Người Miến Điện và ước vọng thay đổi thực sự


Người bán báo rong trên đường phố Rangun, 17/03/2016.
REUTERS/Soe Zeya Tun

Nhiều tờ báo chính của Pháp (31/03/2016) đều hướng về Miến Điện, nơi ngày hôm qua đã diễn ra một sự kiện trọng đại của đất nước Đông Nam Á này : Tân tổng thống Miến Điện, ông Htin Kyaw, tuyên thệ nhậm chức. Như vậy là lần đầu tiên kể từ cuộc đảo chính quân sự năm 1962, chức vụ lãnh đạo đất nước cao nhất được trao cho một nhân vật dân sự thuần túy và xuất thân từ phe đối lập dưới chế độ độc tài quân sự.

Sau nửa thế kỷ dưới chế độ độc tài quân sự, sự kiện này quả thực đang mở ra một kỷ nguyên mới cho đất nước, và người dân Miến Điện. Nhật báo La Croix có bài « Người Miến Điện mơ ước về các cải cách ».Thông tín viên của tờ báo tại Rangun đã tìm hiểu về những mong ước, hy vọng của nhiều tầng lớp người dân Miến Điện trước một viễn cảnh rộng mở của đất nước dưới chính quyền dân sự thực sự. Tuyệt đại đa số người dân Miến Điện đều đang hy vọng chính quyền mới sẽ tiến hành những cải cách kinh tế lớn và họ được sống trong tự do hơn.

Tuy nhiên La Croix ghi nhận : « Sau một nửa thế kỷ dưới chế độ độc tài quân sự ( 1962-2011) và mặc dù chính phủ chuyển tiếp đã thực thi một số cải cách trong 5 năm qua, đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ (LND) nay lên nắm quyền, sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức rất lớn ».

Trước tiên là nạn tham nhũng. Ở Miến Điện, trước đây làm gì từ việc nhỏ đến lớn dính đến chính quyền, từ làm chiếc thẻ căn cước hay muốn có một chỗ bán hàng hoa quả bên hè phố, tất cả đều phải có tiền lót tay, hối lộ mới xong việc. Giới trẻ thì hy vọng chính phủ mới thu hút thêm nhiều đầu tư nước ngoài để tạo công ăn việc làm.

Thách thức lớn nữa đối với chính phủ mới là vực dậy nền giáo dục đang trong tình trạng thê thảm. Tác giả bài báo cho biết : Năm nay, Nhà nước dự trù 7% ngân sách quốc gia dành cho giáo dục, chỉ bằng một nửa tiền chi cho quân đội. Cũng vì sự bất công trong giáo dục mà sinh viên học sinh đã nổi dậy biểu tình bất chấp bị phạt tù.

Giờ đây giới sinh viên và đại học Miến Điện mong muốn chính quyền phải dành cho giáo dục sự quan tâm gấp bội và để cho họ được tự chủ quyết định chương trình giảng dạy. Phyo Phyo Aung, tổng thư ký hội sinh viên lớn nhất Miến Điện hy vọng : « Đảng LND là một đảng cách mạng ra đời trong phong trào nổi dậy của sinh viên 1988. Tôi tin chắc những con người ưu tú mới sẽ hiểu những đòi hỏi và nỗi khổ cực của chúng tôi ».

Theo La Croix, trong một báo cáo công bố tháng này, tổ chức Ân Xá Quốc Tế ( Amnesty international) đã thống kê khoảng hơn chục bộ luật mơ hồ cho phép chính quyền Miến Điện bỏ tù đối lập. Người Miến Điện hy vọng chính phủ mới sẽ nhanh chóng hủy bỏ các điều luật đó hoặc ít ra là cho hoãn áp dụng một số luật.

Báo chí hy vọng nhưng vẫn dè dặt

Nhật báo Le Monde đề cập đến « Hy vọng mở cửa của các nhà báo Miến Điện ». Tờ báo ghi nhận, cùng với việc tân tổng thống dân sự nhậm chức, các nhà báo Miến Điện hy vọng chính quyền mới sẽ có những quyết sách ngay để bảo đảm quyền tự do báo chí, đã có nhiều cải thiện trong những năm qua. Chính phủ của tổng thống mãn nhiệm Thein Sein từ năm 2011 đến nay đã xóa bỏ một số quy định cơ bản nhằm kiểm soát báo chí và các nhà báo. Điều này đã được chính những người trong giới truyền thông của Miến Điện xác nhận.

Một trong những hệ quả trong chính sách cởi mở với báo chí đó là sự bùng nổ về các xuất bản phẩm báo chí, đặc biệt trong các bang dân tộc thiểu số. Chỉ tính riêng trong bang Chin, một vùng nghèo nhất nước, nay cũng có tới ba chục tờ nhật báo và tuần báo. Nhưng mặc dù có những chuyển biến tích cực, chính phủ cũ vẫn chưa chịu xóa hẳn các điều luật cũ mà họ vẫn có thể áp dụng để trấn áp báo chí khi cần thiết.

Trong khi đó, đa số các nhà báo Miến Điện vẫn còn non về nghiệp vụ thiếu chuyên nghiệp, thi thoảng vẫn mắc lỗi nhưng một lỗi nhỏ có thể dẫn đến hình phạt rất nặng do việc áp dụng các điều luật cũ. Một vấn đề đặt ra hiện nay là : Chính phủ mới sẽ có quyết định gì ? Bà Aung San Suu Kyi, giờ nắm trong tay các bộ Ngoại Giao, Giáo Dục, Năng Lượng và vốn là người không ưa gì bị chỉ trích, sẽ ứng xử ra sao với báo chí ?

Le Monde trích dẫn ông Zayar Hlaing, tổng biên tập nguyệt san Mawkun chuyên về phóng sự điều tra quả quyết chính phủ mới cho biết sẽ xóa bỏ dần truyền thông Nhà nước và ông cũng nói thêm là : « một vấn đề khác có thể nảy sinh là : công chúng có chịu để chúng tôi phê bình bà Aung San Suu Kyi, thần tượng của họ ? »
Theo RFI