Đảo chính Miến Điện hay mối căng thẳng dai dẳng giữa quân đội và chính phủ dân sự ?


Biểu tình ủng hộ Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ ở bên ngoài sứ quán Miến Điện tại Bangkok, Thái Lan, ngày 01/02/2021. REUTERS - ATHIT PERAWONGMETHA

Sau nhiều ngày nói bóng nói gió, quân đội Miến Điện hôm nay 01/02/2021 đã cho bắt giữ lãnh đạo Aung San Suu Kyi cùng với nhiều nhà lãnh đạo khác của đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ. Giới quan sát cho rằng đây là một cuộc đảo chính.

Theo nhận định của nhà báo Sarah Bakaloglou, từng là thông tín viên của RFI tại Rangoon, vụ việc phản ảnh những căng thẳng giữa giới quân đội và giới chính khách dân sự.
« Quả thật là từ nhiều ngày qua, căng thẳng trở nên gay gắt giữa quân đội và chính phủ dân sự. Quân đội lúc đầu đã đề cập đến khả năng đảo chính. Nhất là, người ta đã thấy các xe bọc thép lưu thông trên các nẻo đường của Rangoon, mặc dù quân đội vẫn cứ nói là đó chỉ là những hoạt động tuần tra thông thường.
Rồi cảnh sát được điều đến đông đảo tại thủ đô Naypyidaw, nơi có trụ sở của Nghị Viện, lãnh đạo Aung San Suu Kyi và tổng thống Miến Điện. Trên đường phố ở Rangoon cũng vậy, có nhiều cuộc tập hợp ủng hộ quân đội.
Những tín hiệu căng thẳng đó ngày càng nhiều, nhưng quân đội cứ làm ra vẻ trấn an vụ việc hồi cuối tuần qua, khi nói là họ sẽ bảo vệ Hiến Pháp và nhất là cáo buộc truyền thông diễn giải sai lệnh những phát biểu của họ.

Nhưng những căng thẳng này giữa chính phủ dân sự và quân đội vẫn luôn tồn tại kể từ khi đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ lên cầm quyền năm 2015. Bà Aung San Suu Kyi mong muốn sửa đổi Hiến Pháp vốn dĩ trao rất nhiều quyền lực cho quân đội Miến Điện : Ba vị trí bộ trưởng chủ chốt, 25% số ghế trong Nghị Viện được bảo đảm dành cho giới quân nhân.
Dù vậy, bà Aung San Suu Kyi vẫn là một nhà lãnh đạo rất được lòng dân. Giờ phải chờ xem có những cuộc tập hợp ủng hộ bà có sẽ diễn ra hay không nhằm phản đối cuộc đảo chính này. »
Cho đến lúc này, quân đội Miến Điện bắt giữ tổng cộng 21 người, bao gồm nhiều nhà lãnh đạo chính trị, các nghị sĩ và các nhà hoạt động đấu tranh. Sự việc khiến nhiều nhà đấu tranh lo ngại Miến Điện có nguy cơ trở lại với chế độ độc tài quân sự, như thổ lộ của một cựu tù nhân chính trị :
« Tôi thật sự lo sợ là thế hệ trẻ nói rằng quân đội Miến Điện là định chế hùng mạnh nhất của đất nước. Đây thật sự là rất nguy hiểm cho thế hệ mới. Và tôi cũng sợ rằng quân đội, nhất là những sĩ quan trẻ tuổi, tự cho mình là những người hùng mạnh nhất, có thể làm bất cứ điều gì họ muốn.
Điều này thật sự không tốt cho tương lai của Miến Điện. Điều này không phù hợp với chuẩn mực của nền dân chủ và điều đó sẽ là một trở ngại cho Miến Điện trên con đường hướng đến dân chủ. Giới quân sự phải tôn trọng kết quả bầu cử hồi tháng 11/2020, bởi vì đó là nguyện vọng của người dân, và họ phải trả tự do cho các nhà lãnh đạo của chúng tôi. »
Donald Trump : « Người đầu têu » ?
Về phần mình, ông Phil Robert, đại diện cho Human Right Watch trong khu vực, nhận xét rằng cú đảo chính này, tuy đã gây bất ngờ cho mọi người, nhưng gợi nhắc lại những sự kiện gần đây tại Hoa Kỳ.
« Thành thật mà nói, ban đầu người ta nghĩ là quân đội lòe mọi người. Trên thực tế, vụ việc rất giống những gì xảy ra ở Mỹ lúc còn Donald Trump, nhưng theo phong cách Miến Điện. Những cáo buộc gian lận bầu cử hàng loạt không có bằng chứng nhưng người ta chỉ nghĩ đó chẳng qua là cách để phe quân đội gây áp lực với bà Aung San Suu Kyi và đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ.
Việc họ dám thực hiện cuộc đảo chính dựa trên cái cớ tình trạng khẩn cấp được dàn dựng hoàn toàn, thật sự là một thảm họa cho người dân Miến Điện. Điều đó giống như việc quân đội quẳng vào thùng rác một thắng lợi bầu cử lớn của một đảng ủng hộ dân chủ trong một cuộc bầu cử được hầu hết các nhà quan sát địa phương và quốc tế nhìn nhận như một cuộc bỏ phiếu công bằng và hợp lệ. »
Theo RFI

Myanmar: Những điều cần biết


Người Miến Điện sống tại Thái Lan biểu tình chống lãnh tụ cuộc đảo chánh, Tướng Tổng tư lệnh quân đội Myanmar Min Aung Hlaing, trước tòa đại sứ Myanmar ở Bangkok, ngày 1/2/2021.

Quân đội Myanmar ngày 1/2 tuyên bố nắm quyền kiểm soát đất nước trong một năm sau khi ban hành tình trạng khẩn cấp
Tại sao chuyện này xảy ra?
Quân đội tố cáo có gian lận trong cuộc bầu cử tháng 11 năm ngoái, theo đó Đảng Liên đoàn Toàn Quốc vì Dân chủ (NLD) của nhà lãnh đạo trên thực tế Aung San Suu Kyi thắng đa số ghế tại quốc hội. Ủy ban bầu cử Myanmar bác cáo buộc gian lận.
Tại sao xảy ra bây giờ?
Hành động của quân đội diễn ra vài giờ trước khi tân quốc hội họp lần đầu tiên.
Chuyện gì xảy ra với lãnh đạo NLD?
Một phát ngôn viên của đảng cho hay bà Aung San Suu Kyi bị bắt sáng sớm ngày 1/2 cùng với các giới chức khác, kể cả Tổng thống Win Myint.
Cộng đồng quốc tế phản ứng thế nào?
Các tuyên bố lên án hành động của quân đội Myanmar đến từ Tổng thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterres, Bộ Ngoại giao Mỹ và Tòa Bạch ốc, và một số nước khác bao gồm Úc, Ấn Độ và Singapore.
Trung Quốc, một đối tác kinh tế quan trọng của Myanmar, nói họ còn đang thu thập tin tức về những diễn biến.
Theo VOA

Các nước lên tiếng về cuộc đảo chính quân sự ở Myanmar


Người biểu tình ở Nhật ủng hộ bà Aung San Suu Kyi.

Hôm 1/2, hàng loạt các quốc gia lên tiếng sau khi quân đội Myanmar đã nắm chính quyền trong một cuộc đảo chính chống lại chính phủ dân cử do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo, người đã bị bắt giữ cùng với các lãnh đạo khác của đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD), theo Reuters.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết trong một tuyên bố: “Chúng tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo quân sự Miến Điện trả tự do cho tất cả các quan chức chính phủ và các nhà lãnh đạo xã hội dân sự và tôn trọng ý chí của người dân Miến Điện như đã được thể hiện trong cuộc bầu cử dân chủ vào ngày 8/11.”
“Hoa Kỳ sát cánh cùng người dân Miến Điện trong khát vọng dân chủ, tự do, hòa bình và phát triển. Quân đội phải đảo ngược những hành động này ngay lập tức.”

Thủ tướng Anh Boris Johnson viết trên Twitter:
“Tôi lên án cuộc đảo chính và bỏ tù bất hợp pháp thường dân, bao gồm cả bà Aung San Suu Kyi, ở Myanmar.”
“Lá phiếu của người dân phải được tôn trọng và các nhà lãnh đạo dân sự được giải phóng,” Thủ tướng Anh viết thêm.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân (Wang Wenbin) nói tại một cuộc họp báo: “Chúng tôi đã ghi nhận những gì đã xảy ra ở Myanmar và đang trong quá trình tìm hiểu thêm về tình hình này”.
“Trung Quốc là một nước láng giềng thân thiện của Myanmar. Chúng tôi hy vọng rằng tất cả các bên ở Myanmar có thể xử lý một cách thích hợp những khác biệt của họ theo hiến pháp và khuôn khổ pháp lý, đồng thời bảo vệ sự ổn định chính trị và xã hội.”
Người phát ngôn LHQ Stephane Dujarric dẫn lời Tổng thư Ký Antonio Guterres cho biết: “Những diễn biến này là một đòn giáng mạnh vào các cải cách dân chủ.”
“Tất cả các nhà lãnh đạo phải hành động vì lợi ích lớn hơn của cải cách dân chủ của Myanmar, tham gia vào các cuộc đối thoại có ý nghĩa, kiềm chế bạo lực và hoàn toàn tôn trọng các quyền con người và các quyền tự do cơ bản.”
Cũng hôm 1/2, Nhật kêu gọi Myanmar trả tự do cho bà Suu Kyi và những người khác, nói thêm rằng nước này từ lâu đã ủng hộ nền dân chủ Myanmar và yêu cầu nền dân chủ này được khôi phục ngay lập tức, vẫn theo Reuters.
Chánh văn phòng nội các Nhật Katsunobu Kato phát biểu trong một cuộc họp báo: “Chúng tôi lo ngại về tình trạng khẩn cấp được ban hành ở Myanmar, điều này làm tổn hại đến tiến trình dân chủ, và kêu gọi trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi và những người khác đã bị giam giữ.”
Ông nói thêm: “Chính phủ Nhật Bản từ lâu đã ủng hộ mạnh mẽ quá trình dân chủ ở Myanmar và phản đối bất kỳ tình huống nào làm đảo ngược tiến trình đó.
Theo VOA

Đảo chính ở Miến Điện : Quốc tế lên án, Hội Đồng Bảo An họp khẩn


Một chốt kiểm soát do quân đội Miến Điện lập ra trên con đường dẫn đến trụ sở Nghị Viện ở Naypyidaw, ngày 01/02/2021. REUTERS - STRINGER

Ngay sau khi quân đội Miến Điện đảo chính, ban hành tình trạng khẩn cấp trong vòng một năm kể từ ngày 01/02/2021, cộng đồng quốc tế đã lên án mạnh mẽ hành động vi hiến. Hoa Kỳ đe dọa trừng phạt, Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc họp khẩn ngày 02/02.
Theo AFP, cuộc họp kín do Anh Quốc, nước đang giữ chức chủ tịch luân phiên của Hội Đồng Bảo An, triệu tập và sẽ diễn ra thông qua hệ thống viễn thông. Bà Christine Scharaner Burgener, đặc trách hồ sơ Miến Điện, sẽ trình bày những diễn biến mới nhất.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres lên án mạnh mẽ vụ bắt giữ nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi và nhiều chính trị gia khác. Trong thông cáo ngày 01/02, ông Guterres cho rằng “tuyên bố chuyển giao mọi quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp cho quân đội là một đòn giáng nặng nề cho cải cách dân chủ ở Miến Điện”.
Ngân Hàng Thế Giới cũng lo ngại cuộc đảo chính sẽ “gây trở ngại lớn cho quá trình chuyển đổi và phát triển” của Miến Điện, cho sự an toàn của người dân cũng như nhân viên và đối tác của họ.
Các nước phương Tây, Pháp, Anh, Mỹ, cũng như Nhật Bản kêu gọi “trả tự do ngay lập tức, vô điều kiện cho nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi” và yêu cầu tôn trọng kết quả bầu cử ngày 08/11/2020 thể hiện mong muốn dân chủ và tự do của người dân Miến Điện. 
Tổng thống Mỹ Joe Biden đe dọa tái trừng phạt và kêu gọi “cộng đồng quốc tế cần có chung tiếng nói để yêu cầu quân đội Miến Điện trao lại quyền lực ngay lập tức”. 
Nga tạm thời chưa đưa ra bình luận và tiếp tục theo dõi tình hình, theo phát ngôn viên điện Kremlin.
Các nước ASEAN, trung thành với nguyên tắc “không can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác” vẫn im lặng hoặc như trường hợp Việt Nam, chỉ bày tỏ mong muốn Miến Điện sẽ ổn định trở lại. 
Tương tự, Trung Quốc cũng kêu gọi “ổn định chính trị và xã hội” tại Miến Điện, theo thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh :
“Một kí tự xuất hiện liên tục trong những lời bình luận ở Trung Quốc ngày 01/02 về tình hình Miến Điện : Đó là từ “Lại nữa” trên các mạng xã hội với nhận xét là lịch sử tái diễn ở nước láng giềng Miến Điện.
Rõ ràng là Bắc Kinh có lẽ mong muốn tình hình tiến triển theo kiểu khác. Một người phát ngôn của bộ Ngoại Giao Trung Quốc phát biểu : “Chúng tôi hy vọng rằng tất cả các bên sẽ giải quyết được bất đồng trong khuôn khổ Hiến Pháp và luật lệ để duy trì ổn định chính trị và xã hội”. Quan chức ngoại giao này cho biết thêm là Trung Quốc vẫn đang theo dõi để “hiểu rõ hơn tình hình hiện nay”.
Chuyện gì đã xảy ra từ khi ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị thăm Miến Điện cách nay ba tuần ? Người ta vẫn nhớ về bức ảnh chụp tại phủ tổng thống ở Naypyidaw: trước sự hiện diện của ngoại trưởng Trung Quốc, bà Aung San Suu Kyi và đại diện các cơ quan Nhà nước đã hoan nghênh Bắc Kinh tặng vac-xin ngừa Covid-19 cho Miến Điện, cũng như tăng cường quan hệ đối tác với Miến Điện, nước đóng vai trò quan trọng trong dự án Con đường tơ lụa mới của Trung Quốc. Những con đường mà bà Aung San Suu Kyi, cố vấn Nhà nước Miến Điện, gọi là “con đường hòa bình” nhân chuyến thăm của chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng 01/2020.   
Hàng loạt dự án khí đốt, dầu khí, cảng nước sâu, đường sắt nối Trung Quốc đến vịnh Bengale, vành đai kinh tế Trung Quốc-Miến Điện nằm trong ưu tiên của Bắc Kinh. Trung Quốc công nhận chính phủ của đảng Liên Minh Quốc Gia vì Dân Chủ và không hề muốn có bất ổn ở quốc gia có biên giới chung này”.
Theo RFI

Quân đội đảo chính : Miến Điện trở lại thời độc tài quân sự


Đoàn xe cảnh sát túc trực trước Tòa Thị chính Rangoon, Miến Điện ngày 01/02/2021. REUTERS - STRINGER

Xe bọc thép chặn mọi trục đường chính, quân đội canh giữ hàng trăm đại biểu Quốc Hội bên trong khu nhà hành chính ở thủ đô Naypyidaw đúng ngày khai mạc phiên họp đầu tiên của Quốc Hội khóa mới. Internet bị cắt, mạng xã hội bị chặn, người dân đổ xô đi rút tiền, không dám lên tiếng vì sợ bị trả đũa dù vẫn ủng hộ chính phủ dân sự. Trong một ngày, Miến Điện trở lại với chế độ độc tài quân sự, kéo dài ít nhất một năm.
Trước đó đã có nhiều dấu hiệu cho thấy quân đội sẽ tiến hành đảo chính, từ những đoàn xe bọc thép được điều động về thủ đô trong những tuần qua, đến phát biểu úp mở của phát ngôn viên quân đội. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế phần nào đó vẫn bị bất ngờ về cuộc đảo chính vì đa số các nước còn bận chống dịch Covid-19, không chú ý đến tình hình Miến Điện trong khi uy tín của bà Aung San Suu Kyi cũng bị sứt mẻ. Ngoài ra, “vẫn khó để hiểu được hết động cơ của quân đội”, theo nhận định của nhà nghiên cứu Romain Caillaud, thuộc Viện Nghiên Cứu Đông Nam Á (ISEAS) được báo Les Echos trích dẫn ngày 01/02/2021.
Quân đội “thất thế” trong cuộc bầu cử Quốc Hội 2020
Quân đội Miến Điện chọn ngày khai mạc kỳ họp Quốc Hội mới để đảo chính vì không công nhận kết quả bầu cử ngày 08/11/2020 với cáo buộc có hơn 8 triệu phiếu gian lận. Mọi quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp được giao cho quân đội nằm trong tay tổng tư lệnh Min Aung Hlaing.
Đối với quân đội, có lẽ đảo chính là cách duy nhất chứng tỏ sức mạnh và phủ nhận thực tế bị mất uy tín thảm hại trong cuộc bầu cử Quốc Hội. Đảng Liên Minh Quốc Gia Vì Dân Chủ (LND) của bà Aung San Suu Kyi áp đảo ở Quốc Hội với 83% số ghế được bầu (396 trên tổng số 476 ghế), trong khi đảng Liên Minh Đoàn Kết và Phát Triển (USDP) do quân đội hậu thuẫn chỉ nhận được 7% số ghế (33). Cần nhắc lại là quân đội vẫn chiếm 25% số ghế đại biểu Quốc Hội không thông qua bầu cử và nghiễm nhiên giữ ba bộ quan trọng, gồm bộ Nội Vụ, Quốc Phòng và Biên Giới.
Bất bình của “kẻ bại trận” thêm gia tăng sau khi chính quyền Naypyidaw liên tục từ chối điều tra gian lận bầu cử ồ ạt, dù thừa nhận một số sai sót nhưng không đủ nghiêm trọng làm thay đổi quy mô chiến thắng của đảng LND. Đối thoại giữa đảng cầm quyền, được đông đảo người dân ủng hộ, và quân đội đã bị gián đoạn.
Nhưng đây chỉ là một trong những lý do, theo nhà nghiên cứu Romain Caillaud, và phải nêu thêm một số nguyên nhân khác, như sự lo lắng của phe quân đội về tình hình ở bang Rakhine, cũng như tham vọng cá nhân của nhiều tướng lĩnh, trong đó có tướng Min Aung Hlaing.
Theo phân tích của Hervé Lemahieu, một chuyên gia về Miến Điện tại Viện Lowy, vị tướng đầy quyền lực này “từng có ý định ra tranh cử. Có thể ông thấy rằng chính đảng được quân đội ủng hộ đã bị thất bại hoàn toàn và không bao giờ ông có thể nắm quyền thông qua bầu cử”. Ảnh hưởng của quân đội sẽ tỉ lệ nghịch với uy tín của chính quyền dân sự.
“Nền dân chủ mong manh” sụp đổ
Vụ đảo chính cho thấy rõ cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc tại quốc gia Đông Nam Á này và phản ánh thực tế mà người ta vẫn gọi từ năm 2010 là “nền dân chủ mong manh” hoặc “giai đoạn quá độ dân chủ”, theo phân tích của ông Maung Zarni, giảng viên đại học người Miến Điện hiện tị nạn tại Luân Đôn, được La Croix trích dẫn.
Cú đảo chính cũng đẩy Miến Điện vào tương lai bất trắc và khó hình dung ra được “một lối thoát nhanh chóng”, theo phân tích của Soe Myint Aung với báo Singapore The Straits Times. Thứ nhất là do quân đội Miến Điện “ngày càng cảm thấy khó chịu với ý nghĩ phải khó khăn sống chung trong 5 năm tới, thậm chí là lâu hơn, với đảng Liên Minh Quốc Gia vì Dân Chủ”. Tiếp theo, tập đoàn quân sự “cảm thấy mất quyền lực trên chính trường Miến Điện”.
Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc họp khẩn ngày 02/02. Liệu cộng đồng quốc tế có thể làm được gì khi Nga và Trung Quốc, hai thành viên thường trực của Hội Đồng Bảo An, không kêu gọi trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi và theo dõi để nắm rõ hơn tình hình ? Sự nghiệp chính trị của “Quý bà Rangoon”, hiện 75 tuổi sẽ ra sao ? Dù vẫn giữ được uy tín trong nước, nhưng bà Aung San Suu Kyi bị quốc tế chỉ trích vì không lên tiếng bảo vệ người Hồi Giáo Rohingya. Thậm chí, nhiều tiếng nói còn yêu cầu tước giải Nobel Hòa Bình được trao cho bà năm 1991.
Theo RFI

Người dân Miến Điện phát động phong trào « Bất tuân dân sự » để phản đối quân đội đảo chính


Nhân viên y tế cài ru-băng đỏ, giơ ba ngón tay, tiến hành đình công để phản đối cuộc đảo chính, tại bệnh viện Đa Khoa Rangoon, Miến Điện ngày 03/02/2021. REUTERS - STRINGER

Sau hai ngày im ắng, người dân Miến Điện bắt đầu phong trào phản kháng ôn hòa. Không biểu tình rầm rộ trên đường phố, nhưng phong trào « Bất tuân dân sự », khởi động từ ngày 02/02/2021, được hưởng ứng rộng rãi trên các mạng xã hội. Giới y bác sĩ bắt đầu đình công trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn hoành hành tại Miến Điện.
Thông tín viên trong khu vực Carol Isoux tường trình từ Bangkok :
« Một phong trào đã được giới bác sĩ, y tá trong lĩnh vực y tế công khởi xướng. Hôm qua (02/02), họ thông báo sẽ bắt đầu đình công từ hôm nay (03/02) để phản đối quân đội chiếm quyền. Hiện tại, nhân viên của khoảng 40 bệnh viện ở các thành phố lớn như Rangoon, Naypyidaw và Mandalay đã tuyên bố hưởng ứng phong trào.
Phong trào được loan tải rộng rãi trên các mạng xã hội, kể cả trong giới sinh viên. Họ đăng những thông điệp kêu gọi giúp đỡ bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Ngoài ra, người cũng thấy nhiều điểm tương đồng với những phong trào xã hội gần đây ở Hồng Kông và Thái Lan, trong đó có việc sử dụng ứng dụng nhắn tin Signal và kiểu chào với 3 ngón tay giơ lên.
Một thông điệp khác cũng được gửi tới toàn dân là gõ xoong nồi ngoài ban công và trước nhà vào 20 giờ mỗi tối. Tục lệ thường để đuổi tà ma giờ được dùng để phản đối sự hiện diện của quân đội.

Vào đúng mùa dịch Covid-19, cuộc đình công của các bác sĩ có thể gây tác động, nhưng quân đội cũng có một mạng lưới bệnh viện quân y vững chắc. Vì thế, các nhà đại diện cho phong trào bất tuân dân sự hy vọng có nhiều lĩnh vực khác nhanh chóng tham gia ».
Đến tối 02/02, trang Facebook « Bất tuân dân sự » đã có gần 150.000 theo dõi. Họ yêu cầu trả tự do cho các chính trị gia bị bắt, trong đó có nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi và chính phủ dân sự trở lại nắm quyền.
Trả lời thông tín viên RFI Sarah Bakaloglou, một nhà hoạt động tại Rangoon giải thích :
« Rất nhiều bác sĩ tại các bệnh viện công đã quyết định tham gia phong trào bất tuân dân sự. Và người ta cũng thấy nhiều nhân vật nổi tiếng nói rằng « Chúng tôi sẽ không hợp tác, không làm việc với quân đội cũng như với những doanh nghiệp thuộc sở hữu của quân đội ». Nhiều tiểu thương cũng nói rằng không bán những mặt hàng do các công ty của quân đội sản xuất nữa.
Chị biết đấy, không một người dân nào xuống đường phản đối cuộc đảo chính. Trên đường phố, chỉ có những cuộc tập hợp của các phong trào dân tộc chủ nghĩa cực đoan vui mừng chiến thắng của họ. Do đó chúng tôi tung chiến dịch hành động trên mạng. Vì các nhà lãnh đạo của đảng Liên Minh Quốc Gia vì Dân Chủ từ giờ không thể truyền tải bất kỳ thông điệp nào, nên chúng tôi phải tự tổ chức để cho quân đội thấy nỗi tức giận của chúng tôi ».
Theo RFI

Đảo chính ở Miến Điện : Lỗi ở phương Tây ?


Một nhóm người dân phản đối cú đảo chính của quân đội tại Mandalay, Miến Điện ngày 04/02/2021 REUTERS - STRINGER

Ngày 01/02/2021, quân đội Miến Điện chiếm quyền chính phủ dân sự và bắt giam lãnh đạo Aung San Suu Kyi cùng nhiều thành viên khác của chính phủ. Căng thẳng chính trị âm ỉ từ bao lâu nay. Theo một số nhà quan sát tại Pháp, khủng hoảng lần này cũng có phần trách nhiệm của phương Tây.

Hai ngày sau « cuộc đảo chính », tập đoàn quân sự kết tội bà Aung San Suu Kyi đã vi phạm luật xuất nhập khẩu. Lệnh tạm giam của tòa án cho biết trong cuộc lục soát tại nhà của bà, cảnh sát phát hiện khoảng « một chục máy bộ đàm nhập khẩu mà không có giấy tờ và giấy phép cần thiết. »
Tuy nhiên, theo quan điểm của chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher, Trung tâm châu Á, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), trên kênh truyền hình quốc tế France 24, « giới quân nhân sẽ sử dụng bất kỳ một cớ nào để chấm dứt cuộc trải nghiệm dân chủ ».
Bầu cử tháng 11/2020 : Cú tát trời giáng
Đó cũng là 10 năm trải nghiệm ngắn ngủi và mong manh. Dù đang trong quá trình chuyển giao dân chủ, thế lực của quân đội vẫn mạnh trên chính trường Miến Điện. Ba vị trí chủ chốt là Quốc Phòng, Nội Vụ và Biên Giới vẫn do quân đội nắm giữ.
Theo ông Barthelemy Courmont, chuyên gia về những thách thức chính trị tại Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược (IRIS), cuộc « đảo chính » này là hoàn toàn có thể dự đoán được. Là cuộc bỏ phiếu thứ hai của tiến trình dân chủ hóa sau năm 2015, cuộc bầu cử tháng 11 năm 2020 đã mang lại thắng lợi vẻ vang cho đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (LND), đảng cầm quyền của bà Aung San Suu Kyi với 83% lá phiếu ủng hộ.

Một kết quả « cực kỳ đáng khích lệ » trên bình diện dân chủ, nhưng lại là một cú tát đau điếng cho giới quân nhân. Họ phản đối kết quả bầu cử khi cáo buộc có hơn một chục triệu lá phiếu gian lận, những cáo buộc mà ủy ban bầu cử đã bác bỏ.
Đây cũng chính là cái cớ duy nhất để quân đội tiến hành đảo chính. Cuối tháng Giêng, tổng tư lệnh quân đội, tướng Min Aung Laing, tuyên bố Hiến Pháp có thể « bị hủy ». Rủi thay, quân đội đã giữ lời. « Trò chơi dân chủ » cũng vì thế bị khép lại, theo như phân tích của chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher.  
« Cần phải biết rõ là trước hết quân đội chưa bao giờ có ý định đi đến một sự dân chủ hóa hoàn toàn các trò chơi chính trị này cả. Và cũng nên xem lại bản Hiến Pháp 2008. Người ta thấy rõ là quân đội chấp nhận tiến triển này trong khuôn khổ mà họ đưa ra.
Ở đây có ba điều khoản quan trọng mà người ta giờ biết rõ. Quân đội vẫn chiếm giữ đến 25% số ghế ở Nghị Viện. Tiếp đến là điều khoản cấm mọi công dân Miến Điện có kết hôn với người nước ngoài nắm giữ chức vụ cao nhất trong bộ máy Nhà nước. Điều khoản này được lập ra là để ngăn cản bà Aung San Suu Kyi.
Thế nhưng bà đã có một bước đi khôn khéo bởi vì sau cuộc bầu cử năm 2015, thành công của đảng LND, bà ấy đã tạo ra một chức vụ cho riêng mình, trở thành Cố vấn đặc biệt của chính phủ. Điều này tương đương với vị trí thủ tướng chính phủ. Sự táo bạo này của bà quả thật đã khiến cho quân đội cực kỳ khó chịu.
Rồi dần dần cùng với thời gian lãnh đạo, người ta thấy là mối quan hệ giữa bà với quân đội ngày càng xuống cấp cho đến tháng 3/2020 khi bà đề nghị một số điều bổ sung để sửa đổi Hiến Pháp. Tôi tin rằng đây thật sự là một điều lăng nhục quá mức trước khi kết quả bầu cử công nhận thắng lợi của đảng LND trong cuộc bỏ phiếu lập pháp tháng 11/2020. »
Chiếc bẫy dân chủ : Lỗi ở phương Tây ?
Giờ đây, bà Aung San Suu Kyi bị bắt, có nguy cơ lãnh đến 3 năm tù giam theo như cáo buộc của giới quân sự. Tình trạng khẩn cấp lại được thiết lập trong vòng một năm. Với nhà báo Cyril Payen, đài truyền hình France 24, « chiếc bẫy dân chủ » mà phe quân đội đã hoàn hảo dựng lên và từng được phương Tây, đi đầu là Mỹ thời chính quyền Obama hồ hởi hoan nghênh, giờ đã sập lại.
Chiếc bẫy đó còn hiệu quả hơn dưới tác động của cuộc khủng hoảng người Rohingya. Barthelemy Courmont cho rằng khủng hoảng sắc tộc bùng nổ nằm trong « mưu đồ phá hoại » mọi sáng kiến chính phủ. Giới quân nhân « đẩy chính phủ dân sự dần đi đến mắc sai lầm hay chí ít đưa ra một hình ảnh xấu ».
Khi « châm ngòi cho kiểu thù hận này », giới quân đội đã tìm cách « gây bất ổn chính phủ » bằng cách tiến hành các vụ thảm sát, để rồi chính giải Nobel Hòa Bình 1991 phải hứng lấy làn mưa chỉ trích của phương Tây về cách xử lý khủng hoảng.
Vẫn theo ông Courmont, các nền dân chủ phương Tây, « bị mù quáng », đã đóng một vai trò quyết định làm trầm trọng thêm những căng thẳng ở Miến Điện. Trả lời báo mạng Sputnik của Nga, chuyên gia Viện IRIS nhận định:
« Cuộc khủng hoảng đương nhiên là nghiêm trọng cho người Rohingya. Nhưng chúng ta, có thể đã quá vội vã và chỉ định một cách tùy tiện Aung San Suu Kyi cũng như là chính phủ Miến Điện là những người phải chịu trách nhiệm. Người ta không bao giờ để ý đến những nét đặc thù của đất nước. Đặc biệt là những bộ chủ chốt do quân đội nắm giữ (…) Phương Tây đã cô lập Miến Điện một cách đáng kể, đồng thời, làm suy yếu nền dân chủ tại một đất nước, vốn dĩ rất cần đến những nguồn ủng hộ mạnh mẽ ».
Quan điểm này cũng được một thành viên tổ chức phi chính phủ Village Karenni cùng chia sẻ. Nhà hoạt động nhân quyền này còn chỉ trích mạnh mẽ cách tiếp cận Thiện-Tà của nhiều ký giả phương Tây, những người cáo buộc bà là « quỷ dữ hiện hình » sau khi đã được « ca tụng ».
Điều mỉa mai, khi gió đổi chiều, phương Tây « ngậm bồ hòn » không biết nói gì hơn ngoài những lời kêu gọi suông « dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp », « trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi và những người bị bắt khác » hay như dọa dẫm « trừng phạt ».
Nước cờ của Min Aung Hlaing
Một điểm quan trọng khác cũng được giới quan sát đặc biệt chú ý là thời điểm cuộc đảo chính. Đó không phải là một sự ngẫu nhiên. Cú đảo chính thứ ba trong vòng 63 năm xảy ra vài ngày sau khi ông Joe Biden tuyên thệ nhậm chức.
Olivier Guillard, thuộc Trung tâm Nghiên cứu về Ấn Độ và Nam Á (CERIAS), trên đài RFI lưu ý, tổng thống Mỹ Joe Biden đương nhiên sẽ có những « biện pháp thích đáng ». Nhưng tướng Min Aung Hlaing biết rõ rằng Miến Điện không nằm trong số các hạng mục ưu tiên tại châu Á. Tân chính quyền Mỹ có nhiều việc « phải xử lý với Afghanistan và Bắc Triều Tiên ».
Vị tướng này cũng hiểu rõ rằng tại phương Tây, « Quý bà Rangoon » không còn có được ánh hào quang như sau khi được trả tự do năm 2010. Thái độ im lặng trong các vụ thảm sát người Rohingya do quân đội tiến hành quả thật đã làm xấu đi hình ảnh của bà rất nhiều tại Bruxelles và Liên Hiệp Quốc. Khéo tính toán, Min Aung Hlaing biết rằng thời cơ đã đến, phương Tây đang ngắc ngoải trong vũng lầy dịch bệnh Covid-19, sau cú sốc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.
Và cũng trong nước tính này, ông hiểu rằng nếu không tiếm quyền lúc này, cơ hội lao vào con đường chính trị xem như khép lại. Nếu Aung San Suu Kyi vẫn tại quyền, ông phải đợi ít nhất 5 năm nữa mới được ra tranh cử, trong khi chỉ còn 6 tháng nữa vị tướng đầy tham vọng này sẽ về hưu.
Nỗi sợ thắng thế ?
Chỉ có điều tham vọng chính trị này của Min Aung Hlaing lại đẩy Miến Điện thụt lùi đến 30 năm về trước, theo như giải thích của nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher trên kênh truyền hình France 24.
« Bất hạnh thay chúng ta quay trở lại với tình cảnh cách đây 30 năm. Sau cuộc bầu cử lập pháp năm 1990, đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ LND đã thắng lớn, nhưng họ đã bị Tatmadaw (tên gọi quân đội Miến Điện) tước đoạt thắng lợi đó. Quân đội không chấp nhận việc một định chế hay một đảng nào có thể thắng thế hơn họ. Đây thật sự là một bước lùi lớn. »
Một làn sóng « bất phục tùng dân sự » vừa được khởi xướng. Sức sống đấu tranh của người dân Miến Điện có còn mãnh liệt như xưa hay không ? Nhà nghiên cứu viện IFRI e rằng trong hoàn cảnh hiện nay, có nguy cơ nỗi sợ lấn át khát khao nền dân chủ.
« Tôi tương đối hoài nghi. Đúng là có đến 80% người dân ủng hộ Aung San Suu Kyi và LND, bởi vì đó là kết quả cuộc bỏ phiếu hồi tháng 11/2020. Điều hiển nhiên là quân đội sau 50 năm lãnh đạo không chia sẻ quyền lực, luôn thể hiện mọi sự hung bạo, thế nên quân đội không được người dân yêu thích.
Tuy nhiên, luật chơi của quân đội là nỗi sợ hãi. Liệu tâm trạng sợ hãi đó có sẽ trở lại hay không ? Hay là ngược lại, người dân sẽ được giải phóng và có thể dấn thân vào một chiến dịch bất tuân dân sự.
Dù vậy, tôi cũng nhận thấy có một điểm đáng chú ý là những người đầu tiên khởi động phong trào này là những bác sĩ. Đây không phải là một sự ngẫu nhiên, chúng ta đang trong một giai đoạn khủng hoảng dịch tễ. Các bác sĩ là không thể thiếu, họ có năng lực nghiệp vụ. Thế nên, cho dù phản ứng của giới quân sự có ra sao, người ta vẫn phải cần đến các bác sĩ.
Liệu những công chức khác sẽ có sự táo bạo đó hay không ? Tôi chưa biết được. Những giờ sắp tới sẽ rất thú vị để quan sát. Nhưng tôi có cảm giác là nỗi sợ hãi rủi thay có vẻ thắng thế ! »
Theo RFI

Sửa bởi người viết 04/02/2021 lúc 03:34:47(UTC)  | Lý do: Chưa rõ

Nhận định về phản ứng đối với cuộc đảo chính tại Miến Điện


Người dân Miến Điện biểu tình phản đối cuộc đảo chính hôm 5/2/2021 ở Yangon. AFP

Âm thanh tiếng gõ nồi niêu xoong chảo vang lên ở các đường hẻm khắp Miến Điện vào tối hôm 2 tháng 2. Người dân Miến Điện sử dụng biện pháp như thế để phản ứng trước vụ đảo chính do giới quân đội tiến hành.
Quân đội Miến Điện vào ngày 1 tháng 2 đã bắt giữ nhà lãnh đạo và cố vấn nhà nước bà Aung San Suu Kyi, Tổng thống U Win Myint và một số thành viên nội các của Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD).
Tin tức của cuộc đảo chính ở Miến Điện cũng được truyền thông Nhà nước Việt Nam loan đi. Tuy nhiên, theo blogger Huỳnh Ngọc Chênh thì đa số người dân Việt Nam không mấy quan tâm. Riêng đối với giới đấu tranh cho dân chủ- nhân quyền trong nước thì tin đảo chánh một nền dân chủ như ở Miến Điền được đón nhận với nhiều bàng hoàng.


Bích chương kêu gọi trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi AFP photo

Chỉ mới vào năm 2016, quân đội Miến Điện cho phép tiến hành một cuộc bầu cử tự do sau nhiều thập niên đàn áp. Bà Suu Kyi và Đảng NLD mới lên nắm quyền. Ông Chênh nói, sự kiện đó đã gieo nhiều hy vọng cho giới đấu tranh dân chủ của Việt Nam:
“Khi mà chính quyền độc tài quân phiệt trao lại cho nhân dân Miến Điện quyền làm chủ để người ta đi bầu cử và cho đảng của bà Suu Kyi thắng lợi, thì đó là động viên rất lớn đối với phong trào dân chủ Việt Nam và người ta cũng mong muốn nhà nước độc tài Việt Nam cũng nới lỏng và trao trả quyền làm chủ thật sự cho người dân Việt. Đó là cái mong mỏi và động viên rất lớn. Sự phát triển kinh tế của Miến Điện (trong những năm sau đó) cũng là động viên cho các nhà đấu tranh cho dân chủ Việt Nam rất nhiều. Nhưng bây giờ họ bị lật đổ, thì những người quan tâm chính trị rất buồn, rất lo cho việc này”.
Một cựu tù nhân lương tâm không muốn nêu tên, chia sẻ rằng cú sốc từ những diễn tiến chính trị ở nước ngoài trong những tuần gần đây đã tác động nhiều đến họ. Qua ứng dụng điện thư, cựu tù chính trị của chế độ Đảng Cộng sản Việt Nam nói:
“Sau diễn biến bầu cử bên Mỹ rồi đảo chính Myanmar thật sự mình bị shock và cảm thấy hoang mang trước tình hình Quốc Tế. Càng buồn cho hiện tình tăm tối ở VN”.
Ông Chênh chia sẻ thêm một khía cạnh khiến việc đảo chánh làm ông quan tâm:
“Khi tôi nghe quân đội Myanmar đảo chính bắt giam tổng thống Myanmar và bà Suu Kyi thì tôi thấy một nỗi thất vọng và nghĩ rằng nền dân chủ mong manh của Miến Điện đã bị chấm dứt và đã bị đổ vỡ. Đây là một thắng lợi lớn cho bọn Tàu Cộng. Đứng sau lưng cái đám quân phiệt của Miến Điện đương nhiên là bọn Trung Quốc. Do áp lực của quốc tế và đấu tranh của nhân dân cho nên họ mới một phần nào ‘nhả’ ra dân chủ để xây dựng chế độ dân chủ. Nhưng mà họ xây dựng chế độ dân chủ trong cái khống chế của Trung Quốc”.
Trung Quốc trong những năm qua đã đổ nhiều tỷ đô la vào nền kinh tế và hạ tầng cơ sở ở Miến Điện. Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 1 tháng 2 kêu gọi Miến Điện “duy trì sự ổn định chính trị và xã hội”.

Một cuộc biểu tình tại Bangkok hôm 4/2/2021. AFP

Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng vào cùng ngày đã trả lời báo chí tương tự rằng “Việt Nam mong muốn Myanmar sớm ổn định và hợp tác trong khu vực, cũng như tiếp tục đóng góp vào quá trình xây dựng Cộng Đồng ASEAN”.
Việt Nam trong năm 2020 đã giữ vai trò chủ tịch luân phiên của ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á).
Ông Huỳnh Ngọc Chênh cho rằng lời phát biểu của bà Lê Thị Thu Hằng là nhàm chán, cũng như vai trò của chính quyền ĐCSVN trước vụ việc:
“Việt Nam đối với thế giới thì chả có vai trò gì, chả có đóng góp gì, chả có tác dụng gì hết đối với mọi vấn đề của thế giới. Trong ASEAN lại cũng chả có đóng góp gì, mặc dù Việt Nam đã là chủ tịch của ASEAN nhưng mà tiếng nói của Việt Nam rất yếu. Kể cả các nước khác của ASEAN họ cũng không có vai trò gì lớn lắm, bởi vì ASEAN là một nhóm nước nhỏ bị Trung Quốc khống chế rất nhiều. ASEAN không đoàn kết để có tiếng nói chung”.
Facebooker Nguyễn Đình Hà từ Hà Nội đồng tình một phần nào với quan điểm của ông Chênh, nhưng theo anh này thì thái độ của Việt Nam cực đoan hơn:
“Việt Nam cũng vốn là một quốc gia toàn trị, mà không chỉ là Việt Nam, mà phần lớn các quốc gia Đông Nam Á là độc tài, toàn trị hoặc là có phong trào dân chủ thoái trào, như Philippines. Thì hầu hết họ có tiếng nói dè dặt hoặc không thể hiện quan điểm rõ ràng về việc Miến Điện. Thực sự theo tôi hiểu thì đó là một sự ngầm ủng hộ việc đảo chính của quân đội Miến Điện hoặc là nếu không phải là đồng thuận, thì họ cũng làm ngơ”.
“Cuộc đảo chính cho chúng ta thấy một vấn đề rất quan trọng. Kể từ khi Miến Điện chuyển từ chế độ quân phiệt sang chế độ dân chủ, khi quân đội trao quyền cho chính quyền dân sự của bà Aung San Suu Kyi, thì trong rất nhiều năm qua chúng ta có thể thấy rằng, thứ nhất, là cơ chế chính trị hiện tại của Miến Điện và đặc biệt là hiến pháp và hê thống luật pháp của Miến Điện chưa trung lập hóa được quân đội, chưa phi chính phủ hóa được quân đội, và quân đội vẫn là thế lực rất mạnh, chi phối nền chính trị Miến Điện”. -Anh Nguyễn Đình Hà
Anh Nguyễn Đình Hà nhận xét rằng tin đảo chính thật sự là bất ngờ, nhưng nó cho phong trào đấu tranh cho dân chủ tại Việt Nam một bài học lớn:
“Cuộc đảo chính cho chúng ta thấy một vấn đề rất quan trọng. Kể từ khi Miến Điện chuyển từ chế độ quân phiệt sang chế độ dân chủ, khi quân đội trao quyền cho chính quyền dân sự của bà Aung San Suu Kyi, thì trong rất nhiều năm qua chúng ta có thể thấy rằng, thứ nhất, là cơ chế chính trị hiện tại của Miến Điện và đặc biệt là hiến pháp và hê thống luật pháp của Miến Điện chưa trung lập hóa được quân đội, chưa phi chính phủ hóa được quân đội, và quân đội vẫn là thế lực rất mạnh, chi phối nền chính trị Miến Điện”.
Anh Hà nói, các nhà hoạt động cho dân chủ tại Việt Nam cần xét thêm vấn đề không chỉ làm sao có được một cuộc bầu cử tự do tại Việt Nam, vì Miến Điện đã vừa trải qua một cuộc bầu cử thành công và tự do vào cuối năm ngoái.
“Chúng ta phải trung lập hóa, phi chính trị hóa quân đội để quân đội chỉ bảo vệ quốc gia, nhân dân và hiến pháp. Mà hiến pháp ở đây là chúng ta cần hiến pháp chuẩn mực, tôn trọng lợi ích quốc gia, quyền của người dân và thể chế dân chủ”.
Chế độ dân chủ của Miến Điện chưa đủ thời gian để tạo sự bền vững lâu dài, anh nói:
“Chỉnh quyền dân sự chưa kiểm soát được quân đội. Nó khác với các quốc gia có dân chủ thực sự là chính quyền dân sự phải kiểm soát quân đội”.
Tại Miến Điện, người dân và các nhà hoạt động lại một lần nữa kéo nhau xuống đường, phát động những hành động bất tuân dân sự như họ đã làm trước đây.
Theo RFA