"Panama papers" : Putin và bạn hữu tuồn cả tỷ đô la ra nước ngoài


Tổng thống Nga Vladimir Putin bị các điều tra vụ Panama papers phát giác tuồn tài sản ra nước ngoài.
REUTERS/Mikhail Klimentyev/Sputnik/Kremlin

Sau khi Liên Đoàn Quốc Tế Các Nhà Báo Điều Tra (ICIJ) và hàng trăm cơ quan truyền thông trên thế giới tung ra các thông tin về những khối tài sản kếch xù được giấu tại các thiên đường thuế khóa, bởi các lãnh đạo chính trị, các nhân vật nổi tiếng và giàu có trong nhiều lĩnh vực, thậm chí cả những tổ chức tội phạm.

Trong số 140 chính khách nổi trội nhất, người ta thấy xuất hiện nhiều nhân vật thân tín của của tổng thống Vladimir Putin. Các tài liệu điều tra của các nhà báo còn cho thấy rõ tổng thống Nga và các bạn hữu của ông đã đưa một khối lượng tiền lớn ra nước ngoài như thế nào.

Thông tín viên RFI Veronika Dorman tại Matxcơva cho biết thêm thông tin vụ việc :

" Có thể ông Vladimir Putin dẫn đầu danh sách với khối tài sản 2 tỷ đô la, trong đó gần một nửa được cất giấu cẩn thận tại các thiên đường thuế ở Caribê. Cuộc điều tra tiết lộ là từ nhiều năm nay, với sự đồng lõa của những người thân cận của Putin, cùng nhiều thủ thuật khác nhau, hàng triệu đô la trong ngân quỹ Nhà nước đã được chuyển về các công ty bình phong đặt tại Panama.

Đó là các khoản tín dụng được các ngân hàng Nhà nước Nga cấp và chưa hề được hoàn trả, những khoản vay qua tay rồi biến mất tăm và nhiều vụ chuyển nhượng cổ phần không có thực.

Trung tâm của các thao tác tài chính đáng ngờ nằm tại ngân hàng Bank Rossiya, đóng trụ sở tại Saint- Pétersbourg, còn được coi như là « ngân hàng của bạn hữu » của Putin. Cổ đông chính của ngân hàng ông Iourri Kovaltchouk, là bạn và « chủ ngân hàng riêng » của tổng thống Nga.

Nhân vật bù nhìn là nghệ sĩ vĩ cầm Serguei Roldouguine, cũng là một người bạn thân nhất của Putin và là người đỡ đầu cho con gái của Putin. Chính ông này đứng tên đăng ký các công ty bình phong ở hải ngoại.

Một tuần trước các tiết lộ này, Kremlin đã cảnh báo rằng sẽ có một một chiến dịch vu khống nhắm vào lãnh đạo Nga và người thân, nhằm gây mất ổn định chế độ. Tối Chủ nhật (03/04/2016), khi vụ « Panama paper » được tung lên trang nhất báo chí quốc tế, các cơ quan truyền thông Nga thân chính quyền hoàn toàn im hơi lặng tiếng.
Theo RFI

Gia đình lãnh đạo Trung Quốc che giấu của cải ở nước ngoài


Các nhân vật chính trị được trích dẫn trong các hành vi trốn thuế Panama. AFP

Gia đình của một số lãnh đạo hàng đầu ở Trung Quốc bao gồm Chủ tịch Tập Cận Bình đã sử dụng các thiên đường trốn thuế ở nước ngoài để che giấu của cải của mình. Đó là thông tin mới được tiết lộ trong tài liệu có tên là Panama được hãng tin Đức Sueddeutsche Zeitung thu thập được và chia sẻ với các hãng tin quốc tế thông qua tổ chức các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ).

Theo tài liệu này, có ít nhất 8 người trong hàng ngũ Bộ chính trị hiện tại và trước đó của Trung Quốc có liên quan đến hoạt động trốn thuế che giấu tài sản này.

Một trong số những người được nêu tên là em rể của Chủ tịch Tập Cận Bình tên là Deng Jiagui. Người này đã lập ra hai công ty ở đảo British Virgin vào năm 2009 khi ông Tập còn là ủy viên Bộ chính trị và chưa lên chức Chủ tịch nước.

Hồi năm 2012, hãng tin Bloomberg cho công bố một điều tra cho thấy tài sản khổng lồ của gia đình ông Tập Cận Bình. Theo điều tra này thì em rể của ông và vợ của người này đã có được hàng trăm triệu đô la trong cổ phần công ty và các bất động sản.

Hai năm trước, ICIJ cũng điều tra và phát hiện được gần 22.000 khách hàng nước ngoài đến từ Trung Quốc và Hong Kong, trong số họ có những người là họ hàng với cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và cựu Thủ tướng Lý Bằng, thậm chí cả ông Đặng Tiểu Bình.

Theo tài liệu Panama có đến 140 chính trị gia trên toàn thế giới có liên quan đến các tài khoản ở nước ngoài. Đây là con số thu được từ một điều tra đối với 11,5 triệu hồ sơ bị rò rỉ từ một công ty luật có tên Mossack Fonseca có trụ sở ở Panama.

Trong số những tên tuổi được nói đến có Tổng thống Nga Vladimir Putin. Tài liệu cho thấy những ngân hàng, công ty có liên quan đến những người thân cận của ông Putin. Theo tài liệu này, những người có liên quan đến ông Putin đã chuyển khoảng 2 tỷ đô la qua các ngân hàng và các công ty giả. Điện Kremli hôm qua lên tiếng cho rằng tài liệu Panama là một thủ đoạn nhằm làm mất ổn định nước Nga.

Tài liệu cũng cho thấy Thủ tướng Ireland, Sigmundur David Gunnlaugsson bí mật có đến hàng triệu đô la trong trái phiếu ngân hàng giữa khi nước này đang gặp khủng hoảng tài chính trước đây. Ông này sau đó lên truyền hình khẳng định ông không làm gì sai. Tuy nhiên ông đang phải đối mặt với những kêu gọi đòi ông phải từ chức.
Theo RFA

"Panama papers": Trung Quốc, khách hàng số 1 của tổ hợp luật sư Mossack Fonseca


Thân nhân nhiều lãnh đạo cao cấp Trung Quốc nằm ở tâm điểm vụ bê bối Panama Papers.
REUTERS/Kacper Pempel/Illustration

Tổ hợp luật sư Mossack Fonseca ở Panama, trung tâm điểm của cơn bão tai tiếng tẩu tán tài sản và rửa tiền « Panama Papers » có văn phòng đại diện ở nước nào nhiều nhất ? Câu trả lời là Trung Quốc, nơi mà chế độ cộng sản tự cho là cương quyết bài trừ tham nhũng và kiểm soát chặt chẽ nguồn vốn chạy ra nước ngoài.

Theo số liệu của Ngân Hàng Nhà Nước Trung Quốc năm 2011, « cán bộ tham ô » chuyển tiền cất giấu ở nước ngoài khoảng 120 tỉ đôla Mỹ. Đến đầu năm 2016, báo cáo chính thức cho biết, chỉ trong vòng 18 tháng, số tiền « doanh nhân » đưa ra ngoại quốc là 1.000 tỉ đôla.

Vụ tai tiếng « Panama Papers » nổ tung đã xác nhận mặt trái của chế độ Bắc Kinh. Theo AFP, việc phân tích hàng triệu tài liệu bị tiết lộ từ tổ hợp luật sư Mossack Fonseca, từ cuộc điều tra rộng lớn của 107 hãng tin và cơ quan truyền thông thế giới, đã cho phép tìm thấy tên tuổi những người trong gia đình giới lãnh đạo đương nhiệm và cựu lãnh đạo của Trung Quốc như Đặng Tiểu Bình, Lý Bằng, Bạc Hy Lai, Giả Khánh Lâm cho đến Tập Cận Bình… Tuy nhiên, ngoài gia đình của giới lãnh đạo chính trị chóp bu giàu sụ, đại cường kinh tế thứ nhì thế giới còn là nguồn tài sản khổng lồ, những triệu phú, tỉ phú mới, khách hàng « béo bở » của tổ hợp luật sư Panama.

Mossack Fonseca, với nghề chuyên môn là mở các công ty ở "thiên đường thuế khóa" và dàn dựng các giao dịch chuyển ngân, tài khoản phức tạp, không minh bạch, nhằm che giấu nguồn tiền và tên tuổi của chủ nhân.

Theo website của Mossack Fonseca, tổ hợp luật sư Panama này có văn phòng đại diện tại 8 thành phố lớn ở Trung Quốc : Thượng Hải, Thâm Quyến, Đại Liên, Thanh Đảo, Ninh Bộ, Hàng Châu, Quảng Châu và đương nhiên là có Hồng Kông, trung tâm tài chính tự trị nằm ngay cửa ngõ vào Hoa lục.

Chính tại Hồng Kông mà Mossack Fonseca có lực lượng đối tác hùng hậu nhất từ luật sư cho đến ngân hàng để tìm kiếm và giới thiệu khách hàng. Theo Liên minh phóng viên điều tra quốc tế ICIJ, nhóm nhà báo phối hợp điều tra và công bố tài liệu « Panama Papers » thì ở Hồng Kông, Mossack Fonseca có nhiều khách hàng hơn cả ở Anh Quốc và Thụy Sĩ.

Hơn thế nữa, một cuộc điều tra nội bộ kết luận là trong số khách hàng chủ nhân các công ty bình phong ở ngoài lãnh thổ Trung Quốc, thì tỉ lệ cao nhất vẫn là dân Hoa lục, rồi hạng nhì là Hồng Kông.

Trong một phản ứng đầu tiên, Hoàn Cầu Thời Báo lên án báo chí Tây phương và một « thế lực thù địch rất mạnh » đánh phá uy tín chủ tịch Trung Quốc và tổng thống Nga cho dù trong danh sách đầu tiên có đến 140 nhân vật lãnh đạo thế giới.

Từ ba năm nay, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tiến hành một chiến dịch bài trừ tham nhũng, được mệnh danh là « đả hổ diệt ruồi », trong sạch hóa hàng ngũ cán bộ đảng Cộng Sản song song với biện pháp « hạn chế nghiêm ngặt » số tiền mà « người dân » có quyền đem ra nước ngoài.

Câu hỏi đặt ra là : Làm cách nào mà văn phòng rửa tiền Mossack Fonseca ăn nên làm ra tại Trung Quốc hơn là ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới ?
Theo RFI

Vụ « Panama Papers » : Kremlin tố cáo « mưu đồ » gây bất ổn Nga


Tổng thống Nga Vladimir Putin tại điện Kremlin, Matxcơva, ngày 05/04/2016
REUTERS/Alexander Zemlianichenko/Pool

Theo những thông tin mới được tiết lộ về vụ « Panama Papers », nhiều nhân vật thân tín của tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa khối lượng tiền lớn ra nước ngoài. Đáp trả lại những cáo buộc trên, ngày 04/04/2016, điện Kremlin cho rằng tổng thống Nga trở thành « mục tiêu chính » của một mưu đồ đầy « bịa đặt » và « giả dối » nhằm gây bất ổn đất nước.

Thông tín viên RFI Véronique Dorman, từ Matxcơva cho biết thêm chi tiết :

« Phản ứng của điện Kremlin không gây bất ngờ và hoang tưởng. Các phương tiện truyền thông chính thức của Nga im hơi lặng tiếng hoàn toàn, không có một chữ nào nói về vụ việc. Còn phát ngôn viên của tổng thống Vladimir Putin đã tố cáo đây là « vụ tấn công truyền thông » được lên kế hoạch từ trước, với mục đích gây bất ổn tại Nga trước kỳ bầu cử lập pháp vào tháng Chín tới đây và trong tương lai là nhằm hạ uy tín nguyên thủ Nga trong kỳ bầu cử tổng thống năm 2018. Bởi vì ông Vladimir Putin là mục tiêu chính của vụ « Panama Papers », mặc dù nhiều lãnh đạo khác và những nhân vật nổi tiếng Nga cũng bị nêu danh.

Theo phát ngôn viên Dmitri Peskov, những tiết lộ trên chỉ thể hiện thêm bầu không khí « thù ghét Putin ». Và hiện tượng này đã đi xa đến mức không thể nói tốt về nước Nga được. Ngoài ra, ông Peskov vẫn nhấn mạnh tới giả thuyết âm mưu phá hoại mà điện Kremlin vẫn thường xuyên nêu ra, khi cho rằng những nhà báo điều tra các tài liệu trên thật sự không phải là nhà báo, mà là nhân viên của CIA hay các cơ quan tình báo khác.

Tóm lại, cuộc điều tra chỉ là một loạt thông tin « bịa đặt », « giả dối » và không đáng để chính quyền có phản ứng chính thức ».
Theo RFI

Một người Việt ở Canada có tên trong hồ sơ Panama

OTTAWA, Canada (NV) - Một người Việt Nam ở Canada, tên là Eric Văn Nguyễn, một nhà đầu tư cổ phiếu ở Quebec, bị nêu tên trong hồ sơ Panama, liên quan tới các giới chức lãnh đạo và doanh gia cao cấp thành lập công ty bí mật ở nước ngoài để trốn thuế, theo báo The Toronto Star.

Một nhân viên bảo vệ đứng bên ngoài văn phòng công ty Mossack Fonseca ở Panama. (Hình: Rodrigo Arangua/AFP/Getty Images)

Trong khi đó, chính phủ Canada đang tìm cách nắm được thông tin trong hồ sơ Panama, một bộ sưu tập lớn những dữ liệu, hé lộ hàng trăm tài khoản tránh thuế ở hải ngoại của các cá nhân, công ty Canada.

Bà Chloé Luciani-Girouard, phát ngôn viên của Bộ Trưởng Bộ Thuế Vụ Canada Diane Lebouthillier cho biết, vài giờ sau khi phương tiện truyền thông trên toàn thế giới đăng tải các hồ sơ nội bộ của một công ty luật tài chính tại Panama, bộ đã yêu cầu các quan chức cơ quan thuế Canada thu thập thông tin để có biện pháp đối phó thích ứng.

Bà Luciani-Girouard nói Bộ Trưởng Lebouthillier đang theo dõi câu chuyện về các tài liệu bị rò rỉ này “rất chặt chẽ.”

Trong một email, bà Luciani-Girouard khẳng định: “Cơ quan thuế Canada cam kết chống lại việc lạm dụng các quyền hạn ở nước ngoài và bảo vệ tính liêm chính của hệ thống thuế.”

Tài liệu rò rỉ đang làm chấn động nhiều cá nhân, thương nhân và giới quyền lực quốc tế trong đó có hồ sơ của khoảng 350 người Canada là những hồ sơ nội bộ của Mossack Fonseca, một công ty luật ở Panama nổi tiếng với dịch vụ thiết lập các công ty ngoại vi vỏ bọc, giúp nhiều thân chủ của mình tránh được các khoản thuế thu nhập lớn.

Ngoài ông Eric Văn Nguyễn, cho đến nay, những danh tính Canada đầu tiên được tờ Toronto Star đưa ra là ông Chuck Furey, cựu bộ trưởng nội các Newfoundland; ông Eric Levine, nhà điều hành câu lạc bộ tập thể dục; ông Brian Shamess, bác sĩ chuyên về thể thao; và ông John Wright, nhà môi giới đầu tư.

Ðặc biệt, trong các danh tính Canada nổi lên từ hồ sơ Panama, có bà Helene Mathieu, 46 tuổi, tốt nghiệp Ðại Học McGill, người đã cung cấp dịch vụ pháp lý cho gần 900 công ty ẩn náu thuế và có ít nhất ba khách hàng của bà Mathieu từng bị lưu ý vì các biện pháp chế tài, giới hạn cung cấp nhiên liệu cho chính phủ Syria mà Văn Phòng Kiểm Soát Tài Sản Hải Ngoại của Bộ Tài Chính Hoa Kỳ tin rằng được sử dụng để tấn công dân Syria.

Theo luật định Canada, việc đầu tư ở nước ngoài không phải là bất hợp pháp. Nhưng người dân Canada có vốn đầu tư nước ngoài phải báo cáo tất cả các thu nhập bên ngoài Canada cho cơ quan thuế vụ Canada.

“Canada có công cụ quan trọng để ngăn chặn việc trốn thuế ở nước ngoài và trong quá khứ đã thành công phát hiện nhiều trường hợp,” bà Luciani-Girouard nói.

Tuy nhiên, Thượng Nghị Sĩ Percy Downe, người lâu nay tích cực về vấn đề này, cho biết Canada có vấn đề “lớn” với tệ nạn trốn thuế ở nước ngoài và nhận xét rằng sự việc ngày càng tệ hơn.

“Trước đây nó được những người Canada cực kỳ giàu có sử dụng, giờ đây lại còn chuyển vào tầng lớp trung lưu nữa,” ông nói.

Ngoài ra, trong một cuộc phỏng vấn hôm Thứ Hai, Thượng Nghị Sĩ Downe cho biết, không ai biết số lượng thất thu là bao nhiêu vì lâu nay cơ quan thuế Canada từ chối nghiên cứu “tax gap,” khoản khác biệt giữa tiền thuế mà người thọ thuế phải đóng và số đóng thực sự.

Hồ sơ Panama cho thấy các loại hành vi mờ ám, ích kỷ của giới giàu có, thay vì trung thực trong sổ sách của mình, đã phối hợp với các kế toán viên, luật sư khôn khéo để đặt tài sản tài chính của họ ra ngoài tầm với của các chính phủ.

Nhìn chung, hành vi này không phải là bất hợp pháp, nhưng rõ ràng là không công bằng với tất cả những công dân chịu thuế bình thường khác.

Hậu quả của hồ sơ Panama vẫn đang tiếp tục lan rộng ở nhiều nước trên thế giới.
Theo báo Người Việt

Hồ sơ Panama 'là do tin tặc'



Một luật sư thành viên của Mossack Fonseca, hãng luật Panama đang nằm giữa tâm điểm của cuộc tiết lộ thông tin tài chính mật khổng lồ, nói rằng công ty ông là nạn nhân của một vụ tin tặc.

Ramon Fonseca nói rằng việc để rò rỉ thông tin không phải là một "công việc nội bộ" - công ty đã bị hack ở các máy chủ đặt tại nước ngoài.

Hãng đã đệ đơn khiếu nại lên văn phòng tổng chưởng lý Panama.

Một số quốc gia đang điều tra về khả năng có những hoạt động tài chính sai trái của những đối tượng giàu có và quyền lực sau vụ hơn 11 triệu tài liệu bị tiết lộ.

"Chúng tôi ngạc nhiên vì chưa ai nói rằng: 'Này, một hành vi phạm tội đã được thực hiện tại đây'," ông Fonseca, một trong các thành viên sáng lập của hãng luật, nói với hãng tin Reuters.

"Thế giới này đã đang chấp nhận rằng quyền riêng tư không phải là nhân quyền nữa rồi," ông nói riêng rẽ với hãng tin AFP.

Hồi tuần trước, tin tức nói hãng luật này đã gửi đi một thư điện tử cho khách hàng, nói rằng hãng bị "vi phạm bất hợp pháp vào máy chủ quản trị email của chúng tôi".

Hãng cáo buộc các tổ chức truyền thông là đưa tin về vụ rò rỉ thông tin khi "không được phép tiếp cận các tài liệu và thông tin thuộc sở hữu của công ty chúng tôi và đã bị lấy đi từ công ty chúng tôi", và là đã đưa thông tin ra khỏi bối cảnh thực sự.

Trong một lá thư gửi báo Guardian của Anh hôm Chủ Nhật, người đứng đầu bộ phận quan hệ công chúng của hãng đe dọa có thể sẽ tiến hành hành động pháp lý đối với việc sử dụng các thông tin "đã có được một cách bất hợp pháp".

Vụ tiết lộ chấn động đã làm dấy lên phản ứng chính trị ở một số quốc gia, nơi các nhân vật nổi danh bị vướng tên vào.

Hôm thứ Ba, Thủ tướng Iceland Sigmundur Gunnlaugsson đã từ chức sau khi các tài liệu cho thấy ông sở hữu một công ty hải ngoại cùng với vợ, nhưng lại không khai báo khi ông vào Quốc hội.

Ông bị cáo buộc đã che giấu các tài sản gia đình trị giá hàng triệu đô la.

Ông Gunnlaugsson nói ông đã bán cổ phần của mình cho vợ, và nói mình không làm gì sai.
Theo RFI

Panama Papers : Bí mật được 400 nhà báo giữ suốt hơn một năm


Hoàng hôn trên thiên đường thuế Panama. Ảnh chụp ngày 07/04/2016.
REUTERS/Carlos Jasso

12 công ty bình phong Việt Nam, khoảng 40 người mang tên Việt. Trên đây chỉ là con số nhỏ trong khối dự liệu khổng lồ của "Panama Papers".

Từ cuối năm 2014, hơn 370 nhà báo trên toàn thế giới phân chia và nghiên cứu hơn 11,5 triệu tài liệu của vụ "Panama Papers". Trang mạng Mashable và Đài truyền hình France 24 (05/04/2016) nhận xét dù có rất nhiều nhà báo và cơ quan truyền thông tham gia, song bí mật vẫn được giữ kín tới cuối ngày 03/04/2016.

Mọi chuyện bắt đầu vào cuối năm 2014, khi một nguồn tin có biệt danh «John Doe» liên lạc với Bastian Obermayer, nhà báo điều tra của tờ báo Đức Süddeutsche Zeitung. Tất cả mọi dữ liệu đều bị rò rỉ từ văn phòng luật Panama Mossack, Fonseca & Co., nổi tiếng trong giới tinh hoa thế giới. Đây cũng là văn phòng lớn thứ 4 chuyên quản ý các công ty bình phong.

Nhà báo Bastian Obermayer và tờ Süddeutsche Zeitung liên lạc và phối hợp nghiên cứu với Hiệp Hội Các Nhà Báo Điều Tra Quốc Tế (ICIJ) để cùng tiến hành điều tra. Bà Marina Walker, phó giám đốc Hiệp Hội, vẫn nhớ như in thời điểm được thông báo nguồn tin đang có trong tay « khối lượng dữ liệu rò rỉ lớn chưa từng thấy ». Vào thời điểm đó, bà cũng đang làm việc và đồng quản lý một dự án lớn nghiên cứu tài liệu về các tài khoản offshore.

Vậy khối tài liệu này còn có thể lớn hơn cả WikiLeak chăng ? WikiLeak cho thấy hàng tấn, hàng tấn tài liệu, song đúng là không quy mô bằng khối tài liệu mà nguồn tin của Marina Walker tiết lộ : 2,6 terabyte (TB) dữ liệu gồm 11,5 triệu tài liệu lưu lại các hoạt động giao dịch nhiều tỉ đô la trong suốt 40 năm tại các thiên đường trốn thuế.

Được đặt tên là "Panama Papers", sự kiện được đánh giá là tiết lộ lớn nhất trong lịch sử của ngành báo chí. Nhiều nhà lãnh đạo thế giới, người nổi tiếng và vận động viên đều giấu tiền trong các công ty bình phong. Danh sách sẽ còn kéo dài vì nhiều danh tính chưa được phát hiện.

Liên quan đến Việt Nam, khi truy cập công cụ tìm kiếm của Hiệp Hội Các Nhà Báo Điều Tra Quốc Tế (ICIJ), có 12 công ty bình phong (Offshore Entities) trong đó có một số công ty đã đóng cửa, 96 địa chỉ được tìm thấy trong hồ sơ (Listed Addresses), 104 cá nhân hoặc công ty quản lý công ty bình phong / Nhà trung gian giúp khách hàng lập công ty bình phong (Officiers & Master Clients), trong đó khoảng 40 người mang tên Việt Nam, số còn lại là người nước ngoài và người Hoa.

Hiệp Hội Các Nhà Báo Điều Tra Quốc Tế (ICIJ) ấn định đồng loạt đăng tiết lộ "Panama Papers" lúc 20 giờ ngày 03/04/2016. Thế nhưng, một số nhà báo trong cuộc hoặc nắm thông tin đã không chờ được tới giờ « hoàng đạo » này. Edward Snowden cũng nằm trong số những người đầu tiên chia sẻ trên mạng Twitter đường dẫn tới bài phóng sự của báo Süddeutsche Zeitung. Trong tin tweet được đăng 12 phút trước giờ ấn định, anh gọi đây là « vụ rò rỉ lớn nhất trong trong lịch sử báo chí dữ liệu ».

Hơn một năm làm việc tập thể

Hiệp Hội Các Nhà Báo Điều Tra Quốc Tế là nhà điều phối dự án khổng lồ và cần tới sự huy động có quy mô chưa từng có trong ngành báo chí cả về mặt kỹ thuật lẫn nhân sự. Công việc đầu tiên là chuẩn bị khối tài liệu, sau đó đọc và chia sẻ chúng.

Bà Marina Walker giải thích : « Chúng tôi phải khẩn trương làm hai việc. Thứ nhất là tuyển một đội ngũ lớn các nhà báo điều tra. Họ có trách nhiệm trích dữ liệu trong vòng nhiều tháng. Tiếp theo là xử lý bằng công nghệ những tài liệu đó và chia sẻ chúng một cách an toàn. Toàn bộ công việc trên mất nhiều tháng để quét và lọc dữ liệu trước khi tải chúng lên không gian làm việc ảo (plate-forme) (được lập để giúp các nhà báo thành viên từ các nước cùng thảo luận) ».

Tổng cộng có hơn 370 nhà báo từ khoảng 100 cơ quan truyền thông thuộc 80 quốc gia cùng làm việc và đưa ra ánh sáng các công ty bình phong của nhiều nước và những khoản giao dịch tài chính. Theo nhận xét của bà Sheila Coronel, nhà báo điều tra kiêm giáo sư giảng dạy tại trường Báo Chí Columbia, dự án "Panama Papers" đã hình thành một cách hợp tác mới. Bà nói : « Tôi chưa bao giờ thấy kiểu hợp tác như này : về số lượng nhà báo, cơ quan truyền thông và các nước tham gia, cũng như sự độc lập và tự chủ của mỗi người để nghiên cứu tài liệu, cách tự do đánh giá một vấn đề nghiêm trọng và thích hợp để thuật lại. Tất cả thật phi thường ».

Tham gia dự án là hàng trăm cơ quan truyền thông quốc tế, như The Guardian, đài BBC của Anh, nhật báo Pháp Le Monde, nhật báo Achentina La Nación, các đài truyền hình Đức NDR và WDR, các kênh truyền hình Mỹ Fussion và Univision hay các báo Miami Herald và Charlotte Observer, tuần báo Thụy Sĩ Sonntagszeitung, tuần báo Áo Falter hay kênh truyền hình Áo ORF… Nhìn vào quy mô và tầm quan trọng của vụ việc, việc giữ bí mật tuyệt đối của các nhà báo thật đáng nể phục.

Sự kiện xảy ra vào đúng thời kỳ khó khăn với nhiều biến động của ngành báo chí điều tra và ngành công nghiệp truyền thông nói chung. Số lượng nhà báo, đặc biệt là tại Mỹ, không ngừng giảm xuống. Ngày nay, nhiều phóng viên phải chuyển nghề, thường sang lĩnh vực truyền thông doanh nghiệp. Hai nhà báo từng giành giải thưởng Pulitzer 2015 đã chọn theo hướng này.

Số lượng nhà báo và cơ quan truyền thông lớn chưa từng có tham gia dự án cũng do bản chất của vụ việc. Vì với chừng đó quốc gia, doanh nghiệp và cá nhân liên can, rõ ràng là cần có một lực lượng nhà báo nắm rõ những địa chỉ ở nước nơi họ sống. Trả lời phỏng vấn tạp chí Fortune, ông Gerard Ryle, chủ tịch ICIJ, lấy ví dụ cụ thể : « Để nghiên cứu hồ sơ Brazil, chúng tôi cần một nhà báo người Brazil ».

"Panama Papers" còn là sự phối hợp giữa báo chí điều tra theo cách truyền thống và sử dụng tiến bộ công nghệ, được cho là trụ cột của dự án. Giáo sư Sheila Coronel giải thích : « Chúng tôi làm báo theo cách truyền thống và hiện đại. Điều này cũng cho thấy, ngày nay, các nhà báo có thể trao đổi, hợp tác và cùng điều tra một cách an toàn từ nhiều nước bằng cách cùng chia sẻ một cơ sở thông tin ».

Không phải ai cũng được mời tham gia

Nhiều cơ quan báo chí dường như bị gạt ra khỏi dự án, trong đó có nhiều tờ báo nổi tiếng của Mỹ như The New York Times, The Wall Street Journal hay The Washington Post. The Intercept cũng không được mời tham gia. Tạp chí điện tử điều tra này do Glenn Greenwald và Laura Poitras thành lập năm 2014 và từng nghiên cứu hồ sơ rò rỉ của Edward Snowden.

Tại sao những cơ quan này không được mời ? Bà Marina Walker cho rằng thiện chí hợp tác là điều cần thiết cho dự án khổng lồ này. Mỗi đối tác phải chia sẻ mọi phát hiện quan trọng và thích đáng với những thành viên còn lại. Hoàn toàn có thể hiểu được là một số cơ quan truyền thông tỏ ra thoải mái với cách làm này, còn một số khác lại không thoải mái bằng.

Phó giám đốc Hiệp Hội Các Nhà Báo Điều Tra Quốc Tế nhấn mạnh : « Điều này không có nghĩa là chúng tôi không muốn hợp tác với The New York Times hay The Washington Post về những dữ liệu này ». Và cũng có nghĩa là cánh cửa luôn hé mở cho những đối tác mới.

Sắp có chuyện lớn ?

Một vài dấu hiệu mới đây cho thấy một loạt chuyện lớn sắp được công bố. Một trong những dấu hiệu đó là việc điện Kremlin ngày 04/04/16 đã tố cáo mưu đồ gây bất ổn nước Nga của phương Tây với thông tin tổng thống Nga Vladimir Putin cùng với bạn hữu cũng bị liên quan.

Nhưng trước đó, nhiều dấu hiệu khác cũng đã được tung ra, như ICIJ đăng tải lên internet công cụ tìm kiếm mà mọi cơ quan truyền thông đối tác có thể truy cập được, kèm theo hệ thống trao đổi trực tuyến…

Cách tiếp cận vụ "Panama Papers" của giới truyền thông cũng khác những vụ rò rỉ thông tin gần đây. Vụ việc lớn nhất mà thế giới từng biết là WikiLeaks. Mọi thông tin mà tổ chức này có trong tay đều được đăng lên internet và bất kỳ ai cũng có thể truy cập được.

"Panama Papers" không được đăng lên internet, hoặc chưa được đăng ngay trong thời điểm hiện nay. Theo nhật báo Pháp Le Monde, các cơ quan truyền thông tham gia cùng quyết định không phổ biến rộng rãi những tài liệu trên vì rất nhiều tài liệu chứa dữ liệu nhạy cảm và thông tin cá nhân.

Ngược lại, theo giải thích của bà Marina Walker, « một số thông tin, như danh tính chủ sở hữu các công ty bình phong, nên được công bố rộng rãi ». Một số dữ liệu khác chỉ có thể được cung cấp theo yêu cầu.

Điều này không có nghĩa là "Panama Papers" đã chấm dứt, mà có thể mới chỉ ở giai đoạn đầu. Trung tâm Nghiên cứu Tham nhũng và Tội phạm có tổ chức (Organized Crime & Corruption Reporting Project, OCCRP), cũng tham gia vào dự án, mới đây thông báo nhiều câu chuyện khác sắp được tiết lộ.
Theo RFI