóng góp lớn của ngành ngoại giao. Đôi khi Paris sẵn sàng bỏ qua những giới hạn về giá trị dân chủ, hay nhân quyền, để tiếp cận thị trường bán vũ khí ở các nước độc tài toàn trị.
Rafale là sản phẩm tinh hoa của ngành xuất khẩu vũ khí Pháp, nhưng chất lượng đó cũng đang được khẳng định trong nhiều lĩnh vực khác như tên lửa trang bị cho tàu chiến và tàu ngầm, đại bác, trực thăng, radar, hay vệ tinh quan sát... Công nghiệp quốc phòng Pháp đang đứng trước một tương lai phát triển lâu dài.
Theo RFI