TNS John McCain qua đời: Phản ứng xúc động từ Mỹ, Việt Nam và thế giới


Giáo viên tiếng Anh Derek Davis đặt cờ và hoa tưởng niệm cố thượng nghị sĩ John McCain tại đài kỷ niệm bên hồ Trúc Bạch, Hà Nội, ngày 26/08/2018. REUTERS/Kham

Thượng nghị sĩ John McCain, ứng viên tổng thống Mỹ năm 2008, đã qua đời ngày 25/08/2018 tại tiểu bang Arizona vì bệnh ung thư, thọ 81 tuổi.
Là một chính trị gia rất được tôn trọng tại Mỹ, cả trong đảng Cộng Hòa của ông lẫn đảng Dân Chủ, đồng thời là một tác nhân quan trọng - cùng với thượng nghị sĩ John Kerry - trong việc bình thường hóa bang giao Mỹ-Việt sau khi chiến tranh kết thúc, cái chết của ông đã gây xúc động lớn, không chỉ tại Mỹ, mà cả tại Việt Nam và nhiều nước khác trên thế giới.
Lúc sinh thời, John McCain là một chính trị gia có uy tín và thế lực. Sau khi rời quân đội, ông bắt đầu sự nghiệp chính trị tại tiểu bang Arizona, trong đảng Cộng Hòa. Năm 1982, ông được bầu là dân biểu Hạ Viện. Năm 1986, ông trở thành thượng nghị sĩ và tái đắc cử trong các năm 1992, 1998, 2004 và 2010.
Chàng phi công John McCain từng bị cầm tù tại miền bắc Việt Nam từ năm 1967 đến 1973. Hai mươi năm sau, cùng với một cựu chiến binh khác, thượng nghị sĩ thuộc đảng Dân Chủ John Kerry, ông đã đề nghị tái lập bang giao với Việt Nam. Năm 1995, Hoa Kỳ và Việt Nam bình thường hóa quan hệ ngoại giao.
Hoa Kỳ ca ngợi đóng góp của cố thượng nghĩ sĩ John McCain
Tại Hoa Kỳ, ngay sau khi tin ông McCain qua đời được loan báo, hầu hết giới lãnh đạo đều lên tiếng ca ngợi đóng góp của người quá cố.
Tổng thống Donald Trump, người đã từng chỉ trích McCain vì đã « để bị bắt làm tù binh trong chiến tranh Việt Nam », đã gởi lời chia buồn ngắn gọn đến gia đình ông McCain, bày tỏ sự « đồng cảm và tôn trọng sâu sắc nhất » của ông đối với người quá cố.
Đệ nhất phu nhân Melania Trump cảm ơn ông McCain vì đã phục vụ quốc gia, trong đó có hơn năm năm là tù nhân chiến tranh và sáu nhiệm kỳ trong Thượng Viện.
Các cựu tổng thống Mỹ Barack Obama, George W. Bush - hai người đã từng đánh bại ông John McCain trong những cuộc bầu cử tổng thống trước đây, ông Obama trong cuộc bầu cử toàn quốc năm 2008, và Bush trong vòng bầu cử sơ bộ trong Cộng Hòa năm 2000 - đều ca ngợi sự chính trực của ông McCain.
Tỏ lòng thương tiếc ông McCain còn có lãnh đạo Thượng Viện Mỹ Mitch McConnell, cựu phó tổng thống Joe Biden và rất nhiều người khác.
Nhà Trắng đã cho treo cờ rủ. Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, đảng Dân Chủ, tỏ ý muốn lấy tên ông John McCain đặt cho tòa nhà Thượng Viện, nơi ông McCain có văn phòng làm việc.
Việt Nam đặt vòng hoa tại « đài » kỷ niệm bên hồ Trúc Bạch
Còn tại Việt Nam, vai trò tác nhân hòa giải Mỹ-Việt đã được nhấn mạnh trong nhiều phản ứng xúc động được ghi nhận ngày 26/08.
Hãng tin Mỹ AP đã trích lời ông Nguyễn Quốc Cường, cựu đại sứ Việt Nam tại Washington (2011-2014), công nhận vai trò quan trọng của thượng nghị sĩ John McCain trong việc bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam, nơi ông bị cầm tù trong hơn 5 năm, sau khi chiếc phi cơ ông lái bị bắn rơi xuống hồ Trúc Bạch.
Trên trang Facebook của mình, ông Cường còn ghi lại một số kỷ niệm về rất nhiều lần gặp gỡ giữa ông và thượng nghị sĩ McCain, đặc biệt là sự kiện ông McCain từng rất « tự hào » về « đài » kỷ niệm được Việt Nam dựng lên tại hồ Trúc Bạch ở Hà Nội, nơi máy bay của ông bị bắn rơi. Ông McCain từng yêu cầu phía Việt Nam điều chỉnh dòng chữ nói ông là phi công của Không Quân Mỹ trong khi ông là phi công của Hải Quân.
Hãng tin Anh Reuters trích lời ông Lê Mã Lương, cựu giám đốc Bảo Tàng Lịch Sử Quân Sự Việt Nam tại Hà Nội, người đã gặp ông McCain ngay sau năm 2010, nhấn mạnh rằng thượng nghị sĩ McCain là một chính khách Mỹ đã đóng góp rất lớn vào việc xây dựng quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam, và « Sự đóng góp của ông sẽ luôn được ghi nhớ ».
Reuters cũng ghi nhân là nhiều người Mỹ có mặt tại Hà Nội đã mang hoa đến đặt ở đài kỷ niệm tại hồ Trúc Bạch. Ngoài hoa, có người còn đặt ở đấy một lá cờ Mỹ gấp lại để tưởng niệm người quá cố.
Riêng Đại Sứ Quán Mỹ tại Hà Nội ngày 26/08 cho biết sẽ ​​thành lập một học bổng mang tên « McCain/Kerry Fellowship » để vinh danh hai chính khách Mỹ đã có công thúc đẩy quan hệ Mỹ-Việt.
Trên thế giới, tính đến trưa nay, rất nhiều lãnh đạo cao cấp trên thế giới đã chia buồn với nước Mỹ về cái chết của thượng nghị sĩ McCain, từ ngoại trưởng Đức Heiko Maas, ngoại trưởng Pakistan Shah Mahmood Qureshi, cho đến thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn.
Theo RFI

John McCain: Anh hùng thời chiến Việt Nam thành điển hình chống Trump


Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain, tại bang Bắc Carolina, ngày 18/10/2008. REUTERS/Carlos Barria
Chỉ một ngày sau khi quyết định ngừng điều trị bệnh ung thư não, thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa John McCain đã qua đời tối 25/08/2018 tại Cornville, bang Arizona, thọ 81 tuổi, trong vòng tay của người thân. Từ tham chiến ở Việt Nam đến lập trường chống Trump, trang France 24 nhìn lại cuộc đời và sự nghiệp của một trong những gương mặt quan trọng trên chính trường Mỹ.
Ông John McCain sống sót qua bom đạn và tra tấn trên chiến trường Việt Nam, nhưng đành đầu hàng trước căn bệnh ung thư não hiểm nghèo, được phát hiện từ tháng 07/2017. Dù bệnh tật, cựu ứng viên tổng thống năm 2008 vẫn không từ chức thượng nghị sĩ bang Arizona. Chiếc ghế của ông bị bỏ trống từ tháng 12/2017. Từ khi phát hiện mắc bệnh, người ta chỉ thấy những hình ảnh của ông, tại nhà riêng hay khi đang đi dạo.
Thượng nghị sĩ Cộng Hòa theo khuynh hướng trung lập chưa bao giờ che giấu sự coi thường đối với ông Donald Trump. Ông công khai chỉ trích tổng thống thứ 45 của Mỹ, đánh giá ông Trump là « không nắm rõ thông tin » và « bốc đồng ». Mùa hè năm 2017, ông thậm chí đã bỏ phiếu phản đối đề xuất cải cách hệ thống y tế của tổng thống Trump. Là người nói thẳng và lưỡng đảng, ông John McCain có chung một số giá trị và ý tưởng với đảng Dân Chủ, khiến các đồng nghiệp Cộng Hòa giận dữ.
Cựu chiến binh Mỹ tham chiến ở Việt Nam còn ủng hộ một cải cách tự do về di dân, trong đó có việc hợp pháp hóa cho người nước ngoài sống bất hợp pháp tại Mỹ và tăng cường kiểm soát biên giới. Ông cũng quan tâm đến tình trạng Trái đất nóng lên.
Người hùng thời chiến
Có bố và ông là đô đốc, đầu tiên ông John McCain là phi công của lực lượng Hải Quân Mỹ tham chiến tại Việt Nam. Ông bị quân đội miền Bắc Việt Nam bắt năm 1967 sau khi phải nhảy dù khỏi máy bay bị trúng pháo. Trong năm năm cầm tù, ông bị tra tấn, sau đó được trả tự do năm 1973. Khi trở về Mỹ, ông được chào đón như người hùng chiến tranh và được tổng thống Richard Nixon tiếp đón trước ống kính toàn thế giới. Chính những sự kiện trên chiến trường càng khiến ông thêm « cứng đầu cứng cổ ».


Phi công John McCain bị quân và dân miền Bắc Việt Nam kéo ra khỏi hồ sau khi nhảy dù khỏi máy bay ở Hà Nội, ngày 26/10/1967. Handout via REUTERS

Năm 1982, ông John McCain bắt đầu sự nghiệp chính trị tại Hạ Viện, sau đó trở thành thượng nghị sĩ của bang Arizona vào năm 1986 và đảm nhiệm vị trí đó cho đến cuối đời.
Năm 2000, ông ra tranh cử ứng viên đảng Cộng Hòa cho kỳ bầu cử tổng thống Mỹ, nhưng thất bại trước thống đốc bang Texas, Georges W. Bush. Ông Georges W. Bush trở thành tổng thống Mỹ trong suốt hai nhiệm kỳ, đến năm 2008. Cũng vào năm đó, thượng nghị sĩ Arizona lại thử vận may trong cuộc đua vào Nhà Trắng. Ông được đảng Cộng Hòa đề cử nhưng lại thất bại trước đối thủ đang lên của đảng Dân Chủ Barack Obama, người sau này cũng giữ hai nhiệm kỳ tổng thống Mỹ.
Trong bài diễn văn đáng nhớ công nhận thất bại tối 04/11/2008, ông không ngần ngại ca ngợi vị tổng thống da mầu đầu tiên của Mỹ : « Đó là một cuộc bầu cử lịch sử và tôi hiểu ý nghĩa đặc biệt đối với người Mỹ gốc Phi, cũng như niềm tự hào của họ tối nay. Tôi vẫn luôn tin rằng nước Mỹ có thể trao cơ hội cho người sẵn sàng nắm bắt lấy nó. Thượng nghĩ sĩ Obama cũng tin như vậy ».


Tổng thống Mỹ Barack Obama phát biểu về cải cách luật nhập cư với nghị sĩ hai đảng tại Nhà Trắng, ngày 25/06/2009. Phó tổng thống Joe Biden (T) và thượng nghị sĩ John McCain (P). REUTERS/Kevin Lamarque

Chỉ trích tổng thống Donald Trump
Trái với lòng ngưỡng mộ dành cho Barack Obama, ông John McCain lại cay đắng ghét nhà tỉ phú địa ốc New York Donald Trump. Ông không bỏ lỡ bất kỳ cơ hội nào để chỉ trích gay gắt tân chủ nhân Nhà Trắng.
Trong cuốn sách thứ bẩy của mình, The Restless Wave (tạm dịch : Cơn sóng dữ) xuất bản tháng 05/2018, ông cáo buộc tổng thống Mỹ thứ 45 đã phản bội các giá trị của Hoa Kỳ khi lấy lòng « các nhà chuyên chế » trên khắp thế giới, bôi nhọ truyền thông và chà đạp lên nhân quyền và quyền của người tị nạn. Ông viết : « Nói ngon ngọt thì có được tình bạn của ông ấy, chỉ trích thì bị ông thù ghét ».
Vào tháng 07/2015, khi đang lên như diều gặp gió trong các cuộc thăm dò, ứng viên Donald Trump, trong cuộc vận động bầu cử sơ bộ của đảng Cộng Hòa cho kỳ bầu cử tổng thống Mỹ 2016, đã gây phẫn nỗ khi khẳng định John McCain « không phải là một anh hùng chiến tranh. Ông ấy là anh hùng vì ông ấy bị bắt. Tôi thích những người không bị bắt ».
Tổng thống Mỹ Donald Trump không được mời đến dự lễ tang cựu quân nhân và thượng nghị sĩ Cộng Hòa tân tiến, người vẫn noi theo hình mẫu của Theodore Roosevelt, vị tổng thống thứ 26 của Mỹ luôn linh hoạt hơn trong vấn đề nhập cư.


Ứng viên tranh cử tổng thống Mỹ của đảng Cộng Hòa John McCain, tại La Crosse, bang Wisconsin, ngày 10/10/2008. REUTERS/Carlos Barria

Theo RFI

Việt Nam: dấu mốc quan trọng trong cuộc đời McCain


ohn McCain nhiều lần quay trở lại Việt Nam, đây là lúc ông trở lại vào năm 1992

Chào đời vào ngay đêm trước khi nổ ra Đệ nhị Thế chiến, John McCain sinh ra vào thời kỳ Hoa Kỳ bắt đầu trở thành một siêu cường.
Vị cựu chiến binh Cuộc chiến Việt Nam, thượng nghị sỹ Cộng hòa suốt sáu nhiệm kỳ, vừa qua đời hôm 25/8/2018, thọ 81 tuổi.
Cuộc đời ông kéo dài một vòng cung trải qua những gì Henry Luce từng dự đoán sẽ là kỷ nguyên của nước Mỹ - thời điểm mà sức mạnh chính trị, quân sự và văn hóa Hoa Kỳ trở nên vô song trên toàn cầu.
Ông đã từng chiến đấu ở Việt Nam và chịu tù đày khổ ải sau khi bị bắt giữ.
Ông trở thành ngôi sao sáng trên chính trường Mỹ, suýt nữa thì không chống nổi sự cám dỗ, sức mạnh tiền bạc và sự ảnh hưởng trong nền dân chủ Hoa Kỳ.
Ông từng hai lần được đề cử làm ứng viên tranh cử tổng thống Hoa Kỳ, hồi 2000 chạy đua với ứng viên cùng đảng Cộng hòa George Bush, và 2008, khi ông đối đầu và phải nhường bước trước ứng viên Dân chủ Barack Obama.
Trong những ngày cuối đời, McCain đã ủng hộ mạnh mẽ cho ý tưởng về chủ nghĩa quốc tế, theo đó nước Mỹ có thể giữ vai trò dẫn dắt, bảo vệ bạn bè khỏi kẻ thù, và công kích Donald Trump, người vận động chống lại quan điểm toàn cầu này.
McCain rời khỏi chính trường ở thời điểm có lẽ là hoàng hôn của kỷ nguyên Mỹ, khi mà quốc gia này tập trung vào chính sách dân túy, lo ngại về những nguy cơ tiềm ẩn của làn sóng nhập cư, những trở ngại của chủ nghĩa đa phương và những thách thức của nền kinh tế toàn cầu.
BBC giới thiệu một trong những giai đoạn được coi là quan trọng nhất, ảnh hưởng nhiều nhất tới sự nghiệp của McCain: thời gian ông bị bắt giam tại Việt Nam.
Thoát khỏi nhà tù chiến tranh
Ngày 14 tháng 3 năm 1973
Một hình ảnh vô cùng ấn tượng. Một McCain gầy gò, 36 tuổi, mặc bộ quần áo dân sự nhàu nát, bước đi cùng với các tù nhân chiến tranh Mỹ tới một chiếc máy bay vận tải quân sự Hoa Kỳ. Họ được trả tự do.
Hơn 5 năm bị giam giữ trong nhà tù ở Việt Nam khiến ông già đi. Mái tóc sẫm màu khi máy bay của ông bị tên lửa đối không của Hà Nội bắn hạ nay đã đốm bạc.
Ông bước đi khập khiễng - vết thương có từ khi nhảy văng ra khỏi chiếc máy bay rơi, và do sự tra tấn của nhà tù Việt Nam. Một tháng sau, tại phòng lễ tân Nhà Trắng cùng với Tổng thống Richard Nixon, McCain chống nạng bước đi.
Ông không bao giờ có thể bình phục chấn thương hoàn toàn. Ông gần như không còn bước đi khập khiễng, nhưng ông không thể giơ tay qua đầu trong suốt phần đời còn lại.
Cố vấn chính trị Mark McKinnon, người đã tư vấn cho John McCain trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2008, đã mô tả việc chải tóc giúp vị ứng viên tổng thống trong khi họ đứng đợi phía sau một chiếc xe tải nhỏ trước một sự kiện công chúng ở New Hampshire.
"Đó là khoảnh khắc dễ bị tổn thương của người lính đáng tự hào này," ông nói. "Tôi đã chải tóc cho ông ấy, và ông đi ra trước đám đông. Tôi đã quay đi và khóc."
Mặc dù McCain còn ở trong quân ngũ 8 năm sau khi trở về Mỹ, nhưng ngày ông được trả tự do ở Việt Nam đánh dấu thời điểm làm xoay chuyển nghiệp binh dường như đã được định sẵn từ khi ông sinh ra.
Cả cha và ông của ông đều là đô đốc Hải quân Hoa Kỳ, và ông nội đã chỉ huy một đội tàu hàng không mẫu hạm chống lại Nhật Bản trong Thế chiến thứ Hai.
McCain tiếp bước cha ông, theo học tại Học viện Hải quân Hoa Kỳ, nơi bạn bè cho biết đôi khi ông gặp khó khăn với truyền thống quân đội mà ông được trông đợi là sẽ theo đuổi.
"Ông ấy cảm thấy như thể ông không có lựa chọn," Frank Gamboa, một trong những bạn cùng phòng của McCain khi hai người còn là chuẩn úy tại Học viện Hải quân Hoa Kỳ, cho biết. "Một trong những gánh nặng của di sản gia đình là bạn không thể là chính mình."
Trong suốt thời gian ở học viện, McCain nổi loạn. Ông được đặt biệt danh là "John Wayne" McCain vì cách ứng xử của ông với phái nữ cũng như sự yêu mến họ dành cho ông. Ông gây ra tiếng xấu giống như người ta sưu tập tem vậy. Ông mấp mé bên bờ phải bỏ học, và tốt nghiệp gần đứng cuối lớp.
McCain thỉnh thoảng sử dụng vỏ bọc gia đình để bảo vệ mình. Gamboa miêu tả một ví dụ khi McCain trách mắng một bạn học lớn tuổi hơn vì đã sỉ nhục một người phục vụ Philippines trong bữa tối - một chút bất tuân mà có thể khiến ông bị báo cáo và chịu kỷ luật.
Khi người đàn ông hỏi tên, McCain trả lời: "John S McCain III. Còn anh tên gì?" Khi nghe tên đó, theo Gamboa, người đàn ông đã lẩn đi.
Là một tù nhân chiến tranh, McCain có cơ hội sử dụng danh tiếng gia đình để tránh rắc rối - nhưng ông đã từ chối.
Khi những người bắt giữ ông biết được ông là con của một đô đốc, ông được đề nghị trả tự do sớm. McCain đã từ chối - nhấn mạnh rằng những người đã bị bắt trước ông phải được trả tự do trước.
"Người thẩm vấn nói với McCain rằng tình hình chắc chắn sẽ rất tệ đối với ông," Gamboa nói. "Và họ bắt đầu tra tấn ông. Việc từ chối tự do vì lợi ích của các tù nhân chiến tranh khác, những đồng đội của ông, là một quyết định quan trọng và can đảm."
McCain bị biệt giam nhiều năm, bị tra tấn trong nhà tù Việt Nam. Cuối cùng ông cũng chịu xuống thang và ký nhận bản "thú tội" rằng ông đã phạm tội ác chiến tranh.
Ông không bao giờ dựa vào thân thế gia đình để tìm cách được hưởng những đối xử đặc biệt, hoặc chấp nhận cách đối xử đó cho cá nhân mình, tuy nhiên, khi rời Việt Nam ông đã làm như vậy cho các tù binh, đồng đội của mình.
Theo BBC

Hoa Kỳ tổ chức quốc tang cho John McCain


Người dân Mỹ đặt hoa tưởng niệm thượng nghị sĩ John McCain tại văn phòng của ông ở Phoenix, Arizona, ngày 26/08/2018. REUTERS/Conor Ralph

Hoa Kỳ treo cờ rủ từ ngày 26/08/2018 ngay sau khi được tin thượng nghị sĩ Cộng Hòa John McCain qua đời, thọ 81 tuổi. Giống như hai cố tổng thống John F. Kennedy và Ronald Reagan, nhà hoạt động dân chủ Rosa Park và một số thượng nghị sĩ nổi tiếng, linh cữu của người hùng chiến tranh John McCain sẽ được quàn tại tòa nhà Quốc Hội ở Washington.
Đám tang của thượng nghị sĩ John McCain được tổ chức ra sao ? Ông có công lao như thế nào để linh cữu có vinh dự được quàn tại tòa nhà Quốc Hội ?
Bắt đầu từ thứ Tư này (29/08), tại tiểu bang Arizona, nơi mà ông là đại diện cho dân chúng, vừa là dân biểu vừa là thượng nghị sĩ gần 40 năm trời và ông là người rất nổi tiếng ở tiểu bang đó, họ sẽ tổ chức một lễ tang tại văn phòng ở thủ đô bang Arizona. Tất nhiên là những viên chức của chính phủ địa phương và người dân sẽ đến đó để truy điệu, bày tỏ lời cảm ơn sự đóng góp và sự giúp đỡ của ông thượng nghị sĩ John McCain cho dân chúng của tiểu bang Arizona.
Một điều đặc biệt khác là trong buổi lễ đó, ông cựu phó tổng thống Mỹ Joe Biden, là người của đảng Dân Chủ, sẽ đọc một bài điếu văn. Lý do ông Joe Biden được mời là vì ông là bạn rất thân của ông John McCain tại Thượng Viện trong mấy chục năm trời.
Linh cữu quàn tại tòa nhà Quốc Hội ở Washington
Sau buổi lễ ở tiểu bang Arizona, quan tài của ông John McCain sẽ được di chuyển đến Thánh đường đạo Tin Lành của thành phố đó (Phoenix) để làm lễ truy điệu ông. Ngay sau đó, lĩnh cữu sẽ được di chuyển về Washington. Vào thứ Sáu (31/08), quan tài của ông sẽ được quàn tại tòa nhà Quốc Hội Hoa Kỳ.
Lý do mà ông thượng nghị sĩ John McCain được quàn tại đó là vì công lao đóng góp cho nước Mỹ của ông, vì ông là một anh hùng trong cuộc chiến tranh của Việt Nam. Người Mỹ rất quý mến và tôn trọng ông.
Hơn nữa, ông là một trong những lãnh tụ của đảng Cộng Hòa, là cựu ứng cử viên tổng thống hai lần. Rất tiếc là ông không đắc cử tổng thống, nhưng ông là một người đấu tranh cho nước Mỹ, luôn luôn bảo vệ quyền lợi của nước Mỹ. Ông đặt quyền lợi của nước Mỹ lên trên quyền lợi cá nhân. Ông cũng là người hợp tác rất chặt chẽ với đảng Dân Chủ đối lập khi cần thiết để thông qua những đạo luật có lợi cho người dân và nước Mỹ.
Thành ra, ông là một trong mười ba thượng nghị sĩ trong lịch sử nước Mỹ được đặt quan tài tại tòa nhà Quốc Hội. Đó là một điều rất đặc biệt !
Mời hai cựu « đối thủ » tranh cử tổng thống Mỹ đọc điếu văn
Sau ngày thứ Sáu, quan tài của ông sẽ được chuyển đến Thánh đường của thành phố Washington, gọi là Thánh đường Quốc gia, vào thứ Bẩy 01/09. Tại đó, có hai vị cựu tổng thống đặc biệt, là một Cộng Hòa, một Dân Chủ : George W. Bush và Barack Obama, sẽ đọc điếu văn.
Ông John McCain khi còn sống đã ngỏ ý muốn hai vị này đọc điếu văn và phát biểu tại đám tang của ông. Gia đình của thượng nghị sĩ John McCain đã xác nhận điều đó.
Tổng thống đương nhiệm Donald Trump không được mời dự tang lễ
Có một điều đặc biệt khác nữa, lần đầu tiên trong lịch sử đương đại của Hoa Kỳ, vị tổng thống đương nhiệm của đảng Cộng Hòa, tức là ông Donald Trump, cùng đảng với ông John McCain, thì chính cá nhân ông John McCain đã không muốn mời ông Donald Trump dự lễ tang của ông. Thành ra, gia đình ông John McCain phải theo lời dặn của ông John McCain. Tuy nhiên, phó tổng thống Mỹ Mike Pence sẽ dự lễ tang.
Báo chí, dư luận Mỹ cho đây là một thông điệp rất cá nhân nhưng cương quyết, không thay đổi quan điểm và lập trường của thượng nghị sĩ John McCain đối với những việc làm của tổng thống Donald Trump. Vì chính ông Donald Trump, trong thời gian tranh cử và sau khi đắc cử, đã có những lời lẽ không tốt đẹp đối với cá nhân John McCain. Một trong những lời nói đó là không nhìn nhận thượng nghị sĩ John McCain là một anh hùng của nước Mỹ trong cuộc chiến tranh Việt Nam.
Yên nghỉ bên đồng đội Chuck Clarkson
Cuối cùng, đến Chủ Nhật 02/09, quan tài của ông sẽ được đưa đến trường Hải Quân Hoa Kỳ, tại thành phố Annapolis. Đây là nơi ông được đào tạo và cũng là nơi bố và ông nội của ông cũng được đào tạo trở thành sĩ quan, tư lệnh của Hải Quân Mỹ. Tại đó cũng sẽ có một buổi lễ của Hải Quân Hoa Kỳ, đặc biệt dành cho các vị cựu sĩ quan tốt nghiệp trường này. Sau đó ông sẽ được mai táng tại nghĩa trang của Hải Quân Mỹ, ngay tại trường Hải Quân.
Ông John McCain muốn khi qua đời sẽ được chôn bên cạnh người bạn thân quý của ông, cũng là một đồng đội, đồng thời cũng học chung với ông, đó là tư lệnh Chuck Clarson.
Theo RFI

Việt Nam tưởng nhớ Thượng nghị sĩ John McCain


Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam, ông Phạm Bình Minh, viếng Thượng nghị sĩ John McCain, Hà Nội 27/8/2018. AFP

Các nhà lãnh đạo Việt Nam gồm ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, bà Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân, vào ngày 27 tháng 8 gửi lời chia buồn đến gia đình Thượng nghị sĩ Mỹ (TNS) John McCain, cùng Quốc Hội Hoa Kỳ. Thượng nghị sĩ John McCain vừa qua đời  vào ngày 25/8 tại nhà riêng ở  tiểu bang Arizona, Hoa Kỳ.
Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam, ông Phạm Bình Minh đến Tòa Đại sứ Mỹ tại Hà Nội để chia buồn và ghi sổ tang.
Ông Phạm Bình Minh ghi trong Sổ Tang đặt tại Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Hà Nội rằng Thượng nghị sĩ John McCain là người đi đầu, và đóng góp to lớn trong việc hàn gắn vết thương chiến tranh và bình thường hóa quan hệ giữa hai quốc gia.
Vào sáng nay 27-8, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam bắt đầu mở sổ chia buồn tại tòa nhà Vườn Hồng, số 170 Ngọc Khánh (quận Ba Đình, Hà Nội) cho những ai mong muốn có lời chia sẻ với gia đình Thượng nghị sĩ John McCain.
Theo ghi nhận của chúng tôi trong sáng 27-8, nhiều người dân đã tới ghi sổ chia buồn, tưởng niệm Thượng nghị sĩ John McCain. Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel J. Kritenbrink đã ghi sổ chia buồn Thượng nghị sĩ John McCain.
Một người dân phát biểu với Đài Á Châu Tự Do về TNS John McCain như sau:
“Với mấy chục năm từ sau khi ông ấy tham gia chiến tranh Việt Nam, thì ông ấy đi từ đỉnh này đến đỉnh kia. Ông ấy biết lẽ phải của quốc tế, lẽ phải của thời đại; nên ông ta ủng hộ lập lại quan hệ bình thường giữa Hoa Kỳ và Việt Nam. Tôi cảm kích cái thay đổi ‘rất bản chất của ông ta.”
Chiều 27/8, Đại sứ Daniel Kritenbrink đặt hoa tưởng niệm Thượng nghị sĩ John McCain tại tấm bia bên hồ Trúc Bạch, phía tây Hà Nội. Tấm bia được dựng lên để đánh dấu sự kiện tên lửa đất đối không của Việt Nam bắn rơi máy bay Mỹ do thiếu tá không quân thuộc lực lượng hải quân Hoa Kỳ - John McCain điều khiển ngày 26/10/1967.
Đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Daniel Kritenbrink cũng phát biểu với Đài Á Châu Tự Do về TNS John McCain như sau:
Tôi nghĩ TNS John McCain là một nhà yêu nước, một chính khách lớn. Ông ta cũng là một chiến binh vĩ đại và đồng thời là một người yêu chuộng hòa bình. Lẽ đương nhiên ông ta phải trải qua những đau khổ trong chiến tranh. Nhưng rồi ông đã trở thành một trong những nhà lãnh đạo chính của Hoa Kỳ giúp cho hai nước bình thường hóa và chuyển từ kẻ thù sang mối quan hệ đối tác và thân thiện hiện nay.”
Hai ngày qua, nơi có Tấm bia tại Hồ Trúc Bạch ở Hà Nội cũng là nơi mà nhiều người dân Việt Nam cũng như du khách đến đặt hoa tưởng niệm ông John McCain.
Trước khi trở thành Thượng nghị sĩ, ông McCain là sĩ quan lái máy bay chiến đấu của Hải quân Mỹ. Máy bay ông bị bắn rợi tại Hà Nội vào năm 1967 trong Cuộc chiến tranh Việt Nam. Ông bị giam tại nhà tù Hỏa Lò ở Hà Nội trong thời gian hơn 5 năm trước khi được trao trả về Mỹ năm 1973.
Trong Hồi ký của ông, ông có nói rằng trong thời gian ở tù ông đã nhiều lần bị hành hạ. Khi biết được ông là con trai một Đô đốc Hải quân Mỹ, Hà Nội đã thuyết phục ông chấp nhận đặc ân được phóng thích sớm nhưng ông đã từ chối và nói rằng ai bị bắt trước phải được thả trước.
Ông đã nhiều lần thăm viếng Việt Nam và cổ vũ mạnh mẽ cho quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
Theo RFA

Ý tưởng tên đường, tượng ông McCain ở VN ‘không thể thành hiện thực’


Tùy viên Quân sự Đại sứ quán Mỹ Tôn Thất Tuấn thắp hương tưởng nhớ Thượng nghị sĩ McCain tại bức phù điêu bên hồ Trúc Bạch, 27/8/2018

Biết tin Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain qua đời hôm 25/8/2018, rất nhiều người Việt Nam trong những ngày qua bày tỏ trên mạng xã hội những tình cảm tốt đẹp và sự đánh giá cao của họ về những nỗ lực của ông đối với việc hòa giải, bình thường hóa quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ.
Về mặt nhà nước, truyền thông Việt Nam cho hay Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh vào chiều ngày 27/8 đã đến Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Hà Nội để chia buồn về việc Thượng nghị sĩ McCain từ trần ở tuổi 81, sau một thời gian chống chọi với bệnh ung thư não.
Phó Thủ tướng Việt Nam viết vào sổ tang tại đại sứ quán rằng đối với chính phủ và nhân dân Việt Nam, “ngài Thượng nghị sĩ John McCain luôn là biểu tượng cho thế hệ nghị sĩ – cựu binh chiến tranh Việt Nam, là người đi đầu và có nhiều đóng góp to lớn trong việc hàn gắn vết thương chiến tranh, bình thường hóa và thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ”.
Ông Minh nhấn mạnh Việt Nam “luôn trân trọng những nỗ lực của ngài Thượng nghị sĩ trong việc xây dựng và phát triển quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ trong những thập kỷ qua”.
Trước đó, tuyên bố hôm 26/8 của phái bộ ngoại giao Mỹ ở Việt Nam viết: “Trong nhiều thập kỷ, ông ủng hộ mạnh mẽ mối quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam, dũng cảm tạo dựng bước đường để hai quốc gia chúng ta chuyển đổi từ kẻ thù thành đối tác”.
Báo chí trong và ngoài nước dịp cuối tuần vừa qua đưa tin các kiều dân Mỹ và nhiều người Việt Nam đã mang hoa đến đặt tại một bức phù điêu bên hồ Trúc Bạch để tưởng nhớ ông McCain.
Bức phù điêu mô tả một phi công quỳ gối giơ tay đầu hàng, với các hàng chữ cho biết vào ngày 26/10/1967, tại hồ Trúc Bạch, “quân và dân thủ đô Hà Nội bắt sống phi công John Sydney McCain, Thiếu tá không quân thuộc lực lượng Hải quân Hoa Kỳ”.
Vào thời điểm máy bay của ông bị tên lửa đối phương bắn rơi, ông McCain đang thực hiện phi vụ oanh tạc thứ 23 của ông ở miền bắc Việt Nam.

Ông John McCain khi được Bắc Việt Nam trao trả cho Mỹ đầu năm 1973

Viên phi công, khi đó 30 tuổi, đã bị giam trong nhà tù của Bắc Việt Nam trong hơn 5 năm và được trao trả hồi đầu năm 1973, sau khi các bên tham gia chiến tranh Việt Nam ký Hiệp định Paris.
Trong hồi ký của mình, vị thượng nghị sĩ Mỹ nói ông đã bị “tra tấn” và không được chữa trị phù hợp trong thời gian bị cầm tù đó. Việt Nam phủ nhận những cáo buộc này.
Trên mạng xã hội Facebook trong những ngày này, không ít người đưa ra đề xuất rằng sự đóng góp của viên phi công thời chiến tranh Việt Nam mà sau này trở thành một thượng nghị sĩ Mỹ có tầm ảnh hưởng lớn cần được ghi nhận tương xứng.
Nhà báo, nhà thơ Bùi Hoàng Tám, một Facebooker có tổng cộng hơn 8.000 người theo dõi, viết trên trang cá nhân rằng ông “đề nghị Hà Nội có một con đường mang tên John McCain”.
Ông Tám nêu ra lý do một cách ngắn gọn: “Từ kẻ thù, trở thành bạn và nói thẳng, là ân nhân. Vượt qua thù hận, quên oán, tạo ơn... Ông xứng đáng được đặt tên đường phố tại Thủ đô Hà Nội”.
Cùng suy nghĩ như ông Tám, trên diễn đàn mang tên Góc nhìn Báo chí – Công dân có hơn 69.500 thành viên, một người tên là Nguyễn Thành Long viết “John McCain là người có công rất lớn trong việc hòa giải mối quan hệ Việt - Mỹ. Rất mong Nhà nước Việt Nam mạnh dạn lấy tên ông đặt cho con đường chạy quanh hồ Trúc Bạch”.
Facebooker mang tên Nguyễn Thiện sống ở thành phố Hồ Chí Minh, có tổng cộng 44.500 người theo dõi, thậm chí kêu gọi rằng: “Việt Nam nên tuyên bố đặt tên đường McCain tại Hà Nội và Tp.HCM”. Theo ông Thiện, điều đó “rất có lợi cho 2 nước” và nên làm “càng sớm càng tốt”.
Những ý kiến như vậy nhận được sự hưởng ứng từ đông đảo những người khác. Bên cạnh đó, còn có một số người đưa ra quan điểm rằng Hà Nội nên dựng một bức tượng ông McCain có hình thức đàng hoàng hơn, thay cho bức phù điêu bên hồ Trúc Bạch hiện nay, được xem là có tính chất sỉ nhục cả cá nhân ông McCain lẫn nước Mỹ.
Nhận xét về việc nhiều người đặt hoa tại bức phù điêu, một người sử dụng Facebook có tên Nam Hai viết: “Độc tài lập bia để đề cao mình và hạ nhục người khác, nhưng ngờ đâu nơi đây lại thành chỗ biểu tượng cho một nền văn minh dân chủ thông qua cách ứng xử cao thượng của một con người mà trước đây chúng ta coi là kẻ thù”.
Cựu tù nhân lương tâm Lê Quốc Quân, người đã nhiều lần gặp gỡ Thượng nghị sĩ McCain và coi ông là “bạn thân”, nhận định với VOA về khả năng chính quyền đón nhận những gợi ý, đề xuất kể trên:
“Chính phủ Việt Nam không bao giờ thực hiện điều đó. Nhà nước chỉ muốn tận dụng những con người như vậy, lợi dụng lòng thương yêu, tầm nhìn chiến lược của người ta. Chứ còn thực tâm mà nói, tôi chưa nhìn thấy sự ghi nhận đến mức đặt tên đường hay là thay phù điêu”.
Nhạc sĩ Tuấn Khanh, người vẫn thường lên tiếng phản biện về các vấn đề chính trị, xã hội ở Việt Nam, nêu ra “lòng kiêu ngạo” và “quan điểm cố hữu” của những người cộng sản để đưa ra nhận định rằng việc đặt tên đường hay dựng tượng sẽ “không trở thành sự thật”.
Cho dù như vậy, hai ông Quân và Khanh lưu ý rằng những gì người dân bày tỏ ra đã cho thấy tình cảm của người Việt dành cho vị thượng nghị sĩ quá cố là như thế nào.
Luật sư Lê Quốc Quân nói:
“Bản thân ông chắc chắn được người dân Việt Nam ghi nhận. Và rất nhiều người đã biết đến ông vì ngay từ 1985, thì ông đã đến Hà Nội, tức là ông trở nên một con người rất là gần gũi đối với nhân dân Việt Nam”.
Theo nhạc sĩ Tuấn Khanh, ngoài tình cảm dành cho cá nhân ông McCain về những đóng góp giúp hàn gắn quan hệ hai nước, cũng cần xét đến việc nhiều người Việt thường có thiện cảm hơn với các giá trị và các chính khách phương Tây. Ông nói với VOA:
“Người Việt Nam vẫn chờ đợi một sự thân thiện của phương Tây và người ta tin rằng nền dân chủ và nhân quyền phương Tây có giá trị nằm trong trái tim người ta. Mặc dù đằng sau nhân dân này là chế độ cộng sản, nhưng tình cảm của người dân thể hiện đối với một người như ông John McCain, tôi nghĩ rằng nó có thể nhiều hơn mức hiện thực ông John McCain đã làm được cho Việt Nam”.

Một trong số nhiều người Việt Nam đặt hoa tưởng niệm ông John McCain ở Hà Nội từ ngày 26/8/2018

Ngược lại với nhiều ý kiến tưởng nhớ, tôn vinh hay bày tỏ biết ơn vị thượng nghị sĩ Mỹ, trong một trang Facebook có tên Diễn đàn độc giả trẻ gồm hơn 32.500 thành viên, đã có một số cuộc thảo luận theo hướng nhắc nhở rằng ông John McCain từng nhiều lần ném bom “gây tội ác” ở Bắc Việt Nam, cũng như đã có những phát biểu miệt thị, xúc phạm những binh sĩ đã giam giữ ông.
Bên cạnh những lời mỉa mai dành cho nhiều người có cảm tình với ông McCain, các thành viên của Diễn đàn độc giả trẻ còn xem đó là những người “ngây thơ chính trị”.
Nhắc đến thực tế là ông McCain đã quay trở lại Việt Nam để xây đắp tình hữu nghị giữa hai nước, luật sư Lê Quốc Quân cho rằng những người có quan điểm thù địch hay tức tối dành cho vị thượng nghị sĩ Mỹ mới qua đời là những người “cố ăn mày về quá khứ, không có đủ lòng bao dung, hoặc không có hiểu biết bằng chính ông ấy”.
Ông Quân nói thêm:
“Những con người đó không có tầm nhìn về tương lai, và theo tôi thì không thể hiện rõ ràng lòng yêu nước Việt Nam. Yêu nước Việt Nam có nghĩa là mong cho một Việt Nam tốt đẹp hơn, mà điều đó John McCain đã và đang làm. Chẳng qua họ nói vậy để khơi lại quá khứ, và như vậy không tốt một tí nào cả”.
Còn về phần nhạc sĩ Tuấn Khanh, ông bình luận:
“Ngày hôm nay mà đặt lại vấn đề những tội ác và những sai lầm của một người hôm qua trong bối cảnh chiến tranh, thì ngày hôm nay thực sự chúng ta khó có chuyện hòa giải. Ngày hôm nay mà cứ giở lại những vấn đề quá khứ mà không nhìn thấy những giá trị của hiện tại thì chúng ta sẽ mãi mãi không đi đến được tương lai”.
Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội hôm 26/8 cho biết sẽ mở cửa đón người Việt tới gửi lời chia buồn tới gia đình Thượng nghị sĩ John McCain. Cơ quan đại diện ngoại giao này cho hay “sẽ mở sổ chia buồn” từ ngày 27 tới 29/8, và sẽ “chào đón tất cả những ai mong muốn có lời chia sẻ với gia đình ông McCain”.
Cùng thời gian, Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ, ông Hà Kim Ngọc, được Đài Tiếng nói Việt Nam dẫn lời nói rằng ông McCain là “biểu tượng của quá trình hòa giải của quan hệ Việt - Mỹ”.
Theo VOA

Luận Anh Hùng, McCain?

Quốc Kỳ ngập ngừng trên Bạch Cung: Phương ngôn Việt Nam có câu rằng: Yêu ai yêu cả đường đi, ghét ai ghét cả tông ty họ hàng. Thượng nghị sĩ Mc Cain 81 tuổi ra đi ngày 25 tháng 8-2018. Khi còn sống ông đã một mình cản đường tổng thống Trump trên trường chính trị. Cho đến khi đi vào cõi ngàn thu, nhà chính khách già của miền đồng khô cỏ cháy Arizona còn gài độ trận sau cùng. Ông viết trong di chúc làm điên đầu đương kim tổng thống. Ông mời hai vị cựu tổng thống Obama và George Bush đọc lời tiễn biệt những từ chối sự hiện diện của ông Trump. Ông Donald vốn là Cao Bồi New York cũng không tay vừa. Ngọn cờ trên Bạch Cung kéo xuống nửa chừng theo thông lệ được một ngày lại có lệnh kéo lên như cũ. Phát ngôn viên Nhà Trắng đọc lời chia buồn trong khi tổng thống chỉ gửi Tuýt cho tang gia mà không nhắc đến người anh hùng của nước Mỹ. Sau một ngày dài chịu áp lực của công luận và cựu chiến binh toàn quốc, tổng thống mới đọc lời chia buồn và cho kéo cờ tại Bạch Cung xuống chịu tang.
McCain, ông là ai. Dòng họ McCain là những người có mặt từ thời Hoa Kỳ lập quốc. Thời tổng thống Washington đã có đại úy McCain dưới ngọn cờ cách mạng. Ông nội và cha của thượng nghị sĩ McCain đều là đô đốc trong hải quân Hoa Kỳ. Cuộc đời binh nghiệp và chính trị của McCain đầy huyền thoại. Theo truyền thống gia tộc, chàng trai gia nhập không lực của hải quân trở thành phi công phản lực. Chuyện nhà binh cũng có nhiều cay đắng. Ngày 19 tháng 7 năm 1967 trung úy Mc Cain đã phải chịu trách nhiệm liên quan đến trận hỏa hoạn kinh hồn trên chiến hạm USS Forestal làm chết 27 người và 100 bị thương. Hồ sơ quân bạ còn ghi ông bị thuyên chuyển cấp tốc qua hàng không mẫu hạm. Ba tháng sau trong phi vụ thả bom Hà Nội 26 tháng 10 năm 1967 phi cơ của ông bị hỏa tiễn của Nga bắn hạ. Chuyên viên người Nga tên là Yury trả lời báo Nga phỏng vấn rồi được BBC ghi lại câu chuyện khá đặc biệt. Hôm đó đơn vị phòng không thủ đô bắn hết tên lửa nhưng không thành công. Hỏa tiễn cuối cùng do chính cố vấn Nga khai hỏa đã bắn rơi phi cơ của McCain. Phi công nhảy dù xuống hồ Trúc Bạch và được cứu sống sau trận đòn hội chợ gẫy cả chân tay. McCain bị thương nặng có thể chết nhưng vài ngày sau được Hà Nội cho cứu chữa kịp thời khi biết tin cha ông đang là đô đốc tư lệnh hải quân Hoa kỳ tại Âu Châu. Trong thời gian bị tù trong hỏa lò Hà Nội tin tức chính thức ghi nhận McCain luôn luôn can trường giữ vững tư cách sỹ quan Hoa Kỳ, đặc biệt là danh dự của dòng họ McCain. Tuy nhiên chuyện bên lề đồn rằng cũng có lúc ông bị cộng sản khuất phục nên khai báo linh tinh. Hồ sơ quân bạ của hải quân Mỹ cũng như chính phủ cộng sản Hà Nội đều phủ nhận các tin tức kể trên. Tất cả đều ghi nhận việc ông từ chối đặc ân được trả tự do trước các bạn tù như là một hành động anh hùng hết sức quân tử. Sau này, trên hậu trường chính trị, khi nghe thiên hạ ca tụng ông thượng nghị sĩ POW anh hùng, tổng thống Trump vô cùng sốt tiết đã phán rằng, bị bắt làm tù binh có gì mà anh hùng. Có ngon thì đã chẳng bị bắt. Thực tình mà nói, tù binh chiến tranh là phần số, nhưng thái độ ứng xử trong thời gian bị tù đầy mới thể hiện tư cách anh hùng. Ông Mc Cain thực sự đã là anh hùng trong những năm sống trong ngục tù cộng sản. Dù là công dân Hoa Kỳ dân chủ, công bình bác ái nhưng nếu là con ông cháu cha thì McCain vẫn có thừa cơ hội để không phải bay phản lực trên bầu trời Hà Nội đầy lửa đạn. Ông đã tình nguyện đóng vai một phi công bình thường để trở thành một tù binh khốn khổ rất bình thường như mọi chiến binh khác. Sau này, với quyền hạn trong chính trường Hoa Kỳ, ông đã thông cảm với những người tù binh VNCH để đệ trình các dự luật đặc biệt tiếp nhận thêm HO đợt kế tiếp. Ông chính là người được mang tước hiệu HO Hoa Kỳ. Nếu tổng thông không nhận Mc Cain là anh hùng thì mãi mãi ông vẫn là anh hùng của các gia đình HO Việt Nam.
Trở về từ chiến trường. Trở thành người của chính trường. Sau thời gian quân vụ và tù đầy trên 10 năm, ông về quê hương xây dựng lại sự nghiệp qua con đường chính trị. McCain trở thành dân biểu rồi qua thượng nghị sĩ Hoa Kỳ. Ông là chính khách danh tiếng của đảng Cộng Hòa nhưng không hoàn toàn đồng ý với đường lối của đảng. Quan điểm độc lập của thượng nghị sĩ McCain đã dành cho ông chỗ đứng đầy triển vọng tại tòa nhà lập pháp. Năm 2000 ra tranh cử trong đảng Cộng Hoà để dành ghế tổng thống, ông đã thua ông George Bush. Năm 2008 ông được cho đại diện Cộng Hòa nhưng lại thua trận chung kết với tổng thống Obama. Trong các kỳ bầu cử, ông McCain luôn luôn là ứng cử viên được đối phương và toàn thể cử tri cảm phục. Hai vị tổng thống đánh bại McCain luôn luôn kính trọng ông thượng nghị sĩ anh hùng của thượng viện và các gia đình đã trở thành hết sức thân hữu. Từ khi bắt đầu vào thượng viện cho đến những ngày biệt ly, McCain luôn luôn được sự kính trọng của lưỡng đảng và các tất cả 5 vị tổng thống Hoa Kỳ còn sống, ngoại trừ vị đương kim.
McCain và Việt Nam. Người Việt Nam ở hai bờ Thái Bình Dương cũng có những quan niệm khác biệt. Với tư cách tỵ nạn cộng sản vẫn giữ vững ngọn cờ vàng và không chấp nhận chế độ cộng sản. Nhưng dù ông McCain có chủ trương hòa giải với cộng sản. Dù ông có mở đường bang giao, có dành nỗ lực giúp cho kẻ cựu thù thì người Việt hải ngoại vẫn mãi mãi nhận McCain như vị ân nhân số một của cả cộng đồng. Tại San Jose trong năm qua có cô luật sư trẻ tên Thục Minh vốn là con của một HO đã tình nguyện về làm việc với văn phòng thượng nghị sĩ trong một thời gian dài. Cô đang làm cho một tổ hợp luật sư vùng Vịnh với lương rất cao nhưng sẵn sàng bỏ việc về giúp văn phòng thượng viện với số lương một nửa. Chỉ vì bố là HO Việt Nam nên hy sinh giúp việc cho ông HO Hoa Kỳ. Chính Thục Minh đã là người trực tiếp vận động với ông McCain đem Việt Khang qua Mỹ. Dự án kế tiếp có thể là giúp cho các thương binh VNCH qua Hoa Kỳ. Dù hiện nay cũng chẳng còn bao nhiêu sau gần nửa thế kỷ chinh chiến điêu linh nhưng với sự ra đi của ông McCain thì niềm hy vọng cũng tắt theo. Đó là chuyện người Việt hải ngoại, nhưng hiện nay trong nước dân Việt cũng hết lòng ngưỡng mộ ông McCain. Con người ngày xưa là tên Mỹ giặc lái tàn bạo bỏ bom Hà Nội nhưng lại là người đưa Việt Nam từ thời bao cấp chuyển qua thời mở của với con đường bang giao đem ánh sáng tự do mở dần chân trời mới. Những người dân Hà Nội đã đem hoa đến đặt dưới tượng đài McCain cạnh hồ Trúc Bạch. Nơi đây năm 1967 người phi công trẻ tuổi nhảy dù xuống bị dân Hà Nội đánh gẫy chân ngày nay bước đi vẫn chưa vững. Bị đánh gẫy tay, ngày nay không giơ tay qua được bờ vai. Thật là đặc biệt khi ông thượng nghị sĩ vẫn được người Việt thương yêu từ hai bên bờ đại dương.
Thông điệp của con gái. Bài văn đáng kể nhất trong đám tang của ông McCain không phải chờ đến khi chôn cất. Con gái ông đã viết ra và gửi thông điệp hết sức cảm động. Cô nói là cha con đã ở bên nhau suốt 33 năm. Khi cô ra đời, cha đã ở bên cạnh. 33 năm sau cô đã ở bên cha khi nhà thương rút ống để ông ra đi. Ông là cây đuốc soi đường cho mẹ con cô cả cuộc đời. Từ nay cả gia đình sẽ tiếp tục đi trong ánh sáng ấm áp của ngọn lửa mà cha cô để lại.
Sau cùng, chúng ta thử hỏi, Mc Cain có phải là anh hùng của nước Mỹ hay không? Mặc dù tang lễ làm tại điện Capitol như là quốc lễ nhưng với lòng người dân Mỹ, không phải tất cả coi ông là anh hùng. Nếu McCain ra đi cách đây ba năm, có thể lòng người chưa phân tán. Ai nấy đều dễ dàng nhận đây là vị anh hùng. Nhưng bây giờ, đang có một nửa cử tri đã bầu cho ông Trump. Nhân vật này đang trở thành thần tượng và được rất đông người tin theo. Trump bảo rằng McCain không phải là anh hùng. Xem ra cũng có lý. Bị tù thì có gì mà anh hùng. Vì vậy ngọn cờ tưởng niệm trên Bạch Cung cũng phải phân vân. Kéo lên kéo xuống. Nước Hoa Kỳ vĩ đại từ lâu nên có nhiều chuyện rất lạ. Yêu ai yêu cả đường đi, ghét ai ghét cả tông ty họ hàng. Phương ngôn ta đem luận chuyện chính trị Hoa Kỳ cũng chẳng sai.
Giao Chỉ San Jose

Tưởng Nhớ John Mccain- Vị Dân Cử Rất Thích Người Việt Nam

 
Thượng nghị sĩ John McCain vừa qua đời hôm Thứ Bảy 25 tháng 8, 2018 hưởng thọ 81 tuổi tại Arizona.
Tin tức ông ra đi không bất ngờ vì đã lớn tuổi và bị bệnh ung thư não từ một năm trước; nhưng trở thành một tin lớn cho giới truyền thông Hoa Kỳ và quốc tế. Báo chí và truyền hình Hoa Kỳ dành nhiều lời ca ngợi sự nghiệp của một chính trị gia, một dân cử có uy tín.
 

TNS John McCain và BS Nguyễn Xuân Ngãi trong buổi tiệc gây quỹ tranh cử năm 2008 tại Bắc California


Là một phi công lái máy bay Mỹ thả bom Bắc Việt năm 1967 trong chiến tranh Việt Nam, bị bắn rơi, bị thương và bị Hà Nội bắt cầm tù đến năm 1973 mới được thả về Mỹ. Ông đắc cử Thượng Nghị Sĩ Hoa Kỳ đơn vị tiểu bang Arizona từ năm 1987 và giữ chức này cho đến khi mất.
Mặc dù từng bị Hà Nội cầm tù trong 6 năm, nhưng sau này Thượng nghị sĩ John McCain lại không oán thù kẻ đã giam giữ mình mà trở thành một trong những vị dân cử ra sức vận động cho sự bang giao của hai kẻ cựu thù trước đây là Hoa Kỳ và Bắc Việt.
 
Trong vị trí của Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ, John McCain đã có đưa ra chương trình đặc biệt giúp cho những người con trên 21 tuổi được đi cùng với cha là những Tù nhân HO đã được chấp nhận định cư tại Hoa Kỳ.
Còn thêm chương trình giúp những đứa con lai- tức là người có mẹ Việt Nam và cha là những người Mỹ đã từng chiến đấu ở Việt Nam- được định cư tại Hoa Kỳ.
Chỉ cần một đứa con lai là có thể đưa cả gia đình cùng đi theo qua Mỹ. Hiện nay đã có hàng ngàn gia đình người Mỹ gốc Việt Nam sinh sống tại Hoa Kỳ hiện nay nhờ 2 chương trình mang tên John McCain.
 
Có những trường hợp riêng biệt khó khăn về bảo lãnh, về đi lại của một vài người Việt Nam đối với trong nước thì Thượng nghị sĩ John McCain sẵn lòng giúp đỡ.
 Ca nhạc sĩ Việt Khang tâm sự rằng nhờ sự can thiệp của vị dân cử này mà anh mới được Hà Nội cho đi định cư sau khi anh mãn tù. Việt Khang tự coi mình là con út của ông và sắp tới sẽ đi Arizona để chào tiễn biệt vị ân nhân đáng kính này.
 
Bác sĩ Nguyễn Xuân Ngãi, Chủ tịch Hội Truyền thống Việt ở San Jose, người  đã ủng hộ tài chánh nhiều cho TNS John McCain khi ông này ra tranh cử Tổng thống Hoa Kỳ năm 2008. BS Ngãi nói rằng rất yêu mến vị TNS này và mỗi lần gặp nhau thì TNS John McCain đều nói câu “ I love Vietnamese” ( Tôi yêu mến người Việt Nam”).
 
Cuộc chiến tranh Việt Nam còn để lại hai phía Quốc Cộng nhiều chia rẽ chưa thể hàn gắn được và TNS John McCain là người duy nhất là bạn của người Việt Nam kể cả hai phía. Những việc làm của ông đã chứng minh điều đó.
 
Tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm Donald Trump đã từng chê John Mccain không phải là anh hùng vì ông này đã từng bị địch bắt cầm tù. Nhưng thật ra chính 6 năm bị cầm tù ở Hà Nội đã làm nên một tiểu sử đặc biệt cho John Mccain, giúp ông trở thành một vị dân cử có uy tín trong chính giới Hoa Kỳ.
Và cũng trong 6 năm bị cầm tù, khi trở về Mỹ trở thành chính trị gia lẫy lừng- từng tranh cử Tổng thống năm 2008- nếu không có trận bão tài chánh càn quét nước Mỹ năm này thì biết đâu ông đắc cử.
 
Và tâm của John Mccain đã chuyển hóa- không thù hận mà trở thành yêu thương qua những việc làm của ông đối với Hà Nội. Không có dịp để nghe TNS John Mccain tâm tình về sự chuyển hóa đặc biệt này- nhưng đó là một điều đáng suy gẫm.
 
Trong di chúc viết cho công chúng được phổ biến khắp nơi, TNS John Mccain viết rằng trong đời ông đã làm một số điều sai lầm; nhưng ông mong rằng tình yêu ông dành cho đất nước Hoa Kỳ sẽ được xem xét mà thông cảm.
 
Giã biệt Thượng Nghị Sĩ John McCain- một trong những nhân vật Hoa Kỳ tham chiến còn lại của cuộc chiến tranh Việt Nam mấy chục năm xưa- một nhân cách đặc biệt- một người bạn của những người Việt Nam kể cả hai phía. 
 
Trần Củng Sơn

Nhân cách John McCain và Việt Nam

Tổ tiên người Việt có câu: "Cọp chết để da, người ta chết để tiếng”, có thể là tiếng “tốt” hay tiếng “xấu” tùy theo cách sống và hành động khi chưa lìa đời. Nhưng đối với Thượng nghị sỹ Cộng hòa John McCain của Tiểu bang Arizona, người qua đời ngày 25/08/2018 ở tuổi thọ 81, sau một năm điều trị bất thành chứng ung thư não, thì sự ra đi của ông đã để lại một di sản chính trị không thay thế được của nước Mỹ.

Riêng đối với người Việt Nam, cả trong và ngoài nước, thì ông John McCain đã chiếm trọn trái tim yêu thương và kính phục của cả thù lẫn bạn ở cả hai bờ chiến tuyến.

Dòng dõi binh nghiệp


Tiểu sử phổ biến cho thấy ông John Sidney McCain III sinh ngày 29/08/1936 tại căn cứ không vận Coco Solo, vùng kinh đào Panama khi còn thuộc quyền qủan trị của Mỹ. Cha ông khi ấy là Sỹ quan Hải quân John S. McCain Jr. Ông nội của ông, John S. McCain Sr cũng xuất thân từ Viện Hải quân (Naval Academy), Annapolis, Maryland. Cả hai vị, về sau đều là Tướng 4 sao, Tự lệnh Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương.


Sự nghiệp chính trị của Nghị sỹ McCain có chiều dài dài 36 năm, bắt đầu với chức vụ Dân biểu 2 nhiệm kỳ từ 1983 đến 1987, và sau đó đắc cử Nghị sỹ liên tiếp 6 lần, từ năm 1987 cho đến ngày qua đời. 


Ông cũng 2 lần ra ứng cử Tổng thống. Lần đầu vào năm 2000 khi ông tranh cử, nhưng thất bại trước Thống đốc George W. Bush của Tiểu bang Texas để đại diện đảng Cộng hòa chống ứng cử viên Dân chủ Al Gore, khi ấy là Phó Tổng thống. Ông Bush sau đó đã đánh bại ông Gore để trở thành Tổng thống thứ 43 của Hiệp Chủng Quốc.


Lần thứ nhì, năm 2008, ông chính thức được đảng Cộng hòa đề cử tranh chức Tổng thống với đối thủ của đảng Dân Chủ, Thượng nghị sỹ da mầu Barack Obama của tiểu bang Illinois. Tuy nhiên, ông McCain, người chọn Bà Sarah Palin, Thống đốc Tiểu bang Alaska, làm ứng viên Phó Tổng thống đã thất bại, chỉ thu được 173 phiếu Cử tri đoàn, trong khi liên danh Barack Obama-Joe Biden chiếm được 365 phiếu với gần 53% phiếu đại chúng.


Sau cuộc bầu cử, Nghị sỹ John McCain thừa nhận ông đã có quyết định chính trị sai lầm khi chọn bà Palin, một người thiếu kinh nghiệm chính trị tầm cỡ quốc gia và ít kiến thức ngoại giao hơn đối thủ của bà, Nghị sỹ Joe Biden của tiểu bang Delaware, đương kim Chủ tịch Ủy ban Ngoại giao Thượng viện.


Tuy nhiên, dù thất bại tranh cử Tổng thống đến hai lần nhưng ông McCain vẫn không rời chính trường Mỹ. Ông tiếp tục củng cố vị trí chính trị của một Nghị sỹ Cộng hòa cấp tiến nhưng không bảo thủ qúa khích như nhiều đồng viện khác. 


Vào năm 2014, sau khi phe Cộng hòa chiếm đa số ở Thượng viện, Nghị sỹ McCain được bầu giữ chức Chủ tịch Ủy ban quân sự có nhiều uy quyền (Chairman of the Senate Armed Services Committee), sau khi từng làm Chủ tịch các Ủy ban người Mỹ bản thổ (Senate Indian Affairs Committee, đặc trách những vấn đế liên quan đến các sắc dân Native American, Native Hawaiian, and Alaska Native) và Ủy ban Thương mại (Senate Commerce Committee)


Tại nghị trường, ông nổi tiếng là Nghị sỹ cương nghị, thẳng thắn và luôn luôn giữ vững lập trường về những quyết định lập pháp mà ông cho là đúng và có lợi cho người dân và đất nước Hoa Kỳ. Nhà lập pháp McCain cũng không ngần ngại chỉ trích gay gắt những sai lầm của các viên chức cầm quyền Cộng hòa, kể cả Tổng thống. Ông cũng đã nhiều lần bỏ phiếu ngược lại với ý muốn của lãnh tụ đảng mình tại Quốc hội, nhưng lại sẵn sàng thỏa hiệp với phe Dân chủ đối lập khi thấy tương nhượng sẽ đem lại nhiều lợi ích hơn cho đất nước.


Bằng chứng


Điển hình như vào năm 1983, thời Tổng thống Cộng hòa Ronald Reagan cầm quyền, ông đã yêu cầu rút Thủy quân lục chiến Mỹ khỏi chiến trường Li-Băng (Lebanon) vì thấy không có lý do gì lại để mạng sống của lính Mỹ bị đe dọa bởi các phe trong cuộc nội chiến ở Lebanon.


Ông cũng chỉ trích chính quyền Reagan đã vi phạm luật cấm vận của Quốc hội khi bí mật bán vũ khí cho Ba Tư (Iran) để, thứ nhất nhờ Iran cứu 7 con tin Mỹ bị phe Hồi giáo qúa khích Hezbollah, đồng minh của Iran, bắt giữ ở Lebanon. Thứ hai, dùng tiền bán vũ khí để giúp phe đối lập ở Nicaragua (Nam Mỹ) chống Chính quyền theo Xã hội Chủ nghĩa khuynh hướng Cộng sản Cuba của Danieal Ortega.


Sang thời Tổng thống Cộng hòa Gorge W. Bush, Nghị sỹ McCain công khai chỉ trích đường lối theo đuổi chiến tranh ở Iraq, bắt đầu từ năm 2003, mà không tăng quân để chiến thắng. Ông gây ngạc trong cho dư luận và gây xáo trộn trong đảng Cộng hòa khi tuyên bố “bất tín nhiệm” Bộ trường Quốc phòng Donald Rumsfeld, người do chính Tổng thống Bush lựa chọn.


Đến năm 2004, khi ông Bush ra tái tranh cử chống lại ứng viên Dân Chủ, Nghị sỹ John Kerry, tiểu bang Massachusetts, một cựu chiến binh Mỹ trong chiến tranh Việt Nam và là bạn của ông thì Nghị sỹ McCain đã bênh vực thành tích tham chiến và lập trường của ông Kerry khi ông ta bị tấn công trong cuộc vận động tranh cử.


Nhưng quyết định lịch sử sẽ lưu truyền mãi tại Thượng viện, đồng thời phản chiếu tính cương quyết không thế lực nào có thể lay chuyển được ông McCain, đã xẩy ra vào sáng sớm ngày 28/07/2017. Đó là khi ông một mình rời ghế tiến lên trước mặt Phó Tổng thống Michael Pence, các lãnh tụ hai đảng và toàn thể Thượng viện để “thumb down”, hay bỏ phiếu “không tán thành” Dự luật của phe Cộng hòa nhằm xóa bỏ Đạo luật bảo hiểm Y tế của Tổng thống Dân chủ Barack Obama, hay còn được gọi là Obama Care.


Vì quyết định bỏ hàng ngũ của 3 Nghị sỹ Cộng hòa John McCain, Susan Collins và Lisa Murkowski mà dự luật đã bị bác với số phiếu 49-51.


Lý do Nghị sỹ John McCain và hai đồng viện không đồng ý vì Dự luật chỉ bác bỏ Obama care mà không có luật mới thay thế để bảo đảm người dân được liên tục bảo vệ.


McCain - Trump


Hành động cuối đời của Nghị sỹ McCain đã khiến Tổng thống Cộng Hòa Donal Trump tức giận vì ông đã hứa với cử tri trước cuộc bầu cử năm 2016 rằng việc làm đầu tiên của ông sau đắc cử là xóa bỏ Obama Care. 


Từ thất bại này, quan hệ giữa ông Trump và Nghị sỹ MacCain càng xa nhau hơn, nhất là khi ông Trump bị ông McCain chỉ trích có hành động thân thiện qúa mức với người đứng đầu chính quyên Nga, Tổng thống Vladimir Vladimirovich Putin, cựu Giám đốc cơ quan tình báo KGB của Nga. 


Tình báo Mỹ đã cáo buộc ông Putin ra lệnh và chỉ huy KGB phá hoại cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 với kế hoạch đánh bại ứng cử viên Dân chủ, bà Hilarry Clinton bằng chiến dịch tin giả và bịa đặt để giúp ông Trump đặc cử.


Mặc dù ông Putin phủ nhận và Tổng thống Trump cũng bác bỏ tin nói ông và Ban tranh cử của ông đã toa rập với Nga để dành thắng lợi trong cuộc bầu cử năm 2016, nhưng cuộc điều tra của Ủy viên đặc nhiệm Robert Mueller vẫn tiếp tục để tìm ta manh mối.


Khi còn sinh thời, Nghị sỹ McCain ủng hộ việc làm của ông Mueller và tuyên bố chống lại bất cứ quyết định nào nhằm ngăn cản, hay chấm dứt giữa đường cuộc điều tra. Ông cũng ủng hộ việc làm của các cơ quan tình báo Mỹ trong việc thẩm định hành động phá hoại của Nga nhằm vào sinh hoạt chính trị ở Hoa Kỳ.


Nhưng không phải liên lạc giữa ông Trump và Nghị sỹ McCain chỉ rắc rối từ sau khi ông Trump bước vào Tòa Bạch Ốc mà đã có từ trước ngày bầu cử. Khi quan sát cuộc tranh cử của ông Trump, nghị sỹ McCain nói rằng ông Trump đã tạo ra những chuyện khùng điên trong đảng Cộng hòa (fired up the crazies). Ngay lập tức, ứng cử viên Donal Trump phản pháo chê bai danh hiệu “anh hùng” (hero) của ông McCain. 


Danh hiệu này đã được báo chí, người dân Mỹ và nhiều đời chính khách của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa trao tặng để ca tụng hành động can trường của ông khi máy bay oạnh tạc, do ông lái trong một phi vụ ném bom miền Bắc Việt Nam năm 1967, bị bắn rơi và ông bị bắt làm tù binh và bị tra tấn cực hình nhiều lần trong 5 năm rưỡi (từ 1967 đến 1973).


Nghị sỹ McCain cũng đã nhiều lần từ chối được trả tự do sớm để hồi hương, sau khi phía Cộng sản Việt Nam ở Hà Nội biết cha ông, tướng 4 sao John S. McCain Jr được Tổng thống Dân chủ Lyndon Johnson bổ nhiệm làm Tư lệnh lực lượng Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương vào năm 1968. Tướng McCain Jr. cũng có nhiệm vụ chỉ huy các hoạt động của Hải quân trong cuộc chiến tranh Việt Nam.


Theo hồi ký của ông McCain viết về thời gian bị bắt làm tù binh, ít nhất là hơn 2 năm ông đã bị biệt giam, bị đánh đập dã man, bị ngược đãi và không được chăm sóc sức khỏe theo đúng quy ước quốc tế về tù binh chiến tranh. Lý do vì ông không chịu khai báo hay nhìn nhận tội của mình mỗi khi bị hỏi cung dài giờ và bị bỏ đói.


Và cứ mỗi lần ông McCain nói với quản giáo trại tù rằng ông không muốn được thả trước những quân nhân vào tù trước ông thì ông lại bị biệt giam trong phòng tối oi bức, ẩm thấp, không có vệ sinh hay tắm rửa cá nhân mà còn bị đánh đập


Nhưng đối với ông Trump thì khác. Ông ta chưa hề vào quân ngũ sau 4 lần được tạm hoãn để tiếp tục học vấn. Lần thứ 5 vào năm 1968, khi ông Trump 24 tuổi thì ông nhận được 1-Y medical deferment, sau khi Bác sỹ ông đi khám chứng minh không đủ sức khỏe để nhập ngũ. Bác sỹ chứng nhận cho ông bị “bone spurs in his heels”, chứng đau xương ở gót chân. (theo Steve Eder and Dave Philipps, the New York Times, ngày 01/08/2016)


Trong thời gian tranh cử Tổng thống, báo chí cũng đã thảo luận và nghi vấn nhiều về trường hợp ông Trump, một con nhà triệu phú trong ngành xây cất ở New York thời bấy giờ, không phải nhập ngũ để tham chiến ở Việt Nam. Vì vậy, nhiều người, kể cả báo chí và các viên chức đảng Cộng hòa đã bất bình và phản đối khi nghe ông Trump coi thường người anh hùng John McCain.


Ông Trump nói với báo chí: "He was a war hero because he was captured…I like people who weren’t captured." (Ông ta (McCain) là một anh hùng chiến tranh vì ông ta bị bắt…Tôi thích những người không bị bắt).


Mặc dù bị xúc phạm nhưng Nghị sỹ John McCain vẫn trung thành với đảng Cộng hòa để lên tiếng ủng hộ ứng cử viên Donald Trump. Ông chỉ rút lại quyết định chính trị này sau khi cuốn băng ghi âm lời nói của ông Trump vào năm 2005 được phơi bầy trên báo Washington Post, trong đó ông Trump đã có những lời lẽ coi thường phụ nữ và mô tả những hành động hôn hít và sờ mó lộ liễu thiếu đạo lý và vô nhân phẩm của chính ông.


McCain - Việt Nam


Đới với Việt Nam Cộng sản và người Việt Nam trong nước thì nhân vật John McCain đã có một chỗ đứng đặc biệt trong lịch sử hòa giải và bình thường quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Việt Nam sau chiến tranh kết thúc ngày 30/04/1975.


Đối với người Việt tị nạn ở nước ngoài, đặc biệt ở Hoa Kỳ thì ông McCain không những chỉ được kính trọng về nhân cách của một Chính trị gia, một Nhà lập pháp lỗi lạc của nước Mỹ mà ông còn là một ân nhân đã giúp cư dân Việt Nam rất nhiều.


Trước hết hãy nói về máy bay ném bom của ông McCain bị bắn rơi ờ Hà Nội và tiến trình thiết lập bang giao giữa Hoa Thịnh Đồn và Hà Nội.


Chuyện của ông ở tù bắt đầu từ ngày 26 Tháng 10 năm 1967 và kéo dài cho đến ngày 14/03/1973 thì ông được thả. Chuyện này diễn ra sau Hiệp định Paris kết thúc chiến tranh và trao trả tù binh được ký giữa 4 phe, một bên là Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa và bên kia là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (miền Bắc) và Chình phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, hay Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam.


Chuyện tù ở Hỏa Lò, hay “Hanoi Hilton” của ông McCain thì dài, nhắc lại chỉ thấy hổ thẹn trong tư cách là một người Việt Nam. Chỉ xin vắn tắt vài đoạn. 


Sau khi cách dù kéo ông rơi xuống hồ Trúc Bạch thì, theo lời ông kể trong Hồi ký: "Vài cán binh Bắc Việt đã bơi ra kéo tôi vào bờ và ngay lập tức họ bắt đầu lột đồ tôi ra, theo như thủ tục chung của họ. Tất nhiên vì đây là ngay trung tâm thành phố nên có đông người tụ tập, và tất cả bọn họ đã hò reo, gào hét, chửi rủa, phun nước miếng và đá tôi túi bụi. Khi họ đã cởi gần hết quần áo của tôi ra, tôi mới bắt đầu thấy đau nhói nơi đầu gối phải. Tôi gượng dậy và nhìn xuống nó. Bàn chân phải nằm xéo lên đầu gối trái của tôi, gần như vuông góc. Tôi thốt lên, “Chúa ơi! Chân tôi”. Dường như điều này làm họ điên tiết dù tôi không biết lý do tại sao. Một kẻ trong số họ dộng báng súng trường xuống vai tôi một cú khá nặng. Một kẻ khác đâm lưỡi lê vào chân tôi. Đám đông này thực sự đang nổi cuồng….”


“…Trong ba hay bốn ngày sau, tôi tỉnh lại vài lần giữa cơn mê man bất tỉnh. Dù vậy tôi cũng bị đưa ra khảo cung nhiều lần – điều mà chúng tôi gọi là một cuộc “kiểm tra vấn đáp”. Đó là những lúc tôi bị đánh với đủ gán ghép về tội phạm chiến tranh. Bắt đầu bị đánh ngay ngày đầu tiên. Tôi không thèm khai bất cứ điều gì ngoại trừ họ tên, cấp bậc, số quân và ngày tháng năm sinh. Họ đánh tôi dập vùi, đánh tôi bất tỉnh. Họ liên tục hăm dọa, “Mày sẽ không nhận được bất kỳ chữa trị thuốc men gì cho đến khi mày mở miệng”. Tôi không tin lắm. Tôi nghĩ rằng nếu ráng cầm cự, thế nào rồi họ cũng đưa tôi đến bệnh viện. Tôi được tên lính canh cho ăn một tí thức ăn và uống chút nước. Nước thì tôi còn nuốt được, nhưng đồ ăn vẫn tiếp tục bị ói ra. Lúc đó, bọn họ chỉ muốn khảo tin tức quân sự chứ không phải tin tức chính trị. Nhưng mỗi khi họ hỏi tôi một cái gì đó, thì tôi cũng chỉ khai tên họ, cấp bậc, số quân và ngày tháng năm sinh chừng đó. …Người canh tôi là thằng bé 16 tuổi, chắc vừa lên khỏi ruộng lúa. Trò tiêu khiển ưa thích của thằng bé là ngồi cạnh giường tôi và đọc một cuốn truyện có vẽ hình một ông già cầm khẩu súng trường trong tay, đang ngồi trên thân máy bay một chiếc F-105 bị bắn hạ. Thằng bé chỉ trỏ gì đó vào mình, rồi tát và đánh tôi. Nó làm điều đó một cách đầy khoái trá. Nó đút tôi ăn vì cả hai cánh tay của tôi đã bị gãy. Nó bưng vào chén mì gói có chút xương sụn, rồi đút tôi. Các xương sụn rất khó nhai. Tôi ngậm đầy miệng đâu ba bốn muỗng gì đó rồi nuốt trộng. Tôi chẳng ăn thêm được nữa, thế là thằng bé bưng ăn hết. Mỗi ngày hai lần tôi ăn khoảng ba hoặc bốn muỗng thức ăn như vậy."


(Theo bản dịch cùa Đinh Yên Thảo -Văn Việt, Việt Nam)


Ông John McCain đã nhiều lần được cai tù cho biết thượng cấp của anh ta muốn cho ông về nước sớm, sau khi họ biết cha ông, tướng 4 sao John S. McCain Jr, là Tư lệnh lực lượng Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương từ năm 1968. Nhưng ông McCain từ chối và muốn Bắc Việt thả những người bị bắt tù trước ông. Tất nhiên phía Chính quyền Việt Nam không đồng ý, nhưng cứ mỗi lần ông McCain từ khước yêu cầu thì liền bị hành hạ, bị bỏ vào phòng tối biệt giam khe khắt.


Ông kể tiếp: "Tôi bị biệt giam từ thời điểm 1968 đó trong hơn hai năm trời. Tôi không được phép gặp mặt, nói chuyện hay giao tiếp với bất kỳ tù nhân đồng ngũ nào. Phòng giam của tôi tạm vừa phải- khoảng 10×10, có cửa ra vào chắc chắn mà không có cửa sổ. Hệ thống thông gió là hai lỗ nhỏ ở trên trần nhà, khoảng 6×4 inch. Mái nhà bằng thiếc nên phòng nóng như thiêu. Phòng mờ mờ đêm cũng như ngày, nhưng họ luôn bật một bóng đèn nhỏ để có thể quan sát tôi. Tôi bị nhốt trong đó suốt hai năm….”


Về một đồng đội can đảm, ông McCain kế: "Bây giờ để tôi kể với bạn câu chuyện của đại úy Dick Stratton. Anh bị bắn rơi vào Tháng Năm 1967, lúc vài nhóm phản chiến Mỹ đã nhao nhao la làng rằng Hoa Kỳ ném bom Hà Nội dù chúng tôi chưa làm vào thời điểm đó. Dick bị bắn rơi phía ngoài Hà Nội, nhưng họ muốn có một lời thú tội nhân lúc một ký giả Mỹ đang có mặt. Đó là vào mùa Xuân và mùa Hè năm 67 – chắc mọi người còn nhớ những câu chuyện rất giật gân về những thiệt hại do bom Mỹ? “Thỏ” và những tên khác thẩm vấn Dick Stratton rất tàn bạo. Tay Dick đầy các vết hằn dây thừng đã bị nhiễm trùng. Chúng thực sự bóp dẹp anh để có được một lời thú nhận rằng, anh đã ném bom Hà Nội như một bằng chứng sống. Chúng rút móng tay và gí tàn thuốc lá vào người anh. Dick bị dồn đến mức không thể nói “không”. Nhưng khi chúng đưa anh đến buổi họp báo, anh làm một hành động cúi chào – anh cúi chào 90 độ theo hướng này, anh cúi chào 90 độ theo hướng khác, đủ bốn góc. Với đám “gooks” thì không phải điều gì quá lạ lẫm vì chúng quen với việc cúi chào vậy. Nhưng bất kỳ người Mỹ nào nhìn thấy hình ảnh của một người Mỹ gập mình đến thắt lưng để cúi chào vậy cũng biết rằng có điều gì đó không ổn, có điều gì đó đã xảy ra với anh ta. Đó là lý do tại sao Dick làm những gì anh đã làm. Sau đó chúng tiếp tục tạo áp lực để anh ta nói rằng anh ta không bị tra tấn. Chúng tra tấn anh để buộc phải nói rằng anh không bị tra tấn. Dick vừa ra tuyên bố mạnh mẽ tại cuộc họp báo một vài tuần trước ở đây rằng anh muốn thấy Bắc Việt bị buộc tội là tội phạm chiến tranh. Anh ấy là một người cao quý….”


(Đinh Yên Thảo, Văn Việt, Việt Nam)


Người tù John McCain đã bị đưa đi chỗ này chỗ kia nhưng điều kiện ăn ở và bị hành hạ, hầu như mỗi ngày, cũng không thay đổi


Sau dịp quay lại thăm nhà tù Hỏa Lò, hay còn được gọi là Hanoi Hilton năm 2000, cựu tù binh John McCain đã nói với báo New York Times New York Times rằng chính phủ Việt Nam đã cố tình xóa đi những gì đã xẩy ra cho tù bình Mỹ trong nhà tù, trong đó có việc tra tấn mỗi ngày và bị nhồi sọ tuyên truyền.


Ông nói: "’I still bear them ill will,” he said of the prison guards, ”not because of what they did to me, but because of what they did to some of my friends — including killing some of them.” (Tạm dịch: Tôi vẫn buộc những kẻ canh tù là vô nhân đạo, không phải vì những gì họ đối xử với tôi mà những gì họ đã làm đối với một số trong các bạn tôi, kể cả hành động giết một số tù binh.”


McCain - Nhân quyền


Với tình cảnh như thế, và với thời gian dài 5 năm rưỡi bị hành hạ trong hoàn cảnh thập tử nhất sinh thì chỉ một người có lòng vị tha cao thượng và ý chí muốn quên đi quá khứ đau buồn của chiến tranh như Nghị sỹ John McCain mới có thể tình nguyện đưa hai nước thù địch Mỹ-Việt xích lại gần nhau.


Ông John McCain đã làm việc này từ chuyến thăm Hà Nội đầu tiên năm 1985, nhân dịp kỷ niệm 10 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam. Ông đã cùng với hai Nghị sỹ John Kerry và Bob Kerry, cũng là các cựu chiến binh Việt Nam, thực hiện nhiều chuyến đi Việt Nam sau đó để đặt nền tảng cho thiết lập bang giao Việt-Mỹ vào năm 1995, dưới thời Tổng thống Dân chủ Bill Clinton.


Nhưng sau hành động ngoại giao là nỗ lực tìm kiếm những đồng đội của họ còn mất tích trong cuộc chiến, vì nếu chưa có bang giao thì công tác tìm kiếm còn nhiều khó khăn, nhất là khi Việt Nam không coi đó là nhiệm vụ của mình. 


Riêng cá nhân ông McCain đối với Việt Nam không dừng ở đây. Trong nhiều dịp đến Hà Nội hay gặp các viên chức Cộng sản Việt Nam ở Hoa Thịnh Đốn, ông đã thẳng thắn yêu cầu Việt Nam tôn trọng nhân quyền, dân chủ, tự do và thả hết tù nhân chính trị.


Bằng chứng này đã được Thượng tướng Võ Tiến Trung, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Giám đốc Học viện Quốc phòng nói với báo Dân Việt ở Việt Nam ngày 27/08/2018 


Ông Trung tiết lộ: "Khi tôi sang Hoa Kỳ, ông John McCain đã mời tôi tới Tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ. Tại cuộc gặp gỡ này ông có nói mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ cần được nâng lên tầm đối tác chiến lược nhưng ông cũng đưa ra bốn vấn đề mà ông cho rằng Việt Nam phải làm"


Đó là, ông Trung nói với Dân Việt: 


“Yêu cầu đầu tiên họ nói chúng ta phải bỏ kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa để theo kinh tế tự do;


Thứ hai là Việt Nam phải thả ngay tù nhân chính trị hay còn gọi là tù nhân lương tâm. Việc này tôi nói lại với họ, đây không phải là tù nhân chính trị mà là những người vi phạm pháp luật Việt Nam;


Điều thứ ba họ nói Đảng CSVN bỏ vai trò lãnh đạo quân đội, quân đội phải phi chính trị, tôi nói chính trị Việt Nam là như vậy, không thể phi chính trị hóa quân đội được;


Thứ tư họ nói Việt Nam phải tự do báo chí, việc này tôi đã nói với họ: Việt Nam rất tự do báo chí, không có gì ngăn cấm báo chí cả, còn báo chí kích động bạo lực, kích động lật đổ chính quyền, xâm phạm quyền bí mật cá nhân thì mới ngăn cấm… Báo chí Việt Nam kể cả phản ánh những vấn đề tiêu cực, tham nhũng kể cả đối với cán bộ trung, cao cấp thì Đảng và Nhà nước Việt Nam đều ủng hộ chứ không ngăn cản. Tôi nói thẳng với họ chúng tôi chẳng có gì là không tự do báo chí cả.”


Quan điểm và điều kiện thiết lập quan hệ “chiến lược” giữa Hoa Kỳ và Việt Nam của Nghị sỹ John McCain là bằng chứng lúc nào ông cũng muốn nhân dân Việt Nam được hưởng đầy đủ các quyền con người, điều mà Hà Nội vẫn từ chối để tiếp tục độc quyền lãnh đạo và cai trị dân theo điều kiện của đảng cầm quyền.


Còn những điều biện bạch và bao biện của ông Võ Tiến Trung không xóa được những đòi hỏi của ông McCain mà chỉ lột ra rõ hơn dự dối trá về dân chủ, nhân quyền và thiếu các quyền tự do ở Việt Nam.


Đối với người Việt ở hải ngoại, nhất là ở Mỹ, ông McCain đã có công rất lớn khi ông hoạt động không ngưng nghỉ để cứu các cựu tù nhân của Việt Nam Cộng hòa từng bị Cộng sản giam cầm và cưỡng bách lao động trong các trại được gọi là “Cải Tạo”.


Có khoảng 500,000 ngàn người tị nạn Việt Nam đã được đưa vào Mỹ qua chương trình Orderly Departure Program (ODP). Và qua tu chính án John McCain, hàng nghìn con cái của cựu tù nhân “lao động cải tạo” đã được đi theo cha mẹ sang Hoa Kỳ cho đến tháng 9/2009.


Ngoài ra Nghị sỹ John McCain còn có công trong việc thông qua Luật the Amerasian Homecoming Act, cho phép từ 23 đến 25 ngàn con lai và từ 60 đến 70 ngàn thân nhân nhập cư vào Hoa Kỳ.


Tóm lại, dù đứng bên này hay bên kia chiến tuyến, người Việt Nam nào cũng phải biết ơn Nhà lập pháp lỗi lạc đã có lòng thương người cao cả John McCain. Ông đã đóng góp cho Việt Nam có được cuộc sống hôm nay, và cũng nhờ ông mà hàng ngàn gia đình các chiến hữu người Việt đồng minh của ông ở miền Nam Việt Nam mới dược sống tự do và dân chủ ở Hoa Kỳ.


Xin vĩnh biệt, tạ ơn và kính phục nhân cách lỗi lạc của Ngài John McCain. -/-

08/018
Phạm Trần