Cuộc đọ sức giữa đại học Harvard với chính quyền Donald Trump vừa tăng thêm một nấc với việc trường đại học nổi tiếng này hôm qua đã đệ đơn kiện chính quyền của vị tổng thống Cộng Hòa về quyết định đình chỉ các khoản trợ cấp liên bang dành cho Harvard.


Sinh viên và nhân viên của trường đại học Harvard biểu tình ngày 17/04/2025, tại Cambridge, Hoa Kỳ. AP

Từ nhiều tuần qua, chính quyền Trump đã liên tục tấn công các trường đại học danh giá nhất của nước Mỹ, những trường mà ông cáo buộc là "đã để lan truyền tư tưởng bài Do Thái" trong các phong trào sinh viên chống chiến tranh Gaza, cáo buộc mà các đại học này đã cực lực bác bỏ. 
Mục tiêu hàng đầu mà Trump nhắm tới chính là đại học Harvard ở Boston, một trong những đại học được xếp hạng cao nhất thế giới. Vì đã dứt khoát không làm theo các yêu cầu của Nhà Trắng, khoản trợ cấp liên bang 2,2 tỷ đôla dành cho Harvard đã bị đình chỉ. Tổng thống Trump đã dọa là ông sẽ nặng tay hơn nữa, không còn cho đại học này được miễn thuế. Chính quyền của ông còn dọa cấm Harvard tiếp nhận sinh viên nước ngoài, nếu trường này không để cho Nhà Trắng kiểm soát việc tuyển sinh, tuyển nhân viên và định hướng chính trị của trường. Không chỉ có chính quyền Trump, các nghị sĩ Cộng Hòa trong Quốc Hội Mỹ cũng đã thông báo mở điều tra về đại học Harvard mà họ cáo buộc “vi phạm các luật về bình đẳng”. 
Nhưng trong đơn kiện hôm qua, đại học Harvard đã bác bỏ hoàn toàn những cáo buộc nói trên: “Harvard vẫn chống chủ nghĩa bài Do Thái và phân biệt đối xử dưới mọi hình thức và đang tích cực cải cách cơ cấu để xóa bỏ chủ nghĩa bài Do Thái khỏi khuôn viên trường. Nhưng thay vì tham gia vào những nỗ lực này với Harvard, chính phủ lại đình chỉ toàn bộ nguồn tài trợ cho các nghiên cứu y khoa, khoa học, công nghệ và các nghiên cứu khác không liên quan đến chủ nghĩa bài Do Thái”. Đặc biệt, đại học Harvard cho rằng chính quyền Trump đã hành động “một cách tùy tiện và bất hợp pháp”, đặc biệt là vi phạm quyền tự do ngôn luận được ghi trong Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Hoa Kỳ. 
Theo hãng tin AFP, lập trường kiên định của Harvard được nhiều giảng viên và sinh viên ca ngợi là biểu hiện hiếm hoi của tinh thần phản kháng, trong khi đại học Columbia ở New York đã đồng ý cải cách dưới áp lực từ chính quyền Trump. 
Theo nhận định của nhật báo Mỹ The New York Times, bộ mặt mới của phong trào chống Trump không giống như vào thời gian nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Trong nhiệm kỳ đầu, các quan chức không đồng tình với chính sách của chủ nhân Nhà Trắng đã cố gắng đưa ra các biện pháp để ngăn chặn việc thực hiện một số ý tưởng quá cực đoan của tổng thống. 
Kể từ nay, cuộc chiến diễn ra công khai. Do hầu như không có sự chống đối nào trong phạm vi Nhà Trắng, tổng thống Trump tấn công mạnh hơn và nhanh hơn vào các thành phần của nhà nước, của xã hội dân sự và của hệ thống tư pháp, so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông. 
Phản ứng đầu tiên của một số tổ chức trước những cuộc tấn công của Trump là tìm cách xoa dịu tổng thống. Một số công ty luật nổi tiếng đã chọn ký kết thỏa thuận với Nhà Trắng để họ có thể tiếp tục làm việc với chính phủ liên bang. Đại học Columbia thì đã phải lùi bước trước lời đe dọa của tổng thống hủy bỏ khoản trợ cấp liên bang 400 triệu đô la. 
Tuy nhiên, theo New York Times, thái độ kiên quyết của Harvard trước áp lực của Nhà Trắng có thể thúc đẩy các trường đại học khác phản ứng lại. Cựu tổng thống Dân Chủ Barack Obama kêu gọi các đại học khác “gia nhập phong trào” của Harvard. Trên thực tế, phong trào chống Trump đã diễn ra từ nhiều tuần qua, với các cuộc tuần hành quy mô lớn được tổ chức tại nhiều thành phố trên toàn quốc. 
Leah Greenberg, người sáng lập tổ chức cấp tiến Indivisible, có tham gia tổ chức các cuộc biểu tình đó, nhấn mạnh: “Người ta có cảm tưởng là toàn bộ xã hội Mỹ đang tuân theo mọi ý thích của Trump. Việc chứng minh rằng, không, không phải ai cũng khuất phục, sẽ giúp ích cho nhiều người.” 
Trong cuộc chiến này, Harvard kể từ nay không đơn độc: Hôm nay, hàng chục trường đại học trong đó có Harvard, Yale và Princeton, vừa ra một tuyên bố chung lên án “sự can thiệp chính trị” của chính quyền Trump “đe dọa đến giảng dạy đại học ở Mỹ”. 
Trước đó, tại Yale, gần một ngàn giảng viên đã ký một lá thư khác kêu gọi lãnh đạo trường đại học này bác bỏ những đòi hỏi của Trump. Chủ tịch của Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã lên án cách đối xử của chính quyền Trump với sinh viên quốc tế.
Theo RFI