Một viên cảnh sát ngăn phóng viên chụp hình trong một cuộc biểu tình chống Trung Quốc tại Hà Nội, tháng 7 năm 2012.
REUTERS

Noel và Năm Mới – mùa của Yêu Thương và Hy Vọng, từ lâu đã trở thành thách thức khắc nghiệt nhất đối với những người bị giam cầm oan trái. Tuy nhiên, những vần thơ “thép” ngày nào vẫn vang vọng từ sau chấn song sắt: “Nhà nước tù ta/ Ta chẳng tù/ Ta còn bộ óc ta không lo/ Giam người khóa cả chân tay lại/ Chẳng thể ngăn ta nghĩ tự do…” 
- 
Mùa Giáng sinh và Năm Mới này, các tổ chức quốc tế tiếp tục bày tỏ phản ứng tiêu cực đối với chính quyền Hà Nội. Đặc biệt, Nghị định 147, được xem là công cụ kiểm duyệt cực đoan, đã bắt đầu có hiệu lực từ ngày 25/12. Quy định này buộc người dùng mạng xã hội phải xác minh danh tính, cho phép chính quyền thu thập dữ liệu cá nhân và xóa bỏ nội dung được xem là “bất hợp pháp” (1). 
Theo ông Phil Robertson, Giám đốc Tổ chức Lao động và Nhân quyền châu Á, Việt Nam đã trở thành quốc gia vi phạm nhân quyền tồi tệ nhất trong ASEAN, chỉ sau Myanmar. Ông cay đắng nhận định: “Các công ty phương Tây đang bắt tay với chế độ độc tài, và Tô Lâm sẽ ‘cai quản’ thỏa thuận này bằng nắm đấm sắt.” (2) 
Nghị Định 147 – Bước Thụt Lùi Về Nhân Quyền 
Ngoài việc xác minh danh tính người dùng, Nghị định 147 còn buộc các công ty công nghệ lớn phải lưu trữ dữ liệu người dùng, cung cấp cho chính quyền khi có yêu cầu và phải xóa bỏ các nội dung bị coi là “bất hợp pháp” trong vòng 24 giờ. Nghị định này dựa trên Luật An ninh mạng năm 2018, đã từng bị Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu chỉ trích gay gắt, vì bắt chước theo mô hình kiểm duyệt hà khắc của Trung Quốc. 
Theo AFP, chính quyền Việt Nam thường nhanh chóng dập tắt bất đồng chính kiến và bắt giữ những người chỉ trích, đặc biệt những người có ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội (3). 
Các tù nhân lương tâm như Bùi Văn Thuận, Đặng Đăng Phước, và Đỗ Nam Trung vừa được Mạng lưới Nhân quyền Việt Nam (VNHRN) trao Giải thưởng Nhân quyền Việt Nam 2024 vì công cuộc đấu tranh từ trong tù và sự hy sinh của họ “để Việt Nam sớm có tự do dân chủ.” (4) 
Những vần thơ hào hùng được đặt trên sáp-pô bài viết này xuất xứ từ người tù cộng sản (5), chỉ thay từ “đế quốc” bằng từ “nhà nước,” nhưng sự hà khắc thì không hề giảm đi. Nhà tù thời Tô Lâm thậm chí còn “vượt xa” các mô hình nhà tù hà khắc trước đây. 
Tổ chức CIVICUS, với hơn 8.500 thành viên tại 175 quốc gia, vừa bày tỏ quan ngại rằng Nghị định 126/2024 về lập hội của Việt Nam sẽ là công cụ giúp chính quyền quản lý chặt hơn không gian của xã hội dân sự. Theo ông Josef Benedict, nhà nghiên cứu khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Nghị định 126/2024 tăng cường các hạn chế đối với hội nhóm nhằm đảm bảo tất cả đều nằm trong tầm kiểm soát của Đảng Cộng sản (6). 
Hà Nội không chỉ không cổ suý nhân quyền, mà ngược lại còn bao che cho những vi phạm nhân quyền ở các quốc gia độc tài khác. Ví dụ, việc Nga sát hại dân thường ở Ukraine đã bị quốc tế lên án, nhưng Việt Nam lại sử dụng lá phiếu tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc để bao che cho hành động này (7). 
Quan Điểm Từ Chuyên Gia Và Nhà Hoạt Động 
Từ Canada, Luật sư Vũ Đức Khanh lập luận rằng nhân quyền là quyền tự nhiên của con người, không thể bị phân mảnh hay ưu tiên quyền kinh tế mà coi nhẹ quyền chính trị. Ông nói: “Hạnh phúc không thể thực sự tồn tại nếu thiếu tự do bầu cử, báo chí độc lập và quyền phản biện ôn hòa. Việt Nam không thực sự đề cao quyền con người như họ tuyên bố. Những gì họ làm chỉ là khẩu hiệu, giả dối và không thực tế.” (8) 
Một nhà hoạt động tại Hà Nội, người yêu cầu giấu tên vì lý do an ninh, cho rằng Việt Nam có cải thiện nhân quyền trong vài năm gần đây, nhưng chỉ ở một số lĩnh vực hẹp như quyền của cộng đồng LGBT. Tuy nhiên, những vấn đề lớn hơn về tự do ngôn luận, lập hội và chính trị vẫn bị bóp nghẹt. 
Tương Lai Nhân Quyền Và Xã Hội Dân Sự Ở Việt Nam: Noel này có thể đặt ra câu hỏi, Liệu Việt Nam có thể bắt đầu một thời kỳ cải cách mới giống như Đổi mới vào cuối những năm 1980? Khi đó, Đảng Cộng sản Việt Nam đã từ bỏ mô hình kinh tế xã hội chủ nghĩa để thúc đẩy phát triển kinh tế. Nhưng hiện tại, dưới sự lãnh đạo của Tô Lâm, không có dấu hiệu nào cho thấy xã hội dân sự sẽ được “nới lỏng.” 
Dù vậy, những người đấu tranh vì công lý, dù đang bị giam cầm, vẫn tiếp tục giữ vững ngọn lửa hy vọng. Họ hy sinh tự do cá nhân để gìn giữ niềm tin và công lý cho cả dân tộc. Ngọn lửa ấy không chỉ chiếu sáng cho những người bị bất công, mà còn là ánh sáng dẫn đường cho một tương lai công bằng và nhân ái cho toàn xã hội. 


Bình luận của Blogger Trần Hiếu Chân
Theo RFA
_____________
Tham khảo:  
(1) https://www.rfa.org/vietnamese/news/vietnamnews/google-alphabet-facebook-meta-vietnam-rights-10052024091613.html          
(2) https://www.voatiengviet.com/a/gioi-hoat-dong-nghi-dinh-126-ve-lap-hoi-la-diem-nghen-the-che-can-loai-bo/7912048.html 
(3) https://dongtam2020.org/luat-internet-moi-cua-viet-nam-bi-chi-trich-la-ha-khac/ 
(4) https://www.voatiengviet.com/a/vnhrn-trao-giai-nhan-quyen-cho-3-nguoi-dau-tranh-trong-tu-vi-dan-chu-o-viet-nam/7870719.html 
(5) https://www.thivien.net/Xu%C3%A2n-Thu%E1%BB%B7/Kh%C3%B4ng-giam-%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c-tr%C3%AD-%C3%B3c/poem-IZo1TT6UJ3M7FKQPY-c3cg#google_vignette 
(6) https://www.rfa.org/vietnamese/news/vietnamnews/civicus-says-vietnam-has-closed-civic-space-for-seventh-year-12042024061846.html 
(7) https://www.rfa.org/vietnamese/news/nhan-quyen-viet-nam-hoi-dong-lien-hiep-quoc-12192024110633.html 
(8)https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=995499949262359&id=100064070886150&_rdr 
(9) https://vn.usembassy.gov/wp-content/uploads/sites/124/2023/03/VIETNAM-2023-HUMAN-RIGHTS-REPORT_VIE.pdf