Mạng lưới internet tại Nga luôn bị giám sát chặt chẽ.
(Photo : AFP)Thông tín viên nhật báo Libération tại Matxcơva trong bài viết hôm nay 02/05/2014 « Internet : Putin làm nguội lạnh nhiệt tình » cho biết, với cái cớ đấu tranh chống khủng bố, đạo luật mới của Nga giúp chính quyền khống chế toàn bộ không gian mạng, và khiến cho Pavel Dourov, người sáng lập mạng Facebook của Nga phải bỏ xứ đi lưu vong.
Pavel Dourov, khuôn mặt trẻ tuổi đã thành lập nên Vkontakte (VK), mạng xã hội lớn nhất của Nga tương đương với Facebook, đã quyết đi định cư ở nước ngoài và không hề có ý định quay trở lại, ít nhất là cho đến khi nào chưa có cải cách trên quê hương của mình.
Như một lời vĩnh biệt, Pavel Dourov đã đăng trên trang VK của anh một loạt các vi-nhét mô tả những thay đổi mà nếu không có chúng « việc trở lại Nga là vô nghĩa » : các phiên tòa mở rộng, đơn giản hóa thủ tục để ngăn chận tham nhũng, thi tuyển công chức mở rộng cho mọi người, tự chủ kinh tế cho các địa phương, đa dạng hóa hệ thống giáo dục…Rất nhiều cải cách như thế, mang ý nghĩa tự do rộng rãi cho xã hội dân sự, khuyến khích sáng tạo và cạnh tranh. Nhưng nước Nga lại đang hướng về một hướng hoàn toàn ngược lại : luôn tập quyền, kiểm soát chặt chẽ, thiếu minh bạch, kể cả trên internet.
Nhà tỉ phú mới 29 tuổi đã phải đau lòng từ bỏ vị trí lãnh đạo và doanh nghiệp của mình, được thành lập vào năm 2006. Từ nhiều tháng qua, Dourov mâu thuẫn với một số cổ đông của VK, trong đó có những người thân cận điện Kremli.
Sự thất vọng này một phần có liên quan đến vấn đề quan điểm: Dourov luôn bảo vệ nguyên tắc bảo mật và mặc nhiên từ chối cung cấp các dữ liệu về những người sử dụng VK cho chính quyền Nga, cũng như việc đóng các tài khoản mà Matxcơva cho là gây phiền nhiễu vì các lý do rõ ràng là chính trị. Mới đây anh một lần nữa lại cự tuyệt cơ quan tình báo Nga (FSB) khi họ đòi phải cho tiếp cận dữ liệu cá nhân của những người tổ chức nhóm Euromaidan, điều phối viên của phong trào thân châu Âu tại Ukraina.
Sự kiện « Mark Zuckerberg » của Nga phải đi lưu vong tình cờ trùng hợp với việc thông qua một đạo luật mới trong khuôn khổ đấu tranh chống khủng bố. Được cho là để lập lại trật tự trên mạng, nhưng trên thực tế luật này kết thúc sự tự do của cư dân mạng. Cũng giống như mọi chế độ toàn trị khác, không gian cuối cùng của tự do ngôn luận là internet. Và vì chiếm một vai trò đặc biệt trong việc hình thành công luận ly khai, các blogger là mục tiêu đầu tiên bị luật mới nhắm đến.
Từ nay, những blog nào có trên 3.000 lượt đọc mỗi ngày sẽ phải báo cáo với chính quyền như là một phương tiện truyền thông. Một mặt, các blogger bị buộc phải chịu trách nhiệm về những gì mình viết ra, cũng như đối với báo chí, nhưng mặt khác họ không có được những quyền của giới báo chí. Các blogger còn bị quy trách nhiệm cả về nội dung của những lời bình luận.
Đạo luật cũng cấm công bố các dữ liệu về đời tư. Có nghĩa là các hoạt động của luật sư chống tham nhũng và là blogger nổi tiếng Alexei Navalny, chuyên tố cáo các tài sản bí mật của các quan chức cao cấp Nga, từ nay chính thức trở thành bất hợp pháp. Các bài viết « cực đoan » sẽ bị trừng phạt. Điều này đồng nghĩa với cánh cửa mở rộng cho mọi lạm dụng của chính quyền, vì tại Nga, từ « cực đoan » được Nhà nước hiểu là bất phục tùng, có tư tưởng không chính thống, hay chỉ đơn giản là bất bình.
Nhằm giám sát chặt chẽ hơn, các nhà cung cấp dịch vụ internet và chủ nhân các mạng xã hội được lệnh cung cấp tất cả các thông tin liên quan đến lượng truy cập các trang liên quan, và phải trao cho FSB các dữ liệu cá nhân, văn bản và địa chỉ của cư dân mạng, để lưu trữ trong các máy chủ ở Nga.
Lâu nay chính quyền Nga bỏ rơi thế giới mạng, ông Vladimir Putin còn bảo rằng chẳng biết internet để làm gì. Nhưng nhiệm kỳ tổng thống thứ ba của ông song hành với việc siết chặt các phương tiện truyền thông độc lập hiếm hoi còn hiện diện. Trong một phát biểu ngay lập tức trở thành khuôn mẫu, Putin gần đây đã giải thích cái nhìn của mình : « Internet là một chương trình do CIA triển khai ».
Trong bối cảnh chống Mỹ một cách hoang tưởng của chính quyền Matxcơva, lời tuyên bố trên không hề là điềm lành cho cư dân mạng Nga. Nhất là khi Thượng viện Nga lại còn dự định thành lập « một hệ thống thông tin thuần Nga, hạn chế trong nước Nga, để giải phóng khỏi sự thống trị của Mỹ ». Theo Libération, đây là việc tách « Runet », thế giới mạng Nga ra khỏi mạng toàn cầu, nói tóm lại, là buông bức màn sắt xuống.
Theo RFI
