Bạn ơi, bạn có trồng hay từng thấy hoa trăng (Moonflower) bao giờ chưa? Riêng tôi chỉ biết đến loài hoa thơm ngát mong manh này cách nay hai năm ở tuổi xế chiều.
Hoa trăng là một loài hoa họ hàng xa xứ của hoa bìm bìm, một cái tên hết sức chân quê mộc mạc. Bìm bìm (còn được gọi là hoa rau muống) có tên Hán Việt là “khiên ngưu hoa”, là hoa dắt trâu, do một điển tích Trung Hoa. Tên Anh ngữ của bìm bìm là Morning Glory, vinh quang bình minh. Người Nhật gọi hoa bìm bìm là “Asagao”, có nghĩa là “triều nhan”, là dung nhan trong ánh triều dương, là gương mặt đẹp trong buổi sáng vì hoa nở theo mặt trời mọc ban sáng và khép lại trong buổi hoàng hôn, nghe hay quá phải không các bạn.
Thời điểm mãn khai của bìm bìm và hoa trăng trái ngược nhau. Bìm bìm sớm nở tối tàn. Hoa trăng ngược lại chỉ bung nở vào buổi chiều và co rũ vào sáng ngày hôm sau giống như hoa quỳnh. Chính vì vậy, chúng tôi mạn phép xin gọi hoa trăng là nguyệt quỳnh, một phần để tưởng niệm một người thân tên Nguyệt rất yêu thích loài hoa này nhưng chỉ chứng kiến hoa nở được một lần.
Bìm bìm mọc hoang, bò trên mặt đất dọc các lối mòn ở quê nhà. Hạt bìm bìm được dùng làm thuốc chữa bệnh nên tên của vị thuốc đó là khiên ngưu tử. Nguyệt quỳnh không có giá trị thực dụng như bìm bìm, nhưng nó có nét đẹp thanh thoát và hương thơm dịu dàng nên được người yêu hoa ưa chuộng. Là loài dây leo nhiệt đới nên nguyệt quỳnh chỉ sống và ra hoa trong mùa hè nắng ấm.
Mùa hè Canada, nơi chúng tôi định cư, chỉ kéo dài trong khoảng ba tháng mỗi năm. Do đó, mỗi năm chúng tôi đều phải gieo hạt trồng lại hoa nguyệt quỳnh. Hạt gieo từ đầu mùa xuân, đến đầu mùa hè bắt đầu ra hoa lần lượt từng một hoặc hai đóa hoa, tổng cộng khoảng mười hoa trong một mùa để rồi năm sau lập lại chu kỳ gieo hạt.
Hoa bìm bìm màu hồng tím hay lam nhạt. Hoa nguyệt quỳnh chỉ thuần một màu sữa đục trắng muốt tinh khiết hay thoang thoáng màu ngà, có năm cánh nổi vân gân và viền cánh gợn sóng, trông nổi bật với những chiếc lá hình trái tim xanh biếc. Tràng hoa đối xứng xuyên tâm hình phễu, năm nhụy tương hợp với năm cánh hoa. Khi hoa nở thẳng ra trọn vẹn, đường kính có thể lên đến 6 inch hay 15.24 cm. Dây hoa nguyệt quỳnh phát triển mạnh trong chất đất bình thường. Bón thêm phân lúc cây trưởng thành có thể làm cho cây sinh nhiều lá nhưng sẽ ít hoa. Tuy đất không cần phải là đất thật tốt nhưng vẫn cần phải duy trì một mức độ pH có tính axit nhẹ. Khi bắt đầu trồng cho mùa khác, nên kiểm tra độ pH trong đất và điều chỉnh cho phù hợp. Điều này sẽ giúp bảo đảm sự thành công cho cây.
Với loại hoa này, bạn chỉ cần tưới nước vừa đủ giữ cho đất có độ ẩm, tưới một hoặc hai lần một tuần là đủ. Khi bạn thấy đất trong chậu hơi khô, đó là lúc bạn nên tưới thêm một ít nước. Nếu bạn tưới quá nhiều nước sẽ dẫn đến rối loạn sắc tố của hoa lá và làm cho hệ thống rễ bị suy yếu. Vào cuối mỗi mùa, vợ tôi giữ lại các hạt khô để gieo trồng cho năm sau. Thật ra hạt giống nguyệt quỳnh có thể mua ở tiệm, giá chỉ khoảng 3 đô một bao hơn 10 hạt, đủ cho một mùa. Tiền chằng đáng bao nhiêu, nhưng công sức chăm sóc khá nhiều: ngâm nước cho hạt nứt nẩy mầm, gieo sang chậu cho hạt lên tược, chống cây bắc giàn trong chậu cho dây leo, ngày nắng tốt bưng chậu ra sân phơi, đêm lạnh mang vào nhà, tưới nước… Bạn nên nhớ yếu tố quan trọng nhất là hoa cần đầy đủ ánh nắng mặt trời và nhiệt độ ấm áp để ra hoa.
Canh chừng để kịp thu video lúc hoa nở thật hết sức khó khăn. Chúng tôi canh bao nhiêu lần mà vẫn hụt vì hoa nở nhanh quá, chỉ trong vòng mấy giây đồng hồ. Khi chưa nở, năm cánh hoa xoắn xếp thành nụ dài khoảng 3 inch, từ búp thon nhỏ lớn dần theo đường kính. Khi thấy chụm năm cánh ở đầu búp hoa hơi hé có hình ngôi sao, vợ tôi sẵn sàng với máy ảnh chuẩn bị thu hình. Thoáng một cái, đầu năm cánh hoa tách rời ra và lớn dần. Do đó cho đến nay tuy đã chụp được hàng mấy chục tấm ảnh trong hai mùa hoa vừa qua, nàng vẫn chưa quay được cảnh hoa đang nở.
Chúng tôi chia sẻ thú vui trồng hoa nguyệt quỳnh với một số người thân ở Canada và Hoa Kỳ, trong đó có Đinh Nguyệt, một người em họ. Đinh Nguyệt đã vĩnh viễn ra đi chỉ năm ngày trước sinh nhật thứ 63, ra đi vì một chứng bệnh quái ác hiếm có. Chứng bệnh CJD (viết tắt của Creutzfeldt-Jakob Disease), được người Việt Nam chúng ta gọi là bệnh nhũn não, quả thật có sức tàn phá nhanh chóng như sóng thần, như lốc xoáy. CJD gây suy thoái hệ thần kinh và là căn bệnh vô phương cứu chữa, luôn gây tử vong trong vòng vài tháng.
Tháng Năm vừa qua, Nguyệt từ một thành phố Đông Bắc Hoa Kỳ còn tỉnh táo nói chuyện với chúng tôi qua điện thoại, nhắc nhở nguyệt quỳnh năm nay đến bao giờ nở hoa. Nhưng sau đó sức khỏe của Nguyệt suy sụp nhanh chóng từng ngày. Vài tuần sau, người con duy nhất của Nguyệt gởi một bức thư điện tử thông báo cho thân bằng quyến thuộc hay về tình trạng của Nguyệt:
Boston, ngày… tháng… năm….
Kính thưa quý cậu dì và gia đình quyến thuộc,
Con xin thông báo về tình trạng của mẹ con để giải đáp thắc mắc của mọi người thân muốn biết mẹ con ở đâu và làm gì trong hai tháng qua; tại sao mẹ con vắng tiếng qua các cuộc điện thoại, không còn thấy sinh hoạt qua email và Facebook và tiếng cười giòn giã đặc biệt của bà. Với tất cả đủ loại thử nghiệm mà mẹ con đã trải qua tại hai bệnh viện hồi tháng trước, con cứ đinh ninh là bà chỉ bị một cơn đột quỵ nhẹ mà thôi, nhưng hóa ra bác sĩ chẩn đoán bà mắc bệnh CJD (Creutzfeldt Jakob Disease). Bệnh này rất hiếm, trong một triệu trường hợp ở Mỹ mỗi năm, chỉ mới có khoảng 200 mắc bệnh.
Con rất đau buồn mà nói rằng theo bác sĩ cho biết thì bệnh này không có cách chữa trị và họ bảo họ đành phải bó tay, không thể làm gì để giúp được. Đây thật là một tin rất sững sốt cho gia đình lúc này. Thật khó tưởng tượng nổi khi nhìn thấy mẹ con thay đổi từ một người năng động, vui tính, thích nói cười với mọi chuyện dù rất nhỏ, bây giờ đến giai đoạn bi đát này. Bà vẫn còn có thể nhận ra một vài người trong đám thân nhân con cháu nhưng bà không thể nói ra tiếng nên con không biết bà có nhận diện đúng hay không. Và điều này ngày càng tệ hơn chứ không tốt hơn. Bây giờ con chỉ còn đếm từng ngày qua và không còn biết mong đợi gì, mặc dù con biết và hiểu rõ những gì các bác sĩ đã nói.
Qua phản ứng hiện tại bà luôn cười khi thấy thân nhân vào thăm, mong rằng bà lưu giữ lại trong ký ức tất cả hình ảnh kỷ niệm tuyệt vời và hạnh phúc trong thời gian bà đã sống với chúng ta. Ít ra chúng ta biết bà sung sướng chứ không đau đớn. Mẹ con vẫn thích nghe giọng hát của Nguyên Khang.
Con,
Tâm.
Trong hai tuần lễ trước khi chết, não bộ của Nguyệt coi như đã hỏng, Nguyệt không còn ý thức và cảm nhận được điều gì. Một ngày tháng Sáu, Nguyệt giã từ trần thế trước sự thương tiếc vô vàn của người thân. Hai tuần sau, chậu hoa nguyệt quỳnh của chúng tôi nở đóa đầu tiên thơm ngát. Chúng tôi vui mừng chụp ảnh; nỗi vui nhìn thấy hoa trồng năm nay đã có kết quả trộn lẫn chút ngậm ngùi.
Nhớ lại chưa đầy hai năm trước, Nguyệt sang Canada thăm gia đình chúng tôi và gia đình một thân nhân khác. Giọng cười giòn giã tự nhiên của Nguyệt có tác dụng làm cho bầu không khí của cuộc gặp gỡ trở nên sinh động và mọi người có mặt cũng vui lây. Qua chuyến đi này, Nguyệt được thấy và yêu thích một loài hoa lạ tên Moonflower, cái tên liên hệ đến tên nàng. Rời Canada về lại Boston, Nguyệt mang theo hạt giống hoa do chúng tôi tặng để trồng.
Thế rồi bắt đầu cuối đông năm vừa qua, Nguyệt bắt đầu ươm hạt giống nguyệt quỳnh trong nhà và thường xuyên liên lạc với chúng tôi để thăm hỏi cách thức chăm sóc cho cây và thông báo cho nhau biết tin về sự tăng trưởng của hoa. Đến khi hoa nở, Nguyệt mừng lắm. Là một người chập chững đến với thú trồng hoa khá muộn màng, thật còn gì vui hơn khi cây tự tay mình trồng đã nở hoa. Nguyệt đặc biệt yêu thích loài hoa mong manh này, nở thật nhanh lúc về đêm để rồi héo tàn ngày hôm sau, vì cái tên nguyệt quỳnh do chúng tôi đặt.
Bạn ơi, mỗi lần nguyệt quỳnh nở hoa tỏa hương thơm ngát trong nhà, dường như nó gợi nhớ đến một người vừa đã đi xa.
Nguyệt Quỳnh
Búp hoa xoăn xoắn buổi hoàng hôn
Trang đài e ấp cuống thon thon
Chực chờ sợi nắng ngày vừa tắt
Mở nhụy chào thơm năm cánh non.
Vừa nở qua đêm sáng đã tàn
Khác chi mệnh bạc của hồng nhan
Sắc màu thùy mị hương tinh khiết
Hoa mong manh quá nét cao sang.
Nguyệt quỳnh hương thoảng ở đâu đây
Có ai cài cửa chốn hiên tây
Nụ cười tinh nghịch thêm huyền bí
Đây nhé lụa là xiêm áo lay.
Lấp lánh thiên thần thanh thoát bay
Ngọc ngà năm cánh trắng trong thay
Đẹp xinh thùy mị hương thơm ngát
Tiếc kiếp hoa trăng chỉ một ngày.
Phan Hạnh.
