Những chân trời khác, trong cõi nhạc Thanh Sơn (Tiếp theo và hết)
Tôi không biết, khi sáng tác ca khúc “Sắc Hoa Màu Nhớ”, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông có liên tưởng tới hai câu thơ quen thuộc, “Ngày mai trong đám xuân xanh ấy / có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi”của Hàn Mặc Tử (5):
“Hoa phượng rơi đón mùa thu tới
Màu lưu luyến nhớ quá thu ơi!
ngàn phượng rơi bay vướng tóc tôi,
xác tươi màu pháo vui
tiễn em chiều năm ấy…”
(Nguyễn Văn Đông, trích “Sắc hoa màu nhớ”) (6)
Nhưng, qua ca từ của ca khúc này, họ Nguyễn đã cho mùa hè / hoa phượng một nỗi buồn khác. Một cuộc chia tay khác. Nó mang ý nghĩa của một chấm dứt hoàn toàn trường lớp. Chấm dứt đời học trò, bằng một chuyến xe hoa (hay đò ngang)!
Từ trái: Khôi Nguyên, Giao Linh, nhạc sĩ Thanh Sơn Tuy nhiên, người cho phượng vĩ / mùa hè nhiều gam màu nhất, vẫn là nhạc sĩ Thanh Sơn. Ông không chỉ có ca khúc “Nỗi buồn hoa phượng” mà, những ca khúc khác của ông viết về mùa hè, như “Lưu bút ngày xanh”, “Em vẫn nhớ trường xưa”, “Hạ buồn”, Thương Ca mùa hạ” v.v. những hoài niệm lung linh ánh sáng hoặc bóng tối của tuổi học trò.
Trong số những ca khúc được nhiều người tới giờ vẫn nhớ có bài “Ba tháng tạ từ”:
“Người ơi thắm thoát niên học hết rồi.
Chúc nhau cạn lời giây phút ly bôi.
Ngày mai tan trường mình không chung lối.
Thương nhau nhiều biết gửi về mô.
Kỷ niệm cũ tan vào hư vô.
“Cầm tay bốn mắt thương cảm nỗi sầu.
Tiễn đưa bùi ngùi phút cuối như nhau.
Đời không bao giờ hợp nhau mãi mãi.
Thương yêu rồi nỡ đành biệt nhau.
Để nhung nhớ muôn vạn ngày sau.
“Thôi nhé, từ đây cách xa trong đời.
Vẫn buồn theo tháng ngày trôi.
Nụ cười khô héo trên môi.
Mỗi lần, thấy phượng nở tim xao xuyến.
Bạn bè đâu chỉ ta một mình.
Nỗi buồn này đành câm nín…”
(Thanh Sơn, trích “Ba tháng tạ từ”) (7)
Tình yêu hay tấm lòng thắm thiết của Thanh Sơn dành cho tuổi học trò ở miền Nam, đã gắn bó với mùa hè tới độ, có người cho rằng, nói tới hoa phượng / mùa hè, phải nhớ tới nhạc Thanh Sơn.
Tuy nhiên, nếu chúng ta lãng quên những sáng tác khác trong sự nghiệp âm nhạc của cố nhạc sĩ Thanh Sơn, tôi cho là một khiếm khuyết đáng trách.
Bởi vì ngoài mảng nhạc dành cho sân trường, mùa hè, nhạc sĩ Thanh Sơn cũng có nhiều ca khúc dành cho quê hương, đất nước. Thí dụ những ca khúc như “Đôi lời cho Huế”, “Nhớ cánh cò’, “Bạc Liêu hoài cổ”, Yêu dấu Hà Tiên”, hay “Trở lại thành phố sương mù”, “Như lục bình trôi” v.v… Về lãnh vực tình ca, ông cũng có những tình khúc được nhiều người biết đến như “Chuyện tình hoa bướm”, Đời hợp tan”, “Dối lòng”, hoặc “Hãy tìm nhau”, hay “Hương tình cũ” v.v…
Ở mảng tình ca, có lẽ tình khúc “Nhật ký đời tôi” là ca khúc đến nay, vẫn còn được nhiều người nhắc nhở nhất:
“Thôi, thế là thôi, là thế đó
dĩ vãng là thơ, đem thơ về ghép nhạc, thành khúc tình ca,
Thôi thế là thôi, là thế rồi,
hiện tại ước mơ nhiều,
cuộc đời rồi đây biết bao giờ mới được yêu.
“Ngược thời gian, trở về quá khứ phút giây chạnh lòng.
Bao nhiêu kỷ niệm, bao nhiêu ân tình chỉ còn lại con số không.
Ai thương ai rồi, và ai quên nhau rồi,
trong suốt cuộc đời tương lai trả lời thôi.
“Một mùa xuân, năm nào hai đứa ngắm hoa đào rơi.
Lo cho số phận, lo cho duyên mình sẽ thành một kiếp hoa.
Sớm nở tối tàn, đời ai không một lần,
quen biết rồi thương, yêu nhau rồi lại xa…”
(Thanh Sơn, trích “Nhật ký đời tôi”) (8)
Chọn cho mình cách diễn tả đơn giản, bình dị như phong thổ, như bản chất Nam Bộ ở mọi dạng ca từ, nhạc của người nhạc sĩ tài hoa này đã dễ dàng đến với, lưu lại dư âm sâu đậm trong tâm hồn quảng đại quần chúng.
Như đã nói, nhạc sĩ Thanh Sơn từ trần ngày 4 tháng 4 năm 1912 tại Saigon. Những giây phút cuối cùng của tác giả “Nỗi buồn hoa Phượng”, “Nhật ký đời tôi”…được người bạn đời của ông, kể lại:
“…Ánh mắt buồn rười rượi, bà Lê Thị Hương cho biết: ‘Tui biết ông ấy yếu, cũng suýt ‘đi’ mấy lần rồi, nhưng không ngờ lại ra đi nhanh quá. Mới hồi trưa này, ông còn ăn một tô bún bò ngon lành, còn đòi ăn thêm mấy cái chả giò nữa nhưng tui sợ ăn dầu mỡ không tốt nên không cho. Thế mà…”
“Văng vẳng những bản nhạc của nhạc sĩ Thanh Sơn, xen lẫn tiếng kinh kệ siêu thoát, bà Hương nhớ lại giây phút cuối cùng được gần người chồng đã đầu ấp tay gối với bà gần 53 năm trên cuộc đời: ‘Ông ấy kêu đau. Tôi và mấy đứa con gọi bác sĩ đến mà không kịp. Lúc đau quá, ông còn nói với bác sĩ: Cứu tôi bác sĩ ơi, tôi mang ơn suốt đời. Tôi đâu có ở ác mà hành hạ tôi thế này. Ông nói đến đó, rồi gồng mình mạnh lên, tay buông xuôi…” (GDVN – Theo Wikipedia - Tiếng Việt.)
Tuy nhạc sĩ Thanh Sơn không còn nữa và, khoảng trống ông để lại cho gia đình, bằng hữu, những người yêu mến ông là, những khoảng trống không thể lấp đầy…
Nhưng, mùa hè, hoa phượng, tình ca quê hương và tình khúc của ông đã và sẽ còn sống mãi trong tâm hồn người thưởng ngoạn. Dù cho sân trường, phượng vĩ, tiếng ve đã qua đi, và có thể không bao giờ còn trở lại với đời thường của chúng ta nữa.
Du Tử Lê
(Sept. 2013)
__________
Chú Thích:
(5)Trang mạng Wikipedia – Tiếng Việt cho biết: “Hàn Mặc Tử tên là Nguyễn Trọng Trí, sinh ngày 22/9/1912 ở Lệ Mỹ, Đồng Lộc, Đồng Hới và mất ngày 11/11/1940, hưởng dương có 28 tuổi thôi. Ông làm thơ từ năm 16 tuổi, lúc đầu có các bút danh là Phong Trần, Lệ Thanh, từ năm 24 tuổi mới lấy tên là Hàn Mặc Tử (Hàn Mặc có nghĩa là Văn chương). Ông mắc bệnh phong, khi đó chưa có thuốc chữa nên cuối đời theo Hoài Thanh và Hoài Chân thì Hàn Mặc Tử ‘đã sống trong một túp lều tranh phải lấy bì thư và giấy nhật trình che mái nhà cho đỡ dột. Mỗi bữa cơm đưa đến người không sao nuốt nổi được vì ăn khổ quá. Cảnh cơ hàn ấy và chứng bệnh kinh khủng đã bắt người chịu bao nhiêu phũ phàng, bao nhiêu ruồng rẫy. Sau cùng người ta vứt hẳn ra ngoài cuộc đời, bị giữ riêng một nơi, xa hết thẩy mọi người thân thích’. (Theo AloBacsi.vn - GS.TS Nguyễn Lân Dũng - Báo Nông nghiệp Việt Nam.)” Nđd.
(6), (7), (8) Nđd.
VIDEO 
