Ông Đỗ Hữu Ca
Photo: Báo Chính Phủ
Phiên xử cựu Giám đốc Công an thành phố Hải Phòng, thiếu tướng Đỗ Hữu Ca và 12 bị cáo khác trong vụ mua bán hóa đơn, đưa - nhận hối lộ, lừa đảo chiếm đoạt tài sản được thông báo sẽ diễn ra từ ngày 10 đến 12 tháng 4 năm nay. Ông Đỗ Hữu Ca bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, theo khoản 4 điều 174 Bộ luật Hình sự.
Một luật gia ở Hà Nội, yêu cầu ẩn danh, nói với RFA sáng 19 tháng 3:
“Ba ngày là nhiều đấy. Với những vụ án chính trị xử những người bất đồng chính kiến thì sáng xử, trưa chiều là xong. Án đã có sự chỉ đạo rồi, gọi là ‘án bỏ túi’. Phần dài nhất là phần luật sư tranh tụng, nhưng ở Việt Nam thì tranh tụng ấy cũng không ăn thua nên tòa cắt bớt luôn. Muốn bỏ ‘án bỏ túi’ thì phải có tư pháp độc lập. Tư pháp bây giờ đang chịu sự lãnh đạo của Đảng. Các thẩm phán đều là đảng viên. Trước khi xử là chi bộ Đảng họp rồi. Phiên tòa chỉ diễn theo đúng kịch bản thôi. Mục đích chính trị là cao nhất. Những lỗ hổng nào về cơ chế phải bịt đi”.
‘Án bỏ túi’ là bản án được viết sẵn để chủ tọa phiên tòa đọc khi tuyên án. Do đó, phiên tòa diễn ra rất chóng vánh. Một trong những phiên tòa diễn ra được coi là nhanh kỷ lục, là phiên xử nhà dân chủ Lê Thanh Tùng hôm 10 tháng 8 năm 2012. Ông Tùng bị tòa án nhân dân thành phố Hà Nội tuyên bản án năm năm tù giam và bốn năm quản chế vì tội tuyên truyền và xúi giục chống phá nhà nước. Phiên xử bắt đầu vào lúc 8giờ 30 và kết thúc lúc 9giờ 30, tức chỉ trong một tiếng đồng hồ.
[size=7][color=green][b]Muốn bỏ ‘án bỏ túi’ thì phải có tư pháp độc lập. Tư pháp bây giờ đang chịu sự lãnh đạo của Đảng. Các thẩm phán đều là đảng viên. Trước khi xử là chi bộ Đảng họp rồi. Phiên tòa chỉ diễn theo đúng kịch bản thôi. Mục đích chính trị là cao nhất. Những lỗ hổng nào về cơ chế phải bịt đi - Một luật gia[size=7][color=green][b]
Một phiên xử cũng bị coi là chớp nhoáng, là phiên xử nhà báo độc lập Nguyễn Ngọc Già vào chiều 30 tháng 3 năm 2016. Ông Ngọc Già bị tuyên án 4 năm tù giam và 3 năm quản chế với cáo buộc 'tuyên truyền chống nhà nước' theo điều 88, trong phiên tòa chỉ hai tiếng đồng hồ.
Nói về ngành tư pháp Việt Nam, hôm 6 tháng 11 năm 2023, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình nói trước Quốc hội rằng, việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm nghiêm minh, đúng người, đúng tội, chưa phát hiện trường hợp kết án oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm.
Luật sư Nguyễn Văn Miếng thì cho rằng, hệ thống tư pháp Việt Nam chỉ chú trọng vào thành tích nên hầu hết các bản án đều được định trước, phiên tòa chỉ là thủ tục hợp thức hóa bản án. Luật sư Miếng nói về phiên xử ông Đỗ Hữu Ca dữ kiến diễn ra chỉ trong 3 ngày:
“Tôi phải rất là phục ông thẩm phán viết ra một kịch bản. Khi họ dự tính phiên tòa sẽ diễn ra trong 3 ngày thì họ sẽ phân ra công việc của từng ngày. Những phiên tòa tôi từng tham gia thì bao giờ cũng kết thúc sớm hơn dự kiến. Đó là do thẩm phán khéo léo dẫn dắt, cắt bỏ những đoạn không quan trọng với họ. Đến đoạn cuối là luật sư phát biểu bảo vệ cho thân chủ của mình thì bị cắt. Thẩm phán nói rõ là không cho tranh luận nữa. Quan tòa dường như khoán nhiệm vụ chính trị cho thẩm phán nên thẩm phán phải diễn trọn vẹn vở kịch được viết trước.
Việc này đồng nghĩa với việc bản án đã có trước, đã định trước và nếu như thẩm phán rút thời gian ngắn hơn dự kiến thì sẽ được khen thưởng thẩm phán giỏi”.
Luật sư Nguyễn Văn Miếng kể thêm:
“Có những vụ án mình chụp được luôn bản án trước khi tuyên do thư ký đánh máy sẵn kẹp vô hồ sơ. Khi mình đọc hồ sơ thì họ quên rút bản án đó ra. Có những bản án mà từ kết luận điều tra qua cáo trạng rồi ra bản án giống nhau từng dấu chấm, dấu phẩy. Có nghĩa là bên cơ quan an ninh điều tra chuyển file cho viện kiểm sát để viện kiểm sát ra cáo trạng rồi qua bản án”.
Một số chuyên gia về luật pháp cho rằng, ngoài những phiên xử chóng vánh với những “bản án bỏ túi”, việc định thời gian cho những phiên xử còn nói lên tình trạng tồi tệ của nền tư pháp Việt Nam. Với phiên xử sắp tới của ông Đỗ Hữu Ca, Luật sư Đặng Đình Mạnh nói với RFA:
“Với những người đã từng có vị thế đặc biệt như ông Đỗ Hữu Ca, người từng giữ chức vụ cao cấp và có cấp bậc cao là thiếu tướng công an, thì bản án xét xử đều đã được “chỉ đạo” từ trước, điều mà công chúng đều biết dưới danh xưng “Án bỏ túi”. Vì thế vụ án xét xử ông Đỗ Hữu Ca cũng vậy, không có ngoại lệ.
Tuy vậy, mức án vẫn có thể tăng giảm một phần là còn tùy thuộc vào thái độ của ông ấy trong quá trình xét xử tại tòa, có thành khẩn nhận tội và ăn năn hối cải hay không? Do vậy, có thể nói rằng phiên tòa chỉ có xét, chứ không có xử. Đó là thực trạng nền tư pháp Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Để tham khảo, đối với khối tài sản khổng lồ kém minh bạch về nguồn gốc của ông Đỗ Hữu Ca, thì việc xét xử ông ấy với tội danh lừa đảo 35 tỷ đồng trong vụ án này là cơ quan bảo vệ pháp luật vẫn chưa xem xét đầy đủ, toàn diện về tội trạng của ông ấy. Đó là “món nợ” công lý mà chính quyền cần phải hoàn trả sòng phẳng với người dân trong thời gian sắp tới.”
Để có nền tư pháp độc lập đúng nghĩa thì cần rất nhiều yếu tố, bởi phải có đa nguyên đa đảng, có tam quyền phân lập… Hơn nữa, đã là thẩm phán thì không tham gia tổ chức chính trị nào; nhưng trong thực tế, tất cả thẩm phán ở Việt Nam hiện đều là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Cụ thể, ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao hiện nay từng là một thiếu tướng công an.
Luật sư Trần Vũ Hải từng nói với RFA quan điểm của ông rằng không thể có tư pháp độc lập nếu không cải cách thể chế chính trị. Nếu không thay đổi được thể chế thì phải phân định rõ sự lãnh đạo đảng cộng sản đến đâu, ở phạm vi nào. Phải nói rõ cơ quan tư pháp có quyền đến đâu, thậm chí có quyền xử lý đến đâu với cơ quan hành pháp và lập pháp.
Theo RFA
