Tôi chọn đi cruise Bắc Âu kỳ này là để được viếng St. Petersburg, một thành phố nổi tiếng của nước
Nga. Tôi có cảm tình với St. Petersburg vì nó có một số điểm tương đồng với Saigon của tôi: Nó từng là
thủ đô cũ của nước Nga, nó cũng là một thành phố trẻ với hơn 300 năm thành lập. Nó cũng từng bị
“cướp tên” dưới thời cộng sản Liên Bang Xô Viết, và bị gán cho cái tên của trùm cộng sản một thời :
“Leningrade”. Nhưng may mắn, sau khi cộng sản Liên Bang Xô Viết sụp đổ, năm 1991 với một cuộc
trưng cầu dân ý, thành phố đã được trả lại cái tên cũ từng đi vào lòng người dân: St. Petersburg.
“Trông người lại ngẫm đến ta”
Biết đến bao giờ lại có một cuộc trưng cầu dân ý để Saigon của tôi sẽ được trả lại cái tên nguyên thủy
của nó, cái tên đã thấm vào lòng người dân Saigon. Và tên Hồ Chí Minh rồi cũng sẽ đi theo tên Lenin
mà lui vào quá khứ để lịch sử đất nước sẽ được lật sang một trang mới?
Chúng tôi ghé thăm St. Peterburg vào một buổi sáng bầu trời nhiều mây, sau khi qua trạm kiểm soát visa
với những khuôn mặt thiếu vắng nụ cười, dù là để đón những du khách đem ngoại tệ vào cho đất nước
(có thể đó là ảnh hưởng tàn dư của chế độ cộng sản chăng?) Cô hướng dẫn viên vui vẻ đón chúng tôi
cạnh bên xe bus, cô gái Nga này khá xinh và nói tiếng Anh lưu loát. Sau lời chào mừng, cô giới thiệu với
du khách sơ lược về thành phố:
St. Petersburg có diện tích 650 km2, hiện có 4,8 triệu dân (thua xa TP Saigon có gần 9 triệu dân), 97%
dân theo Chính thống Giáo (CTG gần như là quốc giáo ở Nga). CTG có vị trí rất quan trọng trong khu
Bắc Âu. Tôi nhớ ra cách đây 5,6 năm khi viếng Đất Thánh (Israel), tôi ngạc nhiên khi thấy tất cả những
địa điểm Cực Thánh quan trọng, đều do CTG quản lý. CTG là đạo Thiên Chúa ở Phương Đông, để
phân biệt với đạo Thiên Chúa ở Phương Tây (Giáo Hội La Mã). Sông Niva là sông chính chảy ngang
giữa thành phố với nhiều nhánh sông nhỏ chung quanh, tạo nên khung cảnh tươi mát thơ mộng với nhiều
thuyền bè qua lại nên thành phố còn được gọi là “Venice phương Đông”. Ngoài ra cô HDV còn cho biết
do công dụng của nó, những nhánh sông nhỏ còn đuợc gọi bằng cái tên bình dân là “laundry river”, chắc
giống cảnh ở nhà quê Việt Nam: “Chiều chiều, có cô em giặt yếm bên sông”.
Xe bắt đầu đi vào thành phố, chúng tôi thấy rất nhiều khu building đang được xây cất, có lẽ thành phố
đang tiếp tục phát triển. Nơi chúng tôi đến thăm đầu tiên là “Pháo đài Peter & Paul”, nơi thu hút du khách
quốc tế nhiều nhất của liên bang Nga. Dù trời bắt đầu mưa lâm râm, nhưng rất nhiều đoàn du khách vẫn
tiếp tục đổ về đây .Cô HDV mua vé vào cửa và lấy số thứ tự để đoàn vào thăm bên trong. Trần nhà và
tường được trang trí theo lối Nga hoàng thời cổ, nhiều chạm trổ công phu và mạ vàng. Đây là nơi yên
nghỉ của vua, chúa và những người thuộc dòng dõi hoàng gia. Có tất cả 38 ngôi mộ được phân chia ra
làm nhiều khu vực khác nhau theo triều đại và dòng họ, với những trang trí và thiết kế màu sắc khác
nhau. Nói chung các ngôi mộ đều được làm bằng những loại đá quý nên vẫn đẹp bóng loáng và kiên cố
với thời gian. Tuy nhiên cô HDV cho biết tất cả đều là những ngôi mộ trống, vì các xác đều được chôn
sâu 2 m dưới lòng đất. Qua mấy trăm năm bây giờ chắc cũng chẳng còn gì dù là một nắm xương tàn!
Tất cả đều là hình thức, thực chất bên trong chẳng có gì!
“Cứ tưởng trần gian là cõi thật
Cho nên tất bật đến bây giờ!”
Xe chạy dọc theo bờ sông Niva, hai bên sông có rất nhiều công trình lớn, nhiều thánh đường cổ, viện
bảo tàng, trung tâm hành chánh và hàn lâm viện của thành phố. St. Petersburg là thủ đô văn hóa của Nga
với 41 viện đại học, 170 viện nghiên cứu, hơn 2000 thư viện và 200 viện bảo tàng với nhiều loại đặc biệt
như VBT về rượu Vodka, VBT về tình dục... Ngoài ra St. Peterburg còn là một trong những trung tâm
bảo tàng trọng yếu của Châu Âu.
Ngày nay ST. Petersburg còn được xem là trung tâm kinh tế, chính trị và du lịch của Nga, vì đây là một
thành phố cảng biển lớn nhất của Nga, và những hội nghị chính trị lớn như hội nghị thượng đỉnh G 20
được tổ chức tại đây (ngày 2 tháng 9/2013). Ngoài ra nó cũng từng được Unesco xếp hạng là thành phố
du lịch hấp dẫn thứ tám trên thế giới với nét độc đáo nổi tiếng của thành phố là hiện tượng “những đêm
trắng”, đêm sáng như trăng rằm mà không hề có trăng. Nguyên do là thành phố ở vị trí rất xa về phương
Bắc, nên sự khúc xạ ánh sáng mặt trời từ phía bên kia địa cầu đang là “ban ngày”, vượt qua miền cực
bắc để tỏa ánh sáng xuống thành phố ban đêm!
Trong lịch sử cận đại của nước Nga có hai hoàng đế nổi tiếng: Trước hết là Peter Đại Đế người đã khai
sinh ra thành phố (16/5/1703), vị hoàng đế anh minh, kiêu hùng của dân Nga. Thành phố đã không
ngừng phát triển dưới bàn tay của Peter Đại Đế, nên mọi di tích lịch sử, công trình kiến trúc nghệ thuật
(Cung điện mùa đông, Vườn hoa mùa hè…) đều bàng bạc dấu ấn của vị hoàng đế vĩ đại này.
Người nổi tiếng thứ hai là Nữ Hoàng Catherine, lật ngôi chồng lên làm vua, trị vì được 34 năm khá thành
công. Không rõ là do bà xung khắc với con trai hay là thấy con trai bất tài không xứng đáng nên bà muốn
truyền ngôi lại cho cháu nội (sao giống hoàn cảnh Nữ hoàng Anh Elizabeth và thái tử Charles hiện nay
quá!), nhưng rủi ro bà bị tai biến bất ngờ, á khẩu rồi chết nên không nói lên được tâm nguyện của mình.
Thế là con trai bà lên ngôi vua, và việc đầu tiên ông ta làm là ký ban hành sắc lệnh: “Kể từ nay chỉ có
vua, không có nữ hoàng”. Tương truyền thầy tướng cho biết số ông yểu mệnh và sẽ bị ám sát chết! Lo
lắng ông bèn cho xây một lâu đài Paul rất kiên cố, đặc biệt để phòng chống ám sát, ở quảng trường
Max, nhưng cuối cùng ông cũng chỉ ở trong lâu đài đó được 40 ngày thì bị ám sát chết ở tuổi 44, dù ông
đã cho thi hành những biện pháp phòng vệ tối đa! Ngày nay lâu đài này trở thành nơi được nhiều du
khách đến thăm để thấm thía vấn đề “Thiên mệnh” hay còn gọi là “số Trời”. Không ai chống lại được ý
Trời cả. Trời là trên hết, Trời quyết định mọi việc.:
“Bắt phong trần, phải phong trần
Cho thanh cao, mới được phần thanh cao”( Nguyễn Du)
Ta chỉ nên ăn ở tu nhân tích đức và sống thuận theo ý Trời là tốt nhất!
Xe đưa chúng tôi vào khu trung tâm thành phố, rồi đến nhà thờ St. Petersburg để chụp hình lưu niệm vì
đây cũng là một biểu tượng của thành phố. Có người thắc mắc vì sao các đền đài, cung điện và thánh
đường đều có hình dáng “củ hành” trên nóc, nó mang ý nghĩa gì ? Cô HDV cười cho biết: Đơn giản là
để tuyết mùa đông sẽ trôi tuột xuống dễ dàng hơn, vì đây ở gần cực bắc nên tuyết mùa đông rất nhiều,
nếu tuyết đọng lại lâu sẽ phá hủy các nóc. Cô cũng cho biết các nóc đều dược mạ vàng ròng thật để có
sức chịu đựng với sương tuyết của thời gian. Cô cũng cho biết các tòa nhà trong thành phố đều không
cao quá 22m, vì thời vua Nicholas ( cháu nội của nữ hoàng Catherine) xây lâu đài riêng của mình cao
22m5. Sau đó ông ra lệnh không tòa nhà nào được xây cao hơn 22m, hèn gì khi thăm thành phố chúng
tôi thấy các tòa nhà cao sàn sàn như nhau. Thế mới biết “Cái Tôi lúc nào cũng là cái rốn của vũ trụ”,
không muốn ai hơn mình dù bất cứ về phương diện nào. Vua Napoleon của Pháp đã để lại câu nói để
đời: “Chiến thắng gian khổ khó khăn nhất là chiến thắng chính mình.”
Xe chạy ngang quảng trường Nghị Viên bên bờ sông Niva để chúng tôi chiêm ngưởng bức tượng đồng
kỳ vĩ mô tả hình ảnh Đại đế Peter tung mình trên lưng ngựa trông thật oai phong lẫm liệt, như đang xung
phong mở đường cho đất nước tiến lên bằng nghị lực và lòng nhân ái. Việc điêu khắc bức tượng đồng
này xuất phát từ ý tưởng của Nữ Hoàng Catherine, muốn ghi nhớ công ơn của vị Hoàng Đế đầu tiên lập
quốc. Bà đã tuyển chọn và giao công việc này cho một điêu khắc gia nổi tiếng người Ý tên Falconet làm
việc trong 15 năm với 16 vạn tấn đồng, 4 tấn sắt. Phần cuối và khó khăn nhất của việc tạc tượng chính là
khuôn mặt nhà vua, Falconet đã bỏ công bao ngày đêm để vẽ lại khuôn mặt của Peter Đại Đế, nhưng
Nữ Hoàng Catherine vẫn chưa hài lòng vì chưa lột tả được phần hồn của khuôn mặt vua Peter: rất can
trường và quả cảm, vị vua bách chiến bách thắng,nhưng lại tràn đầy lòng nhân ái, thương dân. Sau cùng
cô học trò nhỏ (chưa đầy 20 tuổi) của Falconet, xin phép được khắc họa gương mặt theo sự tưởng
tượng của cô,và chỉ trong một đêm cô hoàn thành “tác phẩm” của mình và đã khiến nữ hoàng Catherine
sửng sốt vì cô đã lột tả được thần khí của vua Peter. Cảm phục trước tài nghệ của cô, nữ hoàng đã
phong cho cô làm thành viên chính thức cuả Hàn Lâm Viện Nghệ Thuật Nga và cô là người phụ nữ đầu
tiên đạt được danh hiệu này ở nước Nga. Xem ra phụ nữ bất kỳ thời nào vẫn có những người xuất sắc ở
mọi lảnh vực, chứ đâu phải kém cõi như tư tưởng phong kiến luôn cho rằng: “Nhất nam viết hữu, thập
nữ viết vô”. Bức tượng kỵ sĩ đồng nổi tiếng Peter đại đế đã được khánh thành 8/1782 nhân dịp kỷ niêm
100 năm đại đế Peter đăng quang !
Theo thông lệ bao giờ trước khi chấm dứt tour, người ta chở chúng tôi đến cửa hàng lưu niệm để mua
sắm, hình như cái gì cũng quá đắt. Nhưng ai cũng muốn tìm mua cái gì đó để làm kỷ niệm nên xếp hàng
trả tiền phải đợi rất lâu. Búp bê Nga là món hàng đặc biệt vì nó có nhiều loại khác nhau và có loại 7,8
búp bê “lật đật” lồng vào nhau theo thứ tự từ nhỏ tới lớn trông khá ngộ nghĩnh, nhưng giá cũng khá đắt,
nên chị bạn cùng đi có sáng kiến là chụp hình đem về ngắm cũng được rồi, vừa đỡ tốn tiền lại vừa đỡ
chật vali!
Xe bắt đầu rời thành phố, bên đường thấy một nghĩa trang với rất nhiều bia mộ, nhưng phía sau mộ bia
đều bằng phẳng không có bất cứ ngôi mộ nào nổi lên, nhìn có vẽ tiêu điều! Tôi chợt nhớ tới những ngôi
mộ “hoành tráng” trong pháo đài Peter & Paul, mới thăm lúc bắt đầu tour, nhìn có vẻ như là hai thái cực
nhưng lại cùng chung một điểm đến:
“Ngoảnh lại cuộc đời như giấc mộng
Thành, bại, được, mất bỗng chốc hóa hư không”
9/2013
Phượng Vũ
