Quốc kỳ Việt Nam và EU.
Bốn tổ chức nhân quyền quốc tế vừa nộp đơn khiếu nại lên Vụ Thương mại của Ủy ban Châu Âu, cáo buộc rằng việc chính quyền Việt Nam đàn áp các nhà bảo vệ nhân quyền đã vi phạm Hiệp định Thương mại Tự do Liên hiệp châu Âu-Việt Nam (EVFTA).
Trong thông cáo chung hôm 4/2, Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền (FIDH), Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam (VCHR), Đoàn kết Công giáo Toàn Cầu (CSW) và Nhân chứng Tòan cầu (Global Witness) đánh giá rằng việc chính phủ Việt Nam đàn áp một cách có hệ thống các tổ chức và các nhà đấu tranh bảo vệ sự phát triển bền vững đã vi phạm trầm trọng hiệp định EVFTA có hiệu lực từ tháng 8/2020.
“Chính phủ Việt Nam đang giam cầm những cá nhân bày tỏ quan ngại chính đáng về việc bảo vệ môi trường, các vi phạm quyền lao động và quyền đất đai, cũng như tác động xã hội-kinh tế của các dự án cơ sở hạ tầng và đầu tư”, bà Gaëlle Dusepulchre, Phó Giám đốc Ban Kinh doanh, Nhân quyền và Môi trường của FIDH, nêu ý kiến trong thông cáo. “Cuộc đàn áp này không thể chấp nhận được và còn làm suy yếu việc giám sát hiệu quả các điều khoản phát triển bền vững của EVFTA”.
“Chúng tôi kêu gọi Việt Nam trả tự do ngay lập tức cho tất cả những người bị giam giữ tùy tiện vì đã vận động ôn hòa đòi hỏi nhân quyền, và yêu cầu Hà nội tạo ra môi trường thuận lợi cho xã hội dân sự”, bà Ỷ Lan Penelope Faulkner, Chủ tịch VCHR, nhấn mạnh.
Bà nói rằng Việt Nam đã cam kết duy trì các quyền này khi phê chuẩn EVFTA “nhưng không bao giờ tôn trọng lời hứa”.
“Đã đến lúc EU phải ràng buộc Việt Nam chịu trách nhiệm về những hành vi vi phạm trắng trợn hiệp định thương mại. Các nhà bảo vệ nhân quyền Việt Nam phải được an toàn và tự do khi họ yêu cầu chính quyền có trách nhiệm giải trình, và đứng lên bảo vệ cộng đồng mình”, vẫn lời bà Ỷ Lan.
Các tổ chức nộp đơn khiếu nại ước tính rằng có rất nhiều người bảo vệ quyền môi trường, đất đai và lao động hiện đang bị giam giữ một cách tùy tiện tại Việt Nam. Đơn khiếu nại ghi lại khoảng 40 trường hợp tiêu biểu đang phải chịu án tù từ 3 năm rưỡi đến 20 năm vì hành động ủng hộ sự phát triển bền vững, vẫn theo thông cáo chung.
Thông cáo nêu một số nhà hoạt động hiện vẫn đang phải đối mặt với những hậu quả do công việc trực tiếp của họ liên quan đến EVFTA như nhà báo Phạm Chí Dũng, luật sư môi trường Đặng Đình Bách.
“Chúng tôi cực lực lên án việc bắt giữ và bỏ tù những người bảo vệ đất đai và môi trường ở Việt Nam, đây dường như là một phần của mô hình hình sự hóa đáng lo ngại được thiết kế để trừng phạt họ vì hoạt động bảo vệ môi trường và nhân quyền của họ”, bà Beate Beller, nhà vận động thuộc Global Witness, đưa ra quan điểm.
Các tổ chức này đồng thanh kêu gọi chính quyền Việt Nam “chấm dứt mọi hành vi quấy rối, đe dọa” những người bảo vệ này và trả tự do cho những người vẫn đang bị giam giữ ngay lập tức và vô điều kiện.
Nhóm kêu gọi rằng EU phải đảm bảo duy trì các tiêu chuẩn nhân quyền và môi trường cao nhất trong giao dịch thương mại với Việt Nam.
VOA đã liên lạc với Bộ Ngoại giao Việt Nam và Liên hiệp châu Âu, đề nghị họ đưa ra bình luận về đơn khiếu nại nêu trên, nhưng chưa được phản hồi.
Hôm 8/1/2025, nghị viên EU Jonas Sjöstedt chất vấn vai trò giám sát của Uỷ ban châu Âu về việc thực thi EVFTA. Ông cho rằng EVFTA, có hiệu lực từ 4 năm trước, đã tạo ra các cơ hội kinh tế, nhưng những tiến bộ của Việt Nam về quyền lao động, điều kiện làm việc và tiêu chuẩn môi trường còn chậm, “đe dọa nền tảng đạo đức” của hiệp định thương mại EU-Việt Nam.
“Những người bảo vệ nhân quyền, các nhà báo và các nhà hoạt động ôn hòa vẫn đang phải đối mặt với sự kiểm duyệt, bắt bớ và đàn áp. Ngoài ra, xu hướng đàn áp xuyên quốc gia ngày càng tăng đối với công dân Việt Nam ở nước ngoài đang khiến mọi việc trở nên tồi tệ hơn”, ông Sjöstedt nhận xét.
Nhà lập pháp người Thụy Sĩ đồng thời yêu cầu làm rõ vai trò giám sát ủy ban trong việc thực hiện các tiêu chuẩn của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam và những trở ngại của quốc gia này đối với quyền tự do lập hội.
Hồi tháng 5/2024, EU công bố phúc trình về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, cho rằng “không gian xã hội dân sự đang ngày càng bị thu hẹp” và Hà Nội “có rất ít bước phát triển tích cực đáng kể về lĩnh vực nhân quyền” trong năm 2023.
Đáp lại, Bộ Ngoại giao Việt Nam nhận xét rằng báo cáo nhân quyền của EU “đưa ra một số nhận định thiếu khách quan dựa trên những thông tin sai lệch và không phản ánh đúng tình hình thực tế ở Việt Nam”.
Theo RFA
